Królowa Wiktoria zażyczyła sobie, by pochować ją w białej sukni i ślubnym welonie. Procesja składała się z oficerów marynarki wojennej, a trumna monarchini nie była wystawiona na widok publiczny. Ale nie tylko Wiktoria miała specjalne wymagania co do swojego pogrzebu.
Ludziom od wieków towarzyszy ciekawość rzeczy, które są dla nich niedostępne, a taką z pewnością jest monarchia brytyjska. Nic dziwnego, że gdy tylko królewskie drzwi uchylają się, tłumy próbują zajrzeć do środka. Śmierć albo abdykacja monarchy daje taką szansę. Ostatnią Brytyjczycy mieli ponad 70 lat temu, w 1952 roku, kiedy zmarł król Jerzy VI, a na tronie zastąpiła go najstarsza córka. Królowa Elżbieta II była najdłużej panującym monarchą w historii Zjednoczonego Królestwa, w trakcie jej służby Wielką Brytanią rządziło 15 premierów. Wraz z jej śmiercią drzwi Pałacu Buckingham znowu się otworzyły. Rodzina królewska, na czele z królem Karolem III, wyszła do poddanych, którzy mieli okazję złożyć im kondolencje, uścisnąć dłoń, a nawet chwilę porozmawiać.
Dzięki mediom możemy być blisko tych wydarzeń jak nigdy dotąd. Możemy niemal nieprzerwanie śledzić trasy procesji żałobnych, oglądać nagrania publikowane na kontach społecznościowych rodziny królewskiej, a nawet przeglądać relacje osób, które wraz z tłumami żałobników przemierzają brytyjskie ulice. Takiej możliwości nie było nigdy wcześniej, dlatego 19 września 2022, dzień pogrzebu królowej Elżbiety II, przejdzie do historii.
Zanim nastąpiła era telewizji, brytyjscy obywatele, którzy nie byli akurat w Londynie, mogli oglądać ostatnie pożegnanie monarchy co najwyżej ze sporym opóźnieniem w ówczesnych salach kinowych dzięki tak zwanym kronikom filmowym. Niektóre z archiwalnych nagrań zachowały się do dzisiaj, dzięki czemu możemy się przenieść nawet o sto lat w przeszłość i zobaczyć, jak żegnani byli poprzedni władcy.
Pogrzeby brytyjskich monarchów mają zazwyczaj charakter państwowy. Tak było m.in. w przypadku królowej Wiktorii, królów Edwarda VII, Jerzego V, Jerzego VI i tak też będzie w przypadku królowej Elżbiety II. Jedynym wyjątkiem po 1900 roku był pogrzeb Edwarda VIII, który ze względu na abdykację miał charakter prywatny.
Królowa Wiktoria (1819-1901)
Królowa Wiktoria dzierżyła tytuł monarchy ponad 63 lata. Była drugą najdłużej panującą królową w historii Wielkiej Brytanii. Wyprzedziła ją dopiero jej praprawnuczka Elżbieta II.
Jej Wysokość Królowa wydała ostatnie tchnienie o godzinie 18.30 w otoczeniu swoich dzieci i wnuków.Tak brzmiało oficjalne powiadomienie poddanych o śmierci królowej Wiktorii22 stycznia 1901
Zmarła w wieku 81 lat w byłej rezydencji królewskiej na wyspie Wight. Wraz z jej śmiercią zakończyło się panowanie dynastii hanowerskiej w Wielkiej Brytanii. Pogrzeb królowej odbył się 2 lutego 1901 roku. Monarchini przed śmiercią zostawiła szczegółowe instrukcje dotyczące własnego pogrzebu, a niektóre z jej życzeń były precedensami. Na przykład ze względu na specjalne życzenie królowej pogrzeb miał charakter wojskowy, procesja składała się dlatego z oficerów marynarki wojennej i wojska, a trumna nie była wystawiona na widok publiczny.
Zgodnie z życzeniem zmarłej żałobną czerń zamieniono na biel, tym samym budynki zostały przystrojone w białe wstęgi, a królowa została pochowana w białej sukni i ślubnym welonie.
Nagranie z uroczystości pogrzebowej Wiktorii można znaleźć w archiwach brytyjskiego pioniera sztuki filmowej Charlesa Pathé. Na początku niemego czarno-białego przekazu ukazuje się procesja utworzona z gwardzistów na koniach, brytyjskiej piechoty i orkiestry wojskowej. Trumna z ciałem królowej Wiktorii spoczywa na wozie ciągniętym przez konie. Kondukt żałobny poruszał się ulicami miasta Cowes na wyspie Wight.
