Pod koniec maja obywatele krajów unijnych wybiorą swoich przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego. W Polsce wybory do europarlamentu odbędą się 26 maja. Jak działa europarlament i co warto o nim wiedzieć, zanim pójdziemy do urn? Oto najważniejsze informacje.
Parlament Europejski to ustawodawczy organ Unii Europejskiej. Jako jedyna unijna instytucja jest wybierany bezpośrednio przez obywateli krajów członkowskich. Kadencja europosłów trwa pięć lat.
Oficjalna siedziba Parlamentu Europejskiego znajduje się w Strasburgu we Francji. Tam też odbywa się każdego roku 12 głównych posiedzeń plenarnych parlamentu.
W Brukseli mają miejsce posiedzenia komisji i grup politycznych oraz tak zwane minisesje Parlamentu Europejskiego.
Trzecia siedziba mieści się w Luksemburgu, gdzie funkcjonuje niezbędna do działania Unii administracja.
Wybory do europarlamentu. Ilu europosłów wybieramy w Polsce
Obecnie w skład Parlamentu Europejskiego wchodzi 751 posłów ze wszystkich 28 państw członkowskich. Liczba mandatów przypadających na każdy kraj jest w przybliżeniu proporcjonalna do jego ludności, przy czym żaden kraj nie może mieć mniej niż 6, a więcej niż 96 europosłów.
Polskę w obecnej kadencji reprezentuje 51 deputowanych. Członkowie parlamentu co dwa i pół roku wybierają spośród siebie przewodniczącego. Obecnie jest nim Antonio Tajani.
Dopóki Wielka Brytania pozostaje w UE, liczba mandatów w nadchodzącej kadencji (2019-2024) nie ulegnie żadnym zmianom.
Wybory do europarlamentu a brexit
Przygotowując się do wyjścia Brytyjczyków z UE, państwa unijne dokonały zmian w rozkładzie mandatów. Założenie było takie, by żadne z państw nie straciło miejsc w PE. Niektóre na nowym podziale zyskały - od 1 do nawet 5 miejsc.
Ale Wielka Brytania nadal nie wyszła z UE (co planowano na marzec tego roku), a "datę rozwodu" opóźniono. Krańcowy termin został ustalony na 31 października, ale jest on "elastyczny", co oznacza, że Brytyjczycy mogą opuścić Wspólnotę wcześniej.
Z tego względu nadchodząca kadencja Parlamentu Europejskiego jest pełna znaków zapytania. Wiadomo już, że do wyborów na Wyspach na pewno dojdzie, ale nie ma pewności, jak długo Brytyjczycy - pod warunkiem, że w ogóle zostaną zaprzysiężeni - będą zasiadać w ławach europarlamentu.
Grupy polityczne w europarlamencie
Po zdobyciu mandatów, europosłowie zrzeszają się w grupach, zgodnie ze swoją przynależnością polityczną, a nie narodowością. Niektórzy posłowie nie należą do żadnej z frakcji - są niezrzeszeni. Aby utworzyć grupę polityczną potrzeba 25 posłów, którzy reprezentują co najmniej 1/4 państw członkowskich.
Obecnie w PE funkcjonuje osiem grup politycznych:
- Grupa Europejskiej Partii Ludowej (EPP) – 217 posłów. To największa frakcja w europarlamencie, zrzesza deputowanych z chadeckich ugrupowań. Przewodniczącym jest Manfred Webber. Z Europejskiej Partii Ludowej wywodzi się też obecny przewodniczący PE Antonio Tajani.
Jest w niej 18 europosłów z Platformy Obywatelskiej i 4 Polskiego Stronnictwa Ludowego.
- Grupa Postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim (S&D) – 186 posłów. Druga pod względem liczebności grupa polityczna w PE, wraz z EPL tworząca tak zwaną wielką koalicję.
Do frakcji socjaldemokratów należy czterech europosłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej i jeden europoseł Unii Pracy.
- Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy (ECR) – 76 posłów. Konserwatywna frakcja, w której skład wchodzi 19 europosłów Prawa i Sprawiedliwości. Współprzewodniczącym jest Ryszard Legutko.
- Grupa Porozumienie Liberałów i Demokratów na rzecz Europy (ALDE) – 68 posłów. Czwarta pod względem liczby członków frakcja. Grupuje posłów o liberalnych poglądach.
- Zieloni/Wolny Sojusz Europejski (Greens/EFA) - 52 posłów. Frakcja składa się z reprezentantów dwóch europejskich partii politycznych – Europejskiej Partii Zielonych i Wolnego Sojuszu Europejskiego
- Konfederacyjna Grupa Zjednoczonej Lewicy Europejskiej / Nordycka Zielona Lewica (GUE/NGL) - 52 posłów. Skrajnie lewicowe ugrupowanie zrzeszające deputowanych o poglądach socjalistycznych i komunistycznych.
- Grupa Europa Wolności i Demokracji Bezpośredniej (EFDD) – 41 posłów. To eurosceptyczne ugrupowanie, którego liderem jest Brytyjczyk Nigel Farage. Do EFDD dołączył jeden polski eurodeputowany - Robert Iwaszkiewicz z partii Wolność.
