Rewolucja w POZ? Lekarze: raczej nie w tym roku

Ferrytyna, witamina B12 i kwas foliowy, czyli badania krwi wykorzystywane w diagnostyce niedokrwistości, anty-CCP wykorzystywane w diagnostyce reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), szybki test CRP (tzw. białko ostrej fazy wskazujące na infekcję), przeciwciała anty-HCV pozwalające zdiagnozować zapalenie wątroby typu C, badanie helicobacter pylori w kale, pomagające wykryć zapalenie żołądka i dwunastnicy i wykrywane w większości przypadków choroby wrzodowej, oraz strep-test - wymaz z gardła w kierunku bakterii wywołujących anginę - to badania, na które dotychczas mogli kierować tylko specjaliści, a które od 1 lipca będą mogli zlecać lekarze POZ.

W dodatku Narodowy Fundusz Zdrowia zapłaci za nie w ramach tzw. budżetu powierzonego, a więc dodatkowych pieniędzy, które nie uszczuplą tzw. stawki kapitacyjnej, czyli stałej zryczałtowanej kwoty, jaką lekarz POZ dostaje co miesiąc na każdego zapisanego do niego pacjenta.

Przypomnijmy: podstawowa opieka zdrowotna (POZ) to wrota do systemu ochrony zdrowia w Polsce. Każdy ubezpieczony w NFZ powinien wybrać swojego lekarza, składając deklarację wyboru w odpowiedniej poradni POZ. W ten sposób trafia na tzw. aktywną listę danego lekarza, a ten może liczyć na zryczałtowaną stawkę kapitacyjną, jaką NFZ co miesiąc płaci za leczenie pacjenta - bez względu na to, czy pacjent skorzysta z leczenia, czy nie. Zlecając dodatkowe badania, tj. badanie krwi czy USG, lekarz automatycznie uszczuplał środki, jakie za pacjenta płacił mu NFZ. Badania z nowej listy nie wpłyną na wysokość stawki kapitacyjnej.

Zapowiadając w poniedziałek "wielką rewolucję w POZ", minister zdrowia Adam Niedzielski tłumaczył, że skróci w ten sposób kolejki do specjalistów. To prawda - pacjent dostanie skierowanie na badania na jednej wizycie w poradni POZ, a nie, jak to było dotychczas, po dwóch wizytach - w POZ i u specjalisty, do których lekarz POZ musiał go skierować. Kłopot w tym, że zdaniem lekarzy rodzinnych szansa na kierowanie na nowe badania od 1 lipca jest bardzo mała.

- Na dziewięć dni i siedem dni roboczych przed wejściem w życie nowych możliwości nie znamy ani wycen, ani zasad sprawozdawania nowych badań - tłumaczy wiceprezes Federacji Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia Porozumienie Zielonogórskie dr Tomasz Zieliński. - Nie wiemy też, jaka będzie kwota budżetu powierzonego na nowe badania, a więc nie możemy zaplanować, ilu pacjentom możemy te badania zlecać. NFZ nie przedstawił też ścieżki sprawozdawczej, więc nie wiemy, w jaki sposób rozliczać te badania z Funduszem - wylicza dr Zieliński. Kiedy przedstawił te argumenty na poniedziałkowym spotkaniu z kierownictwem resortu, urzędnicy odpowiedzieli, że jeszcze jest dużo czasu.

- Jeżeli pacjent myśli, że w piątek, 1 lipca będę mogła zlecić mu badanie poziomu witaminy B12, to się myli. Nie sądzę, by było to możliwe gdziekolwiek w Polsce - mówi wprost Joanna Zabielska-Cieciuch, ekspert Porozumienia Zielonogórskiego, prowadząca w Białymstoku poradnię POZ dla 6 tysięcy pacjentów. - Wciąż czekamy na rozporządzenia wykonawcze, druki i wysokość budżetu powierzonego - tłumaczy.

