Portal Times of Central Asia w swojej analizie zwraca uwagę, że choć państwa Azji Centralnej oficjalnie są świeckie, a władze utrzymują, że mają organizacje religijne pod kontrolą, to jednak na poziomie społecznym obserwuje się w nich postępującą islamizację. Kwestia islamizacji struktur politycznych i społeczeństwa państw Azji Centralnej pozostaje otwarta - twierdzą redaktorzy portalu.

Choć rządy państw Azji Centralnej starają się utrzymać świeckość swoich krajów, rola islamu w życiu społecznym rośnie. W mediach społecznościowych zwolennicy kalifatu w Azji Centralnej krytykują tradycje narodowe takie jak Nawruz (święto wiosny) czy lokalne stroje i instrumenty muzyczne, a także odrzucają dziedzictwo kulturowe sprzed czasów islamu - twierdzi portal.

W Uzbekistanie, rządzonym od 2016 roku przez prezydenta Szawkata Mirzijojewa, organizacje religijne podlegają ścisłej kontroli państwa, a każdy imam musi zostać zatwierdzony przez kontrolowaną przez władze organizację religijną.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: Zakazują noszenia bród. Problemy mają też turyści

Kontrole meczetów są rutynowe, a państwo wspiera szkołę hanaficką jako "narodową formę islamu". Sufizm nakszbandyjski uważa się za część dziedzictwa kulturowego, natomiast ruchy salafickie i inne uważane za "ekstremistyczne" są aktywnie zwalczane.

Władze mają też pod kontrolą edukację religijną rozwijaną w medresach czy Islamskiej Akademii Uzbekistanu. Pojawiają się jednak doniesienia o nielegalnych ośrodkach nauczania odłamów islamu niezatwierdzonych przez państwo.

Tadżykistan zakazuje noszenia hidżabów, Kirgistan tolerancyjny

Tadżykistan prowadzi szeroko zakrojoną kampanię sekularyzacji życia publicznego. Islamska Partia Odrodzenia, niegdyś legalna i znacząca siła polityczna, od 2015 roku jest zakazana jako "ekstremistyczna".

Państwo zakazuje noszenia hidżabów w szkołach i instytucjach państwowych. Od 2011 roku zamknięto ponad 1500 meczetów. Portal przypomina, że w myśl ustawy od 2024 roku zakazane jest noszenie "odzieży niezgodnej z tradycjami tadżyckimi" — co sprowadza się do zakazu noszenia ubiorów religijnych, w tym hidżabów. Duchowni są ściśle monitorowani.

Za najbardziej tolerancyjny wobec rozmaitych odłamów islamu uchodzi Kirgistan. Oficjalnie działają tam na przykład salafici, a w społecznościach wiejskich i wśród młodzieży można zaobserwować rosnące znaczenie religii w życiu codziennym, choć rząd zaczął zaostrzać środki kontroli. W 2023 roku istniało tam 130 placówek edukacji islamskiej, w tym 34 medresy dla dziewcząt.

Oznaki postępującej islamizacji w Kazachstanie

W Turkmenistanie — jednym z najbardziej zamkniętych państw świata — cała działalność religijna podlega bezwzględnej kontroli, a instytucje islamskie są ściśle powiązane z narodową i prezydencką retoryką kultu jednostki, określaną potocznie jako "turkmeński islam".

Konkurencyjne ruchy islamskie zostały zakazane, a oficjalne meczety są rozsadnikiem państwowej propagandy. Nie ma doniesień o odstępstwach od państwowej normy.

ZOBACZ RÓWNIEŻ – Turkmenistan: dziwna dyktatura

Inaczej rzecz się ma w Kazachstanie, gdzie oficjalny islam jest nadzorowany przez Duchowy Zarząd Muzułmanów Kazachstanu (DUMK). Aktywność religijna jednak rośnie - najbardziej, jak twierdzi Times of Central Asia, w położonych na południu kraju obwodach turkiestańskim i żambylskim.

Chociaż formalnie państwo jest świeckie, pojawiają się oznaki postępującej islamizacji. Analitycy wskazują między innymi na mianowanie na stanowiska państwowe osób powiązanych z religią, wykształconych w zagranicznych ośrodkach islamskich.

Szerokim echem odbił się pod koniec marca incydent w obwodzie atyrauskim (zachodnia część kraju), gdzie grupa młodych kobiet sfotografowała się z flagą Kazachstanu przyozdobioną szahadą (muzułmańskim wyznaniem wiary – red.) i opublikowała zdjęcie w internecie. Jedna z pełnoletnich kobiet pozujących do zdjęcia została skazana na 15 dób aresztu, natomiast druga oraz rodzice dwóch niepełnoletnich na kary grzywny.

Kwestia islamizacji struktur politycznych i społeczeństwa państw Azji Centralnej pozostaje otwarta - twierdzą redaktorzy portalu. Choć władze starają się utrzymywać wizerunek państwa jako ostoi sekularyzmu, rosnące wpływy religii — jawne i ukryte - stają się coraz bardziej zauważalne.

Dowiedz się więcej:

TVN24 HD

TVN24 GO