Wiktoria chciała być jednak pochowana w Windsorze przy swoim zmarłym mężu, zatem jej ostatnia droga była dłuższa niż w przypadku innych monarchów. Trumna z ciałem monarchini została przetransportowana królewskim jachtem Alberta do Portsmouth. Jak widać na zachowanym nagraniu, w trakcie podróży na jachcie wystrzelono salwę honorową na cześć zmarłej. Z Portsmouth trumna została przewieziona pociągiem do londyńskiej stacji Victoria, gdzie czekał król Edward VII. Następnie kondukt żałobny przeniósł się do Windsoru, gdzie dołączyli zagraniczni członkowie rodziny królewskiej, a także poddani. Trumna z ciałem królowej została wniesiona do mauzoleum Frogmore. Nad jego drzwiami wykuto słowa Wiktorii skierowane do jej męża: "Żegnaj, najmilszy, tu nareszcie spocznę z tobą, z tobą w Chrystusie zmartwychwstanę".
Edward VII (1841-1910)
Następca Wiktorii, jej syn Edward VII był królem dziewięć lat i choć przed objęciem tronu był znany głównie ze swojego hulaszczego trybu życia, to za sposób, w jaki sprawował rządy, nadano mu przydomek "The Peacemaker" (Rozjemca). Był także nazywany "wujem Europy", a to ze względu na jego dobre relacje z innymi europejskimi krajami, szczególnie z Francją.
Jego Królewska Mość Król wydał ostatnie tchnienie dziś wieczorem o 23.45 w obecności królowej małżonki (Aleksandry Duńskiej), księżnej i księcia Walii, księżniczki królewskiej (Ludwiki Koburg), księżniczki Wiktorii i księżnej Luizy.Tak brzmiało oficjalne powiadomienie poddanych o śmierci króla Edwarda VII6 maja 1910
Najstarszy syn królowej Wiktorii zmarł na zapalenie oskrzeli 6 maja 1910 roku w Pałacu Buckingham. Procesja pogrzebowa Edwarda VII ruszyła rano 20 maja 1910 r. z Westminsteru. Była bardzo długa, niektóre źródła podają, że najdłuższa w dotychczasowej historii. Według archiwalnych danych "The Gazette" w procesji mogło uczestniczyć nawet pięć milionów osób. Zdjęcia archiwalne ukazują, że ludzie, by towarzyszyć zmarłemu monarsze w jego ostatniej drodze, wdrapywali się na dachy i balustrady okolicznych budynków.
Na przodzie znajdowały się karoce, następnie długi sznur gwardzistów na koniach, piechota i goście, a wśród nich między innymi członkowie rodziny królewskiej z nowym królem Jerzym V na czele. Edwarda VII żegnali także zagraniczni przywódcy, tacy jak 26. prezydent Stanów Zjednoczonych Theodore Roosevelt, cesarz Niemiec Wilhelm II Hohenzollern, królowie Grecji, Hiszpanii, Portugalii, Danii, Norwegii, Belgii i Bułgarii, a także arcyksiążę Franciszek Ferdynand.
Na trumnie zmarłego monarchy umieszczono królewską poduszkę, koronę, regalia (symbole władzy, takie jak berło) oraz Order Podwiązki (najwyższe brytyjskie odznaczenie). Trumnę, tak jak w przypadku królowej Wiktorii, umieszczono na wozie ciągniętym przez konie. Co ciekawe, na archiwalnych nagraniach widać, że w pierwszym rzędzie za trumną kroczyły foksterier Cezar (wierny przyjaciel króla), a także ulubiony koń monarchy.
Procesja z Westminsteru podążyła w stronę londyńskiej stacji Paddington, skąd pociągiem przewieziono trumnę ze zmarłym królem do Windsoru, gdzie został pochowany w kaplicy św. Jerzego.
W trakcie pogrzebu Edwarda VII rozpoczęła się tradycja, która trwa do dzisiaj. Chcąc upamiętnić życie zmarłych monarchów, podczas żałobnej procesji londyński zegar Big Ben uderza tyle razy, ile lat miał dany władca.
W 1910 roku Big Ben zabrzmiał 69 razy.
Jerzy V (1865-1936)
Po śmierci Edwarda VII na tron wstąpił jego 45-letni syn Jerzy V. Okres jego panowania przypadł na trudne wojenne czasy. W 1917 roku antyniemieckie nastroje skłoniły monarchę do zmiany nazwiska z Coburg na Windsor.
Śmierć przyszła spokojnie do króla o 23.55 dzisiejszej nocy, w obecności królowej małżonki (Marii Teck), księcia Walii, księcia Yorku, a także księżniczki, księcia i księżnej Kentu.Tak brzmiało oficjalne powiadomienie poddanych o śmierci króla Jerzego V20 stycznia 1936
Król Jerzy V zmarł 20 stycznia 1936 roku, a przyczyna jego śmierci nie jest znana. Pewnym jest, że przez długi czas zmagał się z chorobą płuc. Wiele mediów spekulowało, że został poddany eutanazji, taką wersję według "New York Timesa" miał potwierdzić w swoim dzienniku lord Dawson, lekarz pracujący na dworze królewskim. Według doniesień amerykańskiej gazety Jerzemu V wstrzyknięto śmiertelną dawkę morfiny i kokainy, aby zapewnić mu bezbolesną śmierć.
