- Prezydent zawetował nowelizację ustawy, która przedłużała ochronę tymczasową udzielaną obywatelom Ukrainy uciekającym przed wojną do 4 marca 2026 roku.
- Przy uzasadnianiu weta Karol Nawrocki mówił, że świadczenie 800 plus powinni dostawać tylko ci Ukraińcy, którzy pracują w Polsce.
- Ustawa dotyczy wielu innych spraw, między innymi kwestii legalności pobytu w Polsce, czy wsparcia walczącej Ukrainy w zakresie zapewnienia łączności.
Prezydent Karol Nawrocki swoją decyzję o zawetowaniu nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy motywował w poniedziałek między innymi tym, że świadczenie 800 plus powinni dostawać tylko ci Ukraińcy, którzy pracują w Polsce.
- Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy nie dokonuje tej korekty, wokół której toczyła się debata publiczna. Ja swojego zdania nie zmienię i uznaję, że 800 plus powinno przynależeć tylko tym Ukraińcom, którzy podejmują się wysiłku pracy w Polsce - powiedział.
Wcześniej, na etapie prac legislacyjnych, posłowie PiS chcieli uzależnienia wypłaty 800 plus obywatelom Ukrainy od warunku zatrudnienia bądź prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski oraz zaostrzenia co do możliwości uzyskania obywatelstwa polskiego. Ich propozycja nie została przyjęta.
W nowelizacji doprecyzowane zostały za to przesłanki do otrzymania świadczenia 800 plus, tak by wypłacane było również na dzieci, które ukończyły szkołę ponadpodstawową przed ukończeniem 18. roku życia oraz spełniają obowiązek nauki przez uczęszczanie do uczelni lub na kwalifikacyjne kursy zawodowe.
Co jeszcze zakładała zawetowana nowelizacja?
Przedłużenie legalności pobytu
Przewidywała przedłużenie ochrony tymczasowej udzielanej obywatelom Ukrainy uciekającym przed wojną do 4 marca 2026 roku.
Chodzi o wydłużenie okresu, w którym pobyt obywateli Ukrainy w Polsce, którzy przybyli na jej terytorium w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy, jest uznawany za legalny oraz związanego z tym dostępu do świadczeń zdrowotnych, świadczeń na rzecz rodzin i świadczeń socjalnych oraz możliwości pobytu w obiektach zbiorowego zakwaterowania osób, należących do grup wrażliwych.
Obecnie okres, w którym pobyt obywateli Ukrainy korzystających z ochrony czasowej jest uznawany za legalny, kończy się 30 września 2025 roku.
W ustawie rozszerzony został katalog przesłanek do uchylenia zezwolenia na pobyt czasowy na okres roku lub 6 miesięcy w sytuacji, gdy obywatel Ukrainy złożył wniosek zawierający nieprawdziwe dane osobowe lub fałszywe informacje; zeznał nieprawdę, zataił prawdę albo podrobił lub przerobił dokument w celu użycia go jako autentycznego lub takiego dokumentu używał jako autentycznego; w przypadku gdy związek małżeński został zawarty w celu obejścia przepisów określających zasady i warunki wjazdu cudzoziemców na terytorium Polski.
Zawetowana nowela zakładała również wydłużenie okresu załatwiania przez wojewodów wielu spraw dotyczących pobytu Ukraińców w Polsce.
Kwestia starlinków
Wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski przekazał, że ustawa miała przedłużyć także "wsparcie dla Ukrainy w zakresie zapewnienia łączności" i zaznaczył, że weto prezydenta oznacza wyłączenie Ukrainie internetu satelitarnego Starlink.
Ministerstwo Cyfryzacji przekazało, że zadanie "Zapewnienie łączności na terytorium Ukrainy dla obywateli tego państwa", polegające na udostępnieniu Ukrainie terminali systemu satelitarnej łączności Starlink oraz finansowaniu ich abonamentów, jest realizowane na podstawie ustawy z 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
Artykuł 14 tej ustawy wskazuje, że w Banku Gospodarstwa Krajowego tworzy się Fundusz Pomocy, "w celu finansowania lub dofinansowania realizacji zadań na rzecz pomocy Ukrainie, w szczególności obywatelom Ukrainy dotkniętym konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy, w tym zadań realizowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak i poza nim, a także realizacji zadań związanych z bezpieczeństwem żywnościowym kraju w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy".
Resort zaznaczył, że weto prezydenta do noweli ustawy powoduje, iż brak będzie podstawy prawnej oraz środków na dalszą realizację przedmiotowego zadania po 30 września 2025 roku.
Nowelizacja ustawy zakładała też między innymi uchylenie przepisów umożliwiających przeznaczenie dochodów z opłat związanych ze sprzedażą napojów alkoholowych na pomoc obywatelom Ukrainy, a także likwidację portalu Praca w Polsce.
