Święto Niepodległości. Co wydarzyło się 11 listopada 105 lat temu

Źródło:
PAP
Przygotowania do Święta Niepodległości
Przygotowania do Święta NiepodległościTVN24
wideo 2/5
Przygotowania do Święta NiepodległościTVN24

Święto Niepodległości przypada co roku 11 listopada. Dlaczego właśnie tego dnia świętujemy? Dokładnie 105 lat temu Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu władzę wojskową i naczelne dowództwo podległych jej wojsk polskich. Tego samego dnia Niemcy podpisały zawieszenie broni kończące I wojnę światową. Polski na mapie Europy nie było przez 123 lata.

Na przełomie października i listopada 1918 roku wobec rozpadu monarchii austro-węgierskiej i zapowiedzi bliskiej klęski Niemiec Polacy coraz wyraźniej odczuwali, że odbudowa niepodległego państwa polskiego jest bliska.

Sytuacja międzynarodowa była dla Polski wyjątkowo korzystna. Cztery lata wcześniej w chwili wybuchu I wojny światowej Polacy mogli jedynie pomarzyć o tym, że w momencie jej zakończenia wszystkie trzy państwa zaborcze będą właściwie bezsilne.

Szansy danej przez historię Polacy nie zmarnowali i aktywnie przystąpili do przejmowania władzy na ziemiach polskich okupowanych przez państwa centralne. W Cieszynie już od 19 października 1918 roku działała i sprawowała funkcje rządowe Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego. 28 października 1918 roku w Krakowie posłowie polscy do parlamentu austriackiego powołali Polską Komisję Likwidacyjną, która dwa dni później przejęła władzę w Galicji. Na jej czele stanął Wincenty Witos, przywódca PSL "Piast".

Czytaj też: Przygotowania do Święta Niepodległości

31 października rozpoczęto przejmowanie władzy w okupowanej przez Austro-Węgry części Królestwa. W nocy z 6 na 7 listopada w zajętym kilka dni wcześniej Lublinie powołano Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, którego premierem został Ignacy Daszyński, przywódca galicyjskich socjalistów.

Rada Regencyjna

W Warszawie od września 1917 roku działała powołana przez Niemcy i Austro-Węgry Rada Regencyjna. Jej członkami byli książę Zdzisław Lubomirski, arcybiskup Aleksander Kakowski i hrabia Józef Ostrowski. W grudniu 1917 roku Rada Regencyjna utworzyła gabinet ministrów, na czele którego stanął Jan Kucharzewski.

Radę krytykowano za zbytnią uległość wobec zaborców i za konserwatyzm poglądów. Na początku listopada 1918 roku regenci zdawali sobie jednak sprawę, że ich polityczna rola dobiega końca i starali się powołać rząd, który miałby szerokie poparcie społeczne i któremu mogliby oddać władzę z przekonaniem, że w możliwie krótkim czasie przeprowadzi on wybory do Sejmu.

Flaga Polskilowcawspomnien/Shutterstock

Józef Piłsudski przyjeżdża do Warszawy

Sytuację polityczną w Warszawie zmieniło w sposób zasadniczy przybycie 10 listopada 1918 roku specjalnym pociągiem z Berlina uwolnionego z twierdzy magdeburskiej Józefa Piłsudskiego. Na Dworcu Głównym powitał go m.in. reprezentujący Radę Regencyjną książę Zdzisław Lubomirski.

Prof. Tomasz Schramm, oceniając ówczesną pozycję Piłsudskiego, pisał: "W jego osobie zjawiał się poważny czynnik polityczny: przywódca, opromieniony wspomnieniem długoletniej działalności".

Czytaj też: Narodowe Święto Niepodległości. Lista wydarzeń w Warszawie

Tuż po przybyciu do Warszawy Piłsudski odbył rozmowy z członkami Rady Regencyjnej. W ich wyniku zrezygnował z planowanego wyjazdu do Lublina, gdzie od trzech dni na wyzwolonych terenach działał Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele.

Na decyzję Piłsudskiego o pozostaniu w stolicy bez wątpienia miał wpływ fakt, iż w dniu jego przybycia do Warszawy niemiecka okupacja była już w stanie rozkładu i perspektywa utworzenia Rządu Narodowego w stolicy wydawała się bardzo bliska.

Rozejm kończący wojnę 

Przyjazd Piłsudskiego do Warszawy wywołał powszechny entuzjazm jej mieszkańców i tylko o jeden dzień wyprzedził wiadomość o tym, że w okolicach Compiègne delegacja rządu niemieckiego podpisała zawieszenie broni, które kończyło działania bojowe I wojny światowej.