Trumna z ciałem monarchy została wystawiona w Westminsterze, gdzie w ciągu czterech dni hołd złożyło mu około ośmiuset tysięcy poddanych. Według przekazów medialnych, ludzie, by lepiej widzieć, nosili ze sobą lusterka. W uroczystości pogrzebowej udział wzięli członkowie rodziny królewskiej, w tym m.in. przyszli monarchowie Edward VIII oraz Jerzy VI, królowa wdowa Maria Teck, a także siostra Jerzego V Maud, która była jednocześnie królową Norwegii.
By wziąć udział w ostatnim pożegnaniu brytyjskiego monarchy, do Anglii przybyli również przywódcy innych krajów, a wśród nich król Bułgarii czy prezydent Francji. Brytyjscy kronikarze zwracają uwagę na jeden szczegół: w trakcie podnoszenia trumny z katafalku ześlizgnęła się jedna z koron - cesarska, bo do 1947 roku brytyjscy władcy byli także tytułowani cesarzami Indii. Podczas upadku z korony oderwał się krzyż maltański, który szczęśliwie został szybko odnaleziony, choć i tak wielu zdążyło to uznać za zły omen. Procesja szła dwie i pół godziny do stacji Paddington, skąd trumna została zabrana pociągiem do Windsoru. Ostatnie obrzędy odbyły się w kaplicy św. Jerzego, gdzie monarcha został pochowany.
Big Ben bił 71 razy.
Edward VIII, książę Windsoru (1894-1972)
Po śmierci Jerzego V królem został jego najstarszy syn Edward VIII, który pełnił tę funkcję niespełna rok. 10 grudnia 1936 roku abdykował, powodem była jego miłość do rozwiedzionej Amerykanki Wallis Simpson. Król jako głowa Kościoła Anglii nie mógł w tamtych czasach poślubić rozwódki. Po ustąpieniu z tronu otrzymał tytuł księcia Windsoru. Resztę życia spędził wraz z żoną w Paryżu. Tam w wieku 78 lat zmarł na raka krtani. Został pochowany we Frogmore niedaleko Windsoru, jego pogrzeb miał prywatny charakter.
Jerzy VI (1895-1952)
Po abdykacji Edwarda VIII na tron wstąpił nieprzygotowany do tej roli jego młodszy brat, książę Yorku Albert, który przyjął imię Jerzy VI na cześć swojego ojca. Sytuacja polityczna była wówczas bardzo napięta, niespełna trzy lata później wybuchła II wojna światowa. Jerzy VI w popkulturze zasłynął jako król jąkała (opowiada o nim film "Jak zostać królem"), ale historia pamięta również jego odwagę, którą wykazał się, pozostając w Londynie pomimo niemieckich bombardowań.
Informacja z Sandringham, z godziny 10.45. Dzisiaj, 6 lutego 1952 roku, król, który wczoraj udał się na spoczynek, by odpocząć w swoim zwykłym zdrowiu, odszedł spokojnie we śnie wcześnie rano.Tak brzmiało oficjalne powiadomienie poddanych o śmierci króla Jerzego VI6 lutego 1952
Przegrał walkę z rakiem płuc. Jerzy VI zmarł w wiejskiej rezydencji w Sandringham. Jego pogrzeb odbył się w kaplicy św. Jerzego w Windsorze, tam też został pochowany. Do wieńca, który złożył w imieniu rządu Winston Churchill, została dołączona kartka, na której premier napisał słowa "Za męstwo", zaczerpnięte z najwyższego brytyjskiego odznaczenia wojskowego - Krzyża Wiktorii.
W procesji pogrzebowej wzięły udział Elżbieta II, Elżbieta Bowes-Lyon (królowa wdowa) oraz Maria Teck (królowa matka), które jechały powozem z Opactwa Westminsterskiego do kaplicy św. Jerzego w Windsorze. W uroczystościach uczestniczyli liczni goście, między innymi królowie Danii, Grecji, Szwecji, Iraku, prezydenci Francji, Jugosławii, a także starszy brat Jerzego VI, były władca Zjednoczonego Królestwa, książę Windsoru.
Big Ben zabrzmiał 56 razy.
Elżbieta II (1926-2022)
Jerzego VI zastąpiła Elżbieta II, która pełniła swoją służbę ponad 70 lat, stając się tym samym najdłużej panującym monarchą w historii Wielkiej Brytanii.
Królowa zmarła spokojnie w Balmoral dziś po południu.Tak brzmiało oficjalne powiadomienie poddanych o śmierci królowej Elżbiety II8 września 2022
Na trasie przejazdu konduktu żałobnego ze szkockiego Balmoral do Edynburga zmarłą żegnali mieszkańcy okolicznych miejscowości. Ze stolicy Szkocji trumna została przewieziona samolotem do Anglii.
Do historii, które zostały przypomniane wyżej, w poniedziałek, 19 września 2022 roku zostanie dopisany kolejny rozdział.
Big Ben zabrzmi 96 razy.
Autorka/Autor: Paulina Dera
Źródło: tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: Universal History Archive/Universal Images Group via Getty Images