Wybory samorządowe 2024. Kim jest mąż zaufania? Ile może zarobić? 

Wybory samorządowe odbędą się 7 kwietnia. W ich trakcie wybrani zostaną członkowie rad gmin, rad miast, powiatów i sejmików wojewódzkich, a także wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast. Tam, gdzie głosowanie w sprawie wyboru wójtów, burmistrzów i prezydentów miast nie przyniesie rozstrzygnięcia, 21 kwietnia przeprowadzona zostanie druga tura głosowania. Przebieg obu tur, obok członków obwodowych komisji wyborczych i obserwatorów społecznych, nadzorować będą mężowie zaufania. Co dokładnie należy do ich zadań?

ZOBACZ TEŻ: Wybory samorządowe 2024. Kogo wybieramy w głosowaniu?

Zgodnie z zapisami Kodeksu wyborczego mężowie zaufania pełnią nadzór nad działaniami komisji wyborczych. Są uprawnieni do przebywania w lokalach wyborczych podczas przygotowania do głosowania, przeprowadzania głosowania, ustalania jego wyników, a także sporządzania, przewożenia oraz przekazywania protokołu głosowania. Ich obecność nie może jednak wpływać w żaden sposób na prace komisji czy przebieg wyborów. Mogą za to obserwować wszystkie czynności komisji. Ewentualne uwagi, co do przebiegu wyborów, mężowie zaufania mogą zgłaszać przewodniczącym komisji lub wnosić je do protokołu głosowania.

Mężowie zaufania mogą też rejestrować prace komisji za pomocą zdjęć i nagrań audio oraz wideo. Materiały przedstawiające potencjalne nieprawidłowości mogą przesyłać do Ministra Cyfryzacji za pomocą specjalnej aplikacji "Mąż Zaufania". Po przesłaniu pliki te są przekazywane organom uprawnionym do prowadzenia postępowań w związku z przebiegiem wyborów, tj. policji, sądom czy prokuraturze. Co ważne, rejestrując prace komisji, mężowie zaufania nie mogą naruszać tajności wyborów. W praktyce oznacza to, że nie mogą oni nagrywać czy fotografować spisu wyborców czy też wykonywanych przez nich czynności. Zabronione jest także przesyłanie do aplikacji materiałów zmontowanych czy takich, w których użyto filtrów lub innych technik modyfikujących obraz lub dźwięk. Regulamin wyklucza również wysyłanie zdjęć i nagrań, których autorem jest inna osoba niż przesyłający.

Mężem zaufania mogą zostać obywatele RP z czynnymi prawami wyborczymi, którzy nie są: kandydatami w wyborach, komisarzami wyborczymi, pełnomocnikami wyborczymi, pełnomocnikami finansowymi, urzędnikami wyborczymi oraz członkami komisji wyborczych. Funkcja męża zaufania wygasa w przypadku zrzeczenia się jej, odwołania, śmierci bądź podpisania zgody na zgłoszenie do komisji wyborczej, kandydowanie w wyborach bądź objęcie funkcji pełnomocnika czy komisarza wyborczego.

Mężowie zaufania wyznaczani są przez pełnomocników wyborczych (lub osoby przez nich upoważnione). Pełnomocnicy ci mogą wyznaczyć po jednym mężu zaufania do każdej obwodowej komisji wyborczej. By zostać jednym z nich, należy przesłać swoje zgłoszenie do wybranego przez siebie komitetu wyborczego. Co ważne, samo zgłoszenie nie gwarantuje zostania mężem zaufania.

Ponieważ w treści Kodeksu wyborczego nie wskazano terminu wyznaczania mężów zaufania, mogą oni zostać wskazani tuż przed wyborami lub nawet w dniu głosowania. Potwierdzeniem powierzonych im uprawnień jest zaświadczenie wydawane przez odpowiedni komitet wyborczy.

Jak wskazuje treść Kodeksu wyborczego, za pełnione przez siebie obowiązki mężowie zaufania otrzymują dietę w wysokości "40 procent zryczałtowanej diety członków obwodowych komisji wyborczych". W tym roku mąż zaufania otrzyma więc 280 złotych. Pieniądze dostaną jednak tylko te osoby, które "obserwowały głosowanie przez co najmniej 5 godzin i obserwowały cały przebieg ustalania wyników głosowania do momentu podpisania protokołu głosowania". Mąż zaufania otrzymuje od przewodniczącego komisji zaświadczenie o spełnieniu wymagań do otrzymania diety, z nim udaje się do właściwego urzędu gminy i tam jest mu wypłacana dieta.

Dodatkowo mężowie zaufania skorzystać mogą ze zwolnienia z pracy na dzień głosowania i liczenia głosów oraz na dzień następny. O zamiarze wykorzystania zwolnienia muszą oni jednak pisemnie poinformować pracodawcę z co najmniej 3-dniowym wyprzedzeniem.