W tych dniach Polacy uświadomili sobie, że po latach niewoli odzyskali niepodległość. Atmosferę tej wyjątkowej chwili tak opisywał Jędrzej Moraczewski: "Niepodobna oddać tego upojenia, tego szału radości, jaki ludność polską w tym momencie ogarnął. Po 120 latach prysły kordony. Wolność! Niepodległość! Zjednoczenie! Własne państwo! Na zawsze!".

Radosna Parada Niepodległości we Wrocławiu
Radosna Parada Niepodległości we Wrocławiu (materiał z 2022 roku)TVN24 Wrocław

Rada Regencyjna oddała władzę Józefowi Piłsudskiemu

11 listopada 1918 roku Rada Regencyjna "wobec grożącego niebezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego, dla ujednolicenia wszelkich zarządzeń wojskowych i utrzymania porządku w kraju" przekazała władzę wojskową i naczelne dowództwo wojsk polskich, jej podległych, brygadierowi Józefowi Piłsudskiemu.

Trzy dni później Rada Regencyjna rozwiązała się, oświadczając jednocześnie, iż "od tej chwili obowiązki nasze i odpowiedzialność względem narodu polskiego w Twoje ręce, Panie Naczelny Dowódco, składamy do przekazania Rządowi Narodowemu".

Piłsudski mając powszechne poparcie społeczne, zdecydował się przejąć władzę od regentów.

Pierwszy rząd

18 listopada pierwszy oficjalny rząd niepodległej Polski utworzył inny socjalista Jędrzej Moraczewski.

Cztery dni później, 22 listopada 1918 roku nowy rząd opracował, a Piłsudski zatwierdził "Dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej". Na mocy tego dekretu, który był swego rodzaju ustawą zasadniczą, Piłsudski obejmował, jako Tymczasowy Naczelnik Państwa "Najwyższą Władzę Republiki Polskiej" i miał ją sprawować do czasu zebrania się Sejmu Ustawodawczego.

Autorka/Autor:ek / prpb

Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: Konoplytska/Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Ludzie, którzy krytykują prezydenckiego wysłannika Steve'a Witkoffa, są wściekli, że odnosi sukcesy tam, gdzie oni przez 40 lat ponosili porażki - napisał wiceprezydent USA J.D. Vance. Stanął on w obronie Witkoffa, który po udzielonych wywiadach został szeroko skrytykowany i oskarżony między innymi o powtarzanie kremlowskich narracji.

Vance broni Witkoffa po kontrowersyjnym wywiadzie. "To świetny facet"

Vance broni Witkoffa po kontrowersyjnym wywiadzie. "To świetny facet"

Źródło:
PAP

Kłamie Pan. Nie zapadły żadne decyzje o przekazaniu dowództwa nad polską armią lub budżetem obronnym - napisał minister spraw zagranicznych Radosław Sikorski. Była to odpowiedź na wpis prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego w sprawie przyjętej w Sejmie uchwały dotyczącej bezpieczeństwa Polski i Tarczy Wschód.

Sikorski odpowiedział Kaczyńskiemu. "Kłamie Pan"

Sikorski odpowiedział Kaczyńskiemu. "Kłamie Pan"

Źródło:
PAP

Według sondażu przeprowadzonego przez Opinia24, najwięcej Polaków w wyborach prezydenckich poparłoby Rafała Trzaskowskiego. Dalej znaleźli się kolejno Karol Nawrocki i Sławomir Mentzen. Pewny udział w wyborach zadeklarowało niemal 70 procent ankietowanych.

Nowy sondaż prezydencki

Nowy sondaż prezydencki

Źródło:
tvn24.pl

Siły zbrojne Chin osiągnęły poziom gotowości, który umożliwia okrążenie Tajwanu i odcięcie go od świata - wskazał "Wall Street Journal". Ćwiczenia wojskowe, w których chińska armia symuluje blokadę wyspy, stają się coraz bardziej złożone. Gazeta przedstawiła potencjalny scenariusz blokady Tajwanu.

Chiny osiągnęły gotowość do okrążenia Tajwanu. Symulują blokadę wyspy

Chiny osiągnęły gotowość do okrążenia Tajwanu. Symulują blokadę wyspy

Źródło:
PAP

Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych Mirosław Wróblewski nałożył Komendanta Głównego Policji karę za ujawnienie danych pani Joanny z Krakowa. Wobec kobiety podjęto policyjną interwencję po tym, jak dokonała aborcji i skontaktowała się ze swoją psychiatrką w obawie o swój zły stan psychiczny. Funkcję szefa policji pełnił wówczas Jarosław Szymczyk.

Komendant ujawnił jej dane i rozmowę policji z lekarką. Dostał karę

Komendant ujawnił jej dane i rozmowę policji z lekarką. Dostał karę

Źródło:
tvn24.pl

Jedynym celem zapowiedzianej wizyty delegacji amerykańskiej na Grenlandii jest zademonstrowanie władzy nad nami - stwierdził grenlandzki premier Mute B. Egede, nazywając tę wizytę "bardzo agresywną". Na wyspę przybyć ma między innymi żona wiceprezydenta USA i doradca ds. bezpieczeństwa narodowego Mike Waltz.