- Grupa Europa Narodów i Wolności (ENF) - 37 posłów. Skrajnie prawicowa frakcja powstała już w czasie trwania obecnej kadencji parlamentu. W jego skład weszło dwóch Polaków - Michał Marusik i Stanisław Żółtek z Kongresu Nowej Prawicy.
21 europosłów jest niezrzeszonych, wśród nich trzech Polaków: Jacek Saryusz-Wolski i Kazimierz Ujazdowski (bezpartyjni) oraz Dobromir Sośnierz (Wolność).
Jak będzie wyglądał skład nowego europarlamentu?
Wiele zależy od brexitu. Wydział monitorowania opinii Parlamentu Europejskiego cyklicznie publikuje prognozy rozkładu miejsc w kolejnej kadencji europarlamentu. Są one oparte na wynikach osobnych sondaży przeprowadzanych niezależnie od PE w krajach członkowskich.
Prognozy publikowane do 29 marca (czyli do pierwotnej daty brexitu) nie uwzględniały brytyjskich europosłów i prezentowały kształt parlamentu z 705 członkami. W kolejnej (i ostatniej, z 18 kwietnia) przyjęto, że Brytyjczycy jednak zasiądą w europarlamencie, co znacznie zmienia prognozowany podział na grupy.
W sondażowych przewidywaniach uwagę zwraca przede wszystkim znaczny spadek liczby mandatów tak zwanej wielkiej koalicji - EPP i S&D - która obsadzała większość miejsc w parlamencie we wszystkich dotychczasowych kadencjach. W takiej sytuacji do zdobycia większości w PE potrzebny może być trzeci prounijny koalicjant - prawdopodobnie liberalne ALDE lub grupa Zielonych, którzy jednak mają znacznie odmienne postulaty.
Mniej miejsc mogą też obsadzić konserwatyści z EKR i skrajni lewicowcy z GUE/NGL
Według ostatnich prognoz zyskują z kolei ugrupowania prawicowe, eurosceptyczne, a także ALDE i Zieloni.
Duża część mandatów - ponad 60 - trafiła do kategorii "inne". Są to miejsca, które według sondaży zajmą nowopowstałe formacje polityczne, których nie sposób w tej chwili przypisać do istniejących frakcji PE.
Czym zajmuje się europarlament?
Zakres działań Parlamentu Europejskiego można podzielić na trzy funkcje:
Ustawodawczą
Podstawową rolą Parlamentu Europejskiego jest uchwalanie przepisów prawnych na podstawie wniosków ustawodawczych przesyłanych przez Komisję Europejską. Przyjęty przez PE akt trafia do Rady Unii Europejskiej, która musi go zatwierdzić.
Budżetową
Europarlament wspólnie z Radą Unii Europejskiej zatwierdza roczny budżet Wspólnoty i przyjmuje wieloletnie ramy finansowe obowiązujące przez siedem lat.
Nadzorczą
Parlament monitoruje wykorzystywanie środków finansowych przez unijne instytucje i co roku zatwierdza wykonanie budżetu udzielając absolutorium. Rozpatruje również petycje składane przez obywateli.
PE odgrywa też kluczową rolę w wyborze przewodniczącego Komisji Europejskiej. Zatwierdza kandydata, którego wyłania Rada Europejska, biorąc pod uwagę wyniki wyborów do europarlamentu. Kandydat ten przedstawia komisarzy, a parlament decyduje o poparciu składu Komisji. Ostatecznie, kwalifikowaną większością głosów, skład KE zatwierdza Rada Europejska. Parlament może też w głosowaniu zmusić Komisję do ustąpienia.
Od ostatnich wyborów w 2014 roku funkcjonuje procedura tak zwanych głównych kandydatów (niem. Spitzenkandidaten), która daje obywatelom Unii wpływ na wybór przewodniczącego Komisji Europejskiej. Polityczne ugrupowania wchodzące w skład PE wyłaniają ze swoich szeregów kandydatów na przewodniczącego Komisji. Jedna z tych osób, z uwzględnieniem wyników wyborów, zostanie wybrana na stanowisko szefa KE.
Jak pracują europosłowie?
Prace Parlamentu Europejskiego dzielą się na dwa etapy.
Akty prawne trafiają najpierw do komisji parlamentarnych. Istnieje 20 komisji i dwie podkomisje – każda z nich specjalizuje się w konkretnych obszarach działalności Unii. Posłowie wchodzący w skład komisji analizują wnioski ustawodawcze, które napływają z KE. Mogą wprowadzać do nich poprawki lub je odrzucić.
Drugi etap to sesje plenarne parlamentu, podczas których eurodeputowani zbierają się w sali obrad i głosują nad proponowanymi przepisami.
Wszyscy europosłowie, bez względu na narodowość, mają takie samo wynagrodzenie. Zgodnie z danymi z lipca 2018 roku, wynosi ono 8757,70 euro przed opodatkowaniem.
Autor: ads/ja