Choć liczby nie są jeszcze znane, lekarze postanowili sami obliczyć przyszłe możliwości leczenia, opierając się na kwocie, jaką przez rok NFZ przeznaczy na dodatkowe badania i na liczbie pacjentów. - Z logiki wynika, że skoro na rok mamy 110 milionów złotych, a pacjentów jest 38 milionów, wychodzi 3 złote na pacjenta. Za tą kwotę nie da się wykonać żadnego z tych badań. Biorąc jednak pod uwagę, że nie wszyscy będą mieli do nich wskazania, można przewidzieć, że uda się je wykonać u pewnej liczby pacjentów miesięcznie - mówi dr Zieliński.

Nie jest jednak optymistą: - Poradnia POZ, do której zapisanych jest 4 tysiące pacjentów, może liczyć na około tysiąc złotych miesięcznie. Za tę kwotę można wykonać około 10 badań anty-CCP wykorzystywanych przy diagnozowaniu reumatoidalnego zapalenia stawów lub około 30 badań anty-HCV do diagnozowania wirusowego zapalenia wątroby typu C. Jeśli wziąć pod uwagę, że badania anty-HCV należałoby zlecać wszystkim pacjentom z objawami ze strony wątroby, to stanowczo za mało - dodaje dr Zieliński.

Z większą nadzieją lekarze patrzą na zapowiedzi wprowadzenia od października opieki koordynowanej nad pacjentami. W ramach tej opieki będzie można wykonać badania z zakresu kardiologii, diabetologii, endokrynologii czy pulmonologii. Zmieni się też system rozliczania świadczeń pielęgniarskich.

- Na wprowadzenie opieki koordynowanej czekam 30 lat. Pytanie tylko, czy w październiku uda się ją wprowadzić i czy ona na pewno zadziała - mówi dr Zabielska-Cieciuch, zwracając uwagę, że brakuje nawet projektu rozporządzeń, które by ją regulowały. A dr Zieliński podkreśla, że do października zostało naprawdę niewiele czasu, i żeby nowy system wdrożyć już w październiku, już dziś należałoby rozpocząć szkolenia dla lekarzy. - Tymczasem nawet nie wiemy, z czego szkolić - mówi.

"Wprowadzenie skoordynowanej opieki zdrowotnej w ramach POZ jest niezbędne, ponieważ poprawa koordynacji usług i zwiększenie świadczeń w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej to nasz wspólny cel. Nie mamy co do tego wątpliwości. Jednakże obecny kształt projektu nosi raczej znamiona eksperymentu niż dobrze przemyślanego i przedyskutowanego z wieloma środowiskami pomysłu na poprawę funkcjonowania fundamentu systemu opieki zdrowotnej. Nie twórzmy POZ dwóch prędkości" - napisał prezes Porozumienia Zielonogórskiego dr Jacek Krajewski.

A dr Zieliński prognozuje, że jeśli rząd zdąży z aktami legislacyjnymi, w październiku opieka koordynowana zostanie wdrożona w nielicznych poradniach POZ - głównie tych najlepiej zorganizowanych i skomputeryzowanych. - W ten sposób wygenerujemy jednak pacjentów w lepszym i gorszym położeniu. Na całym świecie o stanie zdrowia decyduje kod pocztowy (w wielkich miastach dostęp do ochrony zdrowia jest lepszy niż na wsiach), a teraz dodatkowo skorzystają ci, którzy mają lepiej zorganizowany POZ. Niektórzy pacjenci będą więc podwójnie stratni - zauważa dr Zieliński.

Prócz poszerzenia listy badań diagnostycznych i wprowadzenia opieki koordynowanej, reforma POZ zakłada zmianę sposobu finansowania programów profilaktycznych i poszerzenie zakresu badań diagnostycznych. Minister zdrowia Adam Niedzielski zaznaczył, że wymaga to jednak "lat pracy, lat szkolenia nowych kadr i nowych mechanizmów funkcjonowania podstawowej opieki zdrowotnej".