Grenlandia reaguje na wizytę delegacji USA. "Bardzo agresywna"

Grenlandia reaguje na wizytę delegacji USA. "Bardzo agresywna"

Źródło:
CNN, Reuters, tvn24.pl

Ukraińska delegacja wciąż przebywa w Arabii Saudyjskiej, czekając na wyniki spotkania zespołów Rosji i USA - podały media w Kijowie. Cytują także doradcę szefa biura prezydenta Wołodymyra Zełenskiego, który ujawnił nieco więcej szczegółów na temat niedzielnych rozmów w Rijadzie.

Odessa i nie tylko. Szczegóły rozmów Ukraińców z Amerykanami

Odessa i nie tylko. Szczegóły rozmów Ukraińców z Amerykanami

Źródło:
Ukraińska Prawda, NV, BBC, PAP

Śnieg pojawił się w północno-wschodniej części Hiszpanii. Na drogach występowały spore utrudnienia. Hiszpańska służba meteorologiczna AEMET wydała ostrzeżenia. Jednak dla niektórych mieszkańców widok zabielonych krajobrazów okazał się przyjemny.

Spadł śnieg, zamknięto część dróg. Powrót zimowej aury

Spadł śnieg, zamknięto część dróg. Powrót zimowej aury

Źródło:
ENEX, larazon.es

Hamideh Zarei, irańska studentka i aktywistka, została skazana na półtora roku więzienia i 178 batów. Wyrok wydano za to, że młoda kobieta pojawiła się w miejscu publicznym z odsłoniętymi włosami.

Studentka skazana na 178 batów i więzienie

Studentka skazana na 178 batów i więzienie

Źródło:
tvn24.pl

87-letni mężczyzna był z żoną w pokoju, kiedy odebrał telefon z banku. Po chwili rozmowy poprosił kobietę, żeby wyszła z pokoju. Nie dawało jej to spokoju. Poszła więc do siostry, która mieszka po sąsiedzku. U niej się upewniła, że to może być oszustwo. Wróciła więc do mieszkania, ale męża i samochodu już nie było. Jak się okazało, 87-latek wypłacił już z konta 25 tysięcy złotych.

Odebrał telefon i nagle poprosił żonę, żeby wyszła. Ta wezwała policję

Odebrał telefon i nagle poprosił żonę, żeby wyszła. Ta wezwała policję

Źródło:
TVN24

Policjanci z Piaseczna ukarali wysokim mandatem kierowcę lamborghini, który testował możliwości swojego auta na trasie S7. 47-latek pędził z prędkością niemal 200 kilometrów na godzinę, w poniedziałek policjanci opublikowali nagranie z wideorejestratora w radiowozie

Testował możliwości lamborghini na S7, policja pokazała nagranie z zatrzymania

Testował możliwości lamborghini na S7, policja pokazała nagranie z zatrzymania

Aktualizacja:
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Gdy pani Maria trafiła do szpitala psychiatrycznego, odwiedzili ją policjanci i wzięli klucze od jej mieszkania. Pielęgniarka zorientowała się, że tego nie pokwitowali. Zadzwoniła na policję. Tak wyszła na jaw sprawa wieloletniego okradania ludzi starszych i zmarłych przez siedmiu policjantów z drugiego komisariatu w Gliwicach. Jest akt oskarżenia.

Policjanci okradali ludzi starszych i zmarłych. Bo "albo my, albo ratownicy"

Policjanci okradali ludzi starszych i zmarłych. Bo "albo my, albo ratownicy"

Źródło:
tvn24.pl

Kandydat PiS na prezydenta Karol Nawrocki opublikował wspólne zdjęcie z prezydentem Andrzejem Dudą. Jak przekazał rzecznik Instytutu Pamięci Narodowej Rafał Leśkiewicz, prezydent i prezes IPN biorą dziś udział w uroczystościach związanych z Narodowym Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

Nawrocki na zdjęciu z prezydentem. "Zaczynamy"

Nawrocki na zdjęciu z prezydentem. "Zaczynamy"

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Do szpitala zgłosiła się 27-letnia kobieta. Lekarze zauważyli, że niedawno rodziła, ale dziecka nie było. Zawiadomili policjantów, a ci odnaleźli ciało noworodka. Było zawinięte w foliową torbę. Na razie nie wiadomo, czy dziecko przyszło na świat żywe.