Uszczelnienie systemu udzielania pomocy
Zawetowana przez prezydenta nowela zakładała działania uszczelniające system udzielania pomocy. Chodzi między innymi o wykluczenie możliwości nadawania uprawnień obywatelom Ukrainy, którzy krótkoterminowo przekraczają granicę na podstawie zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego.
"Osoby te bowiem przekraczają granicę jedynie krótkoterminowo, a charakter ich pobytu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej nie jest związany bezpośrednio z działaniami wojennymi na terytorium Ukrainy" - oceniono w uzasadnieniu.
Ustawa doprecyzowała kwestie związane z prowadzeniem w systemie teleinformatycznym krajowego zbioru rejestrów, ewidencji i wykazu w sprawach cudzoziemców. Według noweli komendant główny Straży Granicznej miał mieć obowiązek wpisywania danych z dokumentów stanowiących podstawę przekroczenia granicy oraz dodania odcisków linii papilarnych w celu jednoznacznej identyfikacji osób.
Kwestia wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty
Nowelizacja przewidywała między innymi utrzymanie tak zwanego uproszczonego trybu wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty.
Powodem wprowadzenia takich trybów była pierwotnie pandemia COVID-19. Później zostały one utrzymane w związku z agresją Rosji na Ukrainę.
Kwestia nadawania numeru PESEL i potwierdzenia więzów rodzinnych
Nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy nakładała także wymóg osobistej obecności dzieci przy nadawaniu numeru PESEL bez względu na wiek.
Wprowadzała między innymi także konieczność potwierdzenia więzów rodzinnych obywatela państwa trzeciego z obywatelem Ukrainy stosowną dokumentacją - dokumentami stanu cywilnego lub innymi dokumentami wydanymi przez właściwe władze kraju.
"Regulacja wynika z prób nadużycia przepisów ustawy pomocowej i prób zalegalizowania pobytu przez obywateli państw trzecich, którzy nigdy nie pozostawali w relacjach rodzinnych z obywatelami Ukrainy" - napisano w uzasadnieniu.
"Z tego obowiązku zwolnione zostaną osoby, których więzi rodzinne będą możliwe do potwierdzenia na podstawie danych, znajdujących się w polskich rejestrach państwowych, m.in. dzieci obywateli Ukrainy urodzonych na terytorium Polski" - czytamy.
Zakwaterowanie zbiorowe
Ustawa określała też termin zakończenia przyjmowania uchodźców wojennych z Ukrainy do ośrodków zbiorowego zakwaterowania na 31 października 2025 roku, poza grupami wrażliwymi. "Tym samym wygaszany jest częściowy system dopłat za zakwaterowanie" - napisano w uzasadnieniu.
Zgodnie z nowelą od 1 listopada 2025 roku wojewoda mógł udzielić pomocy w postaci zakwaterowania i wyżywienia między innymi dzieciom, na które pobierane jest świadczenie wychowawcze w przypadku odpłatności 15 zł/osobodzień (to stawka, która pojawia się w kontekście świadczeń dla obywateli Ukrainy, w szczególności w odniesieniu do zakwaterowania i wyżywienia).
Chodzi o kwotę, jaką Narodowy Fundusz Zdrowia płaci szpitalom za pobyt opiekuna z dzieckiem w szpitalu, a także o świadczenie wypłacane przez państwo za pomoc uchodźcom; emerytom, którzy pobierają świadczenie emerytalne w przypadku odpłatności w wysokości 15 zł/osobodzień; osobom posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności umiarkowanym i znacznym lub orzeczenie równoważne, czy tym, którzy ukończyli: w przypadku kobiet - 60. rok życia, w przypadku mężczyzn - 65. rok życia, o ile nie pobierają świadczenia emerytalnego.
Obszar oświaty
Zgodnie z ustawą kontynuowane miało być wsparcie dla jednostek samorządu terytorialnego w realizacji dodatkowych zadań oświatowych związanych z kształceniem, wychowaniem i opieką nad dziećmi i uczniami będącymi obywatelami Ukrainy. Wydłużała obowiązywanie przepisów umożliwiających w szkole, w której utworzono dodatkowy oddział w celu zapewnienia kształcenia, wychowania i opieki dzieciom i uczniom będącym obywatelami Ukrainy, przydzielenie nauczycielowi, za jego zgodą, godzin ponadwymiarowych.
Pomoc psychologiczna
Ustawa zakładała też przedłużenie do 31 grudnia 2025 roku okresu, w którym możliwe jest świadczenie usług psychologicznych na rzecz obywateli Ukrainy przebywających na terytorium Polski, obywatelom Ukrainy, którzy posiadają odpowiednie wykształcenie uzyskane w swoim państwie.
Autorka/Autor: js/ads
Źródło: PAP, tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: PAP/Leszek Szymański