Pod Międzyrzeczem znaleziono zbiorową mogiłę z czasów II Wojny Światowej

Pracami zajmuje się stowarzyszenie Pomost, które poszukuje i ekshumuje zaniedbane miejsca pochówku żołnierzy niemieckich. Gdy jego członkowie przystępowali do prac w pobliżu starego cmentarza ewangelickiego, mieli informacje o może kilku ciałach, które mogły być w tym miejscu pogrzebane. Okazało się jednak, że to nie pojedyncze szczątki.

- Na masowy grób natrafiliśmy dzięki wspomnieniom mieszkańców i poszukiwaniom w archiwach w Międzyrzeczu i Gorzowie Wielkopolskim. Trafiliśmy na informację, że właśnie na cmentarzu ewangelickim w Brójcach może znajdować się masowa mogiła z ciałami żołnierzy i ludności cywilnej z 1945 roku, kiedy na te tereny wkraczała Armia Czerwona - mówi prezes stowarzyszenia Pomost, Tomasz Czabański.

- Na przełomie stycznia i lutego przechodziły tędy pierwsze jednostki frontu białoruskiego. Ponieważ wówczas Brójce leżały formalnie w granicach III Rzeszy, żołnierze radzieccy bardziej sobie na tych terenach folgowali. Oznaczało to więcej mordów i grabieży - kontynuuje Czabański.

Jak twierdzą pracujący przy wykopaliskach, w mogile pochowane zostały także ofiary egzekucji.

- Można to z całą pewnością potwierdzić. W dotychczasowych szczątkach, które już wydobyliśmy widać ślady po kulach w czaszkach. Na pewno miała tu miejsce pewnego rodzaju egzekucja - mówi Czabański.

Zdaniem Czabańskiego, część ludzi mieszkających wówczas w tym miejscu zostałą zastrzelona, natomiast część, w obawie przed nadciągającym radzieckim frontem, sama pozbawiła się życia.

- Wiemy od świadków tamtych wydarzeń, że co najmniej dwie rodziny popełniły zbiorowe samobójstwo i również tu spoczywają - dodaje Maks Frąckowiak z POMOSTu.

Oprócz kości, spod ziemi, wydobywanych jest wiele przedmiotów osobistych, zarówno żołnierzy, jak i osób cywilnych. Każdy z nich mówi coś o spoczywających tu osobach.

- Jest tu na przykład dokument, jakby żołnierski znak tożsamości - mówi Maks Frąckowiak analizując wyjęty z ziemi pomięty brulion. - Kody oznaczają jego jednostkę. Jest też grupa krwi i numer indywidualny. Dzięki tym danym, w oparciu o dokumentację, na pewno uda się zidentyfikować tego żołnierza - mówi.

Znaleziono też wiele przedmiotów codziennego użytku, takich jak grzebienie czy okulary. Zdarzyły się też bardziej wyjątkowe znaleziska, takie jak złota obrączka. Niewykluczone, że uda się zidentyfikować jej właścicielkę.

- Wiemy, że to była starsza pani, wzięła ślub w 1904 roku. Na obrączce widnieją również inicjały. Z pomocą ksiedza z Brójec, postaramy się na podstawie ksiąg kościelnych i danych archiwalnych dojść do danych osobowych tej pani - mówi Frąckowiak. Później zostanie ona pochowana w tym samym miejscu.

Przy okazji odkrycia mogiły odkopano również płyty nagrobne. Nie dziwi to o tyle, że mieści się ona na terenie starego, zaniedbanego dziś cmentarza ewangelickiego. Mieszkańcy Brójec wspólnym wysiłkiem starają się jednak to zmienić. Karczują teren cmentarza i zbierają tablice nagrobne, by później na nowo je ustawić.

- Wycięliśmy drzewa, przede wszystkim sporo bzu. Jedną ze ścieżek trzeba było regulować. Zbieramy nagrobki w jednym miejscu. W tej chwili niektóre jeszcze leżą, ale ksiądz ma projekt, aby je wszystkie poustawiać. Będziemy też dalej szukać i odkrywać - zapewnia Jadwiga Nowacka, jedna z osób porządkujących teren cmentarza.

W sumie odkryto 67 ciał. Może się jednak okazać, że będzie ich więcej. Co stanie sie e szczątkami?

- Szczątki żołnierzy po wyjęciu z ziemi zostaną zapakowane w specjalne sarkofagi i przewiezione do naszego magazynu. W październiku zostaną uroczyście pogrzebane w Poznaniu. Kości osób cywilnych zostaną wyodrębnione i wolą mieszkańców pogrzebane tutaj, na tym cmentarzu w Brójcach - mówi Czabański.

Prace potrwają jeszcze przynajmniej kilka dni.

Autor: kk/iga / Źródło: TVN24 Poznań