Do szpitala zgłosiła się kobieta po porodzie, w domu znaleźli ciało noworodka

Do szpitala zgłosiła się kobieta po porodzie, w domu znaleźli ciało noworodka

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Ta zbrodnia wstrząsnęła nie tylko podpoznańskim Puszczykowem. Serhij T. brutalnie zabił swoją żonę, a potem dwie małe córki. 42-latek chciał uciec, ale ostatecznie sam oddał się w ręce policji. Serhij T. został skazany na karę dożywocia. W składzie orzekającym w tej sprawie znalazł się neosędzia Daniel Jurkiewicz, którego kilka wyroków już uchylono.

Miał zabić żonę i córki, bo "chciał pozbyć się problemu". Serhij T. usłyszał wyrok

Miał zabić żonę i córki, bo "chciał pozbyć się problemu". Serhij T. usłyszał wyrok

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Rosja nie jest obecnie w stanie przeprowadzić ataków na kolejne kraje, bo nie potrafi pokonać Ukrainy. Ale co, jeżeli Ukraina zostałaby porzucona i przegrała, a Rosja wchłonęła jej armię i zasoby kraju? Zdaniem Radosława Sikorskiego, wtedy dla nas "rachunek by się zmienił" i Moskwa byłaby gotowa do ataku jeszcze w tej dekadzie.

Sikorski o tym, co się stanie, jeżeli Rosja wchłonie ukraińską armię

Sikorski o tym, co się stanie, jeżeli Rosja wchłonie ukraińską armię

Źródło:
PAP, TOK FM

Tiger Woods potwierdził krążące od tygodni plotki o jego związku z byłą żoną Donalda Trumpa Jr. Słynny golfista zamieścił wspólne zdjęcia z Vanessą Trump i napisał o "miłości unoszącej się w powietrzu".

Słynny sportowiec potwierdza związek z Vanessą Trump

Słynny sportowiec potwierdza związek z Vanessą Trump

Źródło:
CNN

Do angielskiej wsi Bibury wjedzie mniej autokarów - podaje BBC. Taki ma być efekt ograniczeń zapowiadanych przez tamtejsze władze samorządowe, które chcą w ten sposób walczyć z nadmierną turystyką.

Angielska wieś ma dość turystów. "Presja staje się nie do zniesienia"

Angielska wieś ma dość turystów. "Presja staje się nie do zniesienia"

Źródło:
BBC

Marszałek Sejmu Szymon Hołownia ocenił, że prokurator Ewa Wrzosek "powinna wyjaśnić, jaki był powód tego, że nie pozwoliła" pełnomocnikowi Barbary Skrzypek uczestniczyć w przesłuchaniu i z jakiego powodu nie było ono nagrywane. Dodał, że nie uważa, że "coś poszło nie tak", ale nie chciałby mieć "żadnych wątpliwości, że państwo działa".

Hołownia: prokurator Wrzosek powinna to wyjaśnić

Hołownia: prokurator Wrzosek powinna to wyjaśnić

Źródło:
PAP

Policjanci z Tarnowa interweniowali w mieszkaniu, w którym bez opieki pozostawiona była czwórka dzieci. Kiedy rodzice pojawili się w domu, okazało się, że są nietrzeźwi, a ojciec ma obrażenia głowy.

Dzieci zostały same w domu. Na podłodze były ślady krwi

Dzieci zostały same w domu. Na podłodze były ślady krwi

Źródło:
tvn24.pl

Karol Nawrocki, kandydat Prawa i Sprawiedliwości w wyborach prezydenckich, zapytany o znajomość z wielokrotnie karanym neonazistą tłumaczy, że poznał go jako pracownik Instytutu Pamięci Narodowej w trakcie zajęć edukacyjnych prowadzonych w Areszcie Śledczym w Gdańsku - donosi Onet. Jednak Służba Więzienna zaprzecza, by taka sytuacja mogła mieć miejsce.

Jak Nawrocki poznał się z neonazistą? Służba Więzienna wyklucza jego wersję wydarzeń

Jak Nawrocki poznał się z neonazistą? Służba Więzienna wyklucza jego wersję wydarzeń

Źródło:
Onet, PAP
Wyeksportowaliśmy część przestępczości, trochę jej sprowadzamy. Policja: jest o niebo lepiej

Wyeksportowaliśmy część przestępczości, trochę jej sprowadzamy. Policja: jest o niebo lepiej

Źródło:
tvn24.pl
Premium

Firma Meta wycofała skargi na decyzje Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO) w sprawie deepfake'ów z Rafałem Brzoską i Omeną Mensah. Spółka, zgodnie z postanowieniem, powinna wstrzymać wyświetlanie fałszywych reklam na Instagramie oraz Facebooku.

Meta wycofała skargi w sprawie Brzoski i Mensah     

Meta wycofała skargi w sprawie Brzoski i Mensah     

Źródło:
PAP
Taktyka tysiąca małych ciosów. W Azji powstanie nowe mocarstwo?

Taktyka tysiąca małych ciosów. W Azji powstanie nowe mocarstwo?

Źródło:
tvn24.pl
Premium