Duży wzrost liczby zachorowań na raka przed 50. rokiem życia. Naukowcy wskazali przyczyny

Już wcześniejsze badania wskazywały, że liczba zachorowań na nowotwory o wczesnym początku, tj. diagnozowanych u osób poniżej 50. roku życia, rośnie. Najnowsze studium przeprowadzone zostało przez naukowców z 13 ośrodków akademickich. Przeanalizowano dane z 204 krajów dotyczące 29 rodzajów nowotworów. Wnioski są alarmujące: w ciągu trzech dekad, w latach 1990-2019, w grupie poniżej 50. roku życia nastąpił 79,1 procentowy wzrost zachorowań oraz 27,7 procentowy wzrost śmiertelności z powodu raka. W 2019 roku raka zdiagnozowano u 3,26 miliona osób do 49. roku życia, a z jego powodu zmarło 1,06 miliona osób przed pięćdziesiątką.  

Badacze prognozują, że do 2030 roku globalne liczby nowych zachorowań na nowotwory o wczesnym początku i śmierci nimi spowodowanych wzrosną odpowiednio o kolejne 31 i 21 procent. Najsilniej zagrożone nimi będą osoby po 40. roku życia.  

Studium zostało przeprowadzone w oparciu o Global Burden of Disease 2019 (GBD) - badanie agregujące informacje medyczne na temat obywateli 204 państw świata od 1990 roku. Jak wskazuje polska Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, GBD jest obecnie uznawane za najbardziej wszechstronne badanie zdrowotne z wszystkich istniejących. W ramach opublikowanego na łamach "BMJ Oncology" badania dane te zostały przeanalizowane pod kątem zachorowalności i śmiertelności na 29 rodzajów nowotworów u osób między 14. a 49. rokiem życia.  

W analizowanych latach największą śmiertelnością odznaczały się nowotwory piersi, tchawicy, oskrzeli, płuc, żołądka i jelita grubego. Rak nerki i rak jajnika były nowotworami, których śmiertelność najszybciej wzrastała w latach 1990-2019. Z kolei najszybszy wzrost zachorowań zaobserwowano w przypadku raka nosogardła i raka prostaty. Nowotworem, w przypadku którego w latach 1990-2019 stwierdzono najwyższy spadek zachorowalności, był rak wątroby - informują autorzy badania.  

ZOBACZ TEŻ: Ten lek jest często ostatnią szansą dla chorych na nowotwór. Dlaczego wciąż nie jest refundowany?

Jak stwierdzono w opisie badania, w 2019 roku największym wskaźnikiem zachorowalności na nowotwory o wczesnym początku odznaczały się państwa Ameryki Północnej, Oceanii i Europy Zachodniej. Z kolei największą śmiertelność zaobserwowano w tym roku w krajach Oceanii, Europy Wschodniej i Azji Środkowej. 

Choć dokładne przyczyny tak znacznego wzrostu zachorowalności na nowotwory u osób młodych nie zostały jeszcze jednoznacznie określone, zdaniem autorów badania należy wśród nich wskazać przede wszystkim nieodpowiednią dietę, otyłość, brak aktywności fizycznej oraz alkohol i papierosy.

 "Zachęcanie do zdrowego stylu życia, w tym zdrowej diety, ograniczenia spożycia tytoniu i alkoholu oraz odpowiedniej aktywności na świeżym powietrzu, może zmniejszyć ryzyko wczesnego wystąpienia raka" - czytamy w raporcie.

Jak wskazują dane Krajowego Rejestru Nowotworów, w Polsce na raka choruje około 1,17 miliona osób. Nowotwory odpowiadają za średnio 25 procent wszystkich zgonów w kraju, w tym za około 33 procent przedwczesnych zgonów w grupie wiekowej 20-44 i 50 procent w grupie 45-64. Ryzyka zachorowania nie da się zminimalizować do zera. Wygranej z ewentualnym rakiem sprzyja jednak poddawanie się badaniom profilaktycznym i wykrycie choroby w jak najwcześniejszym stadium. Jakie badania oferuje NFZ? 

ZOBACZ TEŻ: Chorzy na raka coraz dłużej czekają na badania i leczenie

Osoby powyżej 40. roku życia mogą skorzystać z pakietu podstawowych badań oferowanego w ramach programu "Profilaktyka 40 Plus". Choć badania te nie są jednoznacznie ukierunkowane na diagnostykę nowotworów, mogą stanowić podstawę do zlecenia dalszych testów. W ramach NFZ dostępne jest także wykonanie kolonoskopii. Badanie to stanowi część programu badań przesiewowych raka jelita grubego i jest adresowane do wszystkich w wieku 50-65 oraz pacjentów między 40. a 49. rokiem życia, u których w rodzinie rozpoznano nowotwór jelita grubego.  

Wśród dostępnych badań profilaktycznych NFZ oferuje także możliwość wykonania przesiewowego badania cytologicznego, stanowiącego podstawowe badanie pod kątem raka szyjki macicy. Co trzy lata skorzystać z niego mogą wszystkie kobiety między 25. a 59. rokiem życia. Kobiety z przedziału wiekowego 50-69 lat mogą także co 24 miesiące poddać się w ramach NFZ mammografii.  

Do 30 października w wybranych placówkach można również skorzystać z programów profilaktyki nowotworów skóry oraz nowotworów głowy i szyi. Pierwszy z nich adresowany jest do wszystkich osób między 50. a 64. rokiem życia, osób powyżej 65. roku życia pozostających aktywnymi zawodowo oraz osób w wieku od 15 do 49 lat, u których lekarz stwierdził niepokojące zmiany skórne. Z kolei program nowotworów głowy i szyi skierowany jest do osób w wieku 40-65 nalężących do co najmniej jednej z grup ryzyka opisanych na stronie NFZ. Przed 30 listopada we wskazanych na stronie NFZ placówkach można też skorzystać z programu profilaktyki raka płuca. Jest on adresowany do osób między 50. a 74. rokiem życia walczących z nałogiem nikotynowym i spełniających odpowiednie wymagania.  

Dostępność badań profilaktycznych w konkretnych placówkach można sprawdzić za pomocą strony internetowej NFZ.  

ZOBACZ TEŻ: Profilaktyka onkologiczna. W jaki sposób wcześnie wykrywać raka. Rady lekarza