Rzecznik Komisji Europejskiej: polski Trybunał Konstytucyjny nie może wydać efektywnej oceny

Nowelizacja ustaw sądowych, nazywana ustawą represyjną, rozszerza odpowiedzialność dyscyplinarną sędziów i wprowadza zmiany w wyborze pierwszego prezesa Sądu Najwyższego. W czwartek wieczorem Sejm, do którego ustawa wróciła po odrzuceniu jej przez Senat, zdecydował, że trafi ona do podpisu prezydenta.

Rzecznik Komisji Europejskiej Christian Wigand powiedział w piątek na konferencji prasowej, że "Komisja Europejska jest bardzo zaniepokojona stanem praworządności w Polsce, szczególnie ostatecznym przyjęciem nowelizacji prawa o sądach".

Przypomniał, że wiceszefowa Komisji do spraw praworządności Viera Jourova jeszcze w grudniu apelowała o wstrzymanie prac nad nowelizacją. Napisała w tej sprawie list do polskiego prezydenta, premiera oraz marszałków Sejmu i Senatu.

- Komisja nie zawaha się, by w razie potrzeby podjąć odpowiednie działania w tej sprawie - dodał rzecznik Komisji Europejskiej.

Rzecznik był też pytany o czwartkową uchwałę trzech izb Sądu Najwyższego dotyczącą składów sędziowskich, w których orzekają sędziowie wskazani przez nową KRS. Powiedział, że Komisja Europejska wie, że została ona przyjęta, ale nie będzie jej komentować.

Dodał, że rozwój sytuacji dotyczący praworządności w Polsce jest dowodem na to, że potrzebny jest natychmiast konstruktywny dialog w tej kwestii. Wigand dodał, że wiceszefowa Komisji Europejskiej Vera Jourova będzie w Polsce w przyszłym tygodniu (27 i 28 stycznia) i jest gotowa na taki dialog.

Pytany, czy polski rząd powinien dostosować się do decyzji Sądu Najwyższego, odpowiedział, że Komisja Europejska ma obawy co do przedstawionych przez polskie władze stanowisk w sprawie dalszych działań związanych z uchwałą Sądu Najwyższego. Zaznaczył też, że niezależność i prawomocność Trybunału Konstytucyjnego w Polsce została "poważnie podważona" i nie może on wydawać już "efektywnej konstytucyjnej oceny".

Dopytywany, czy to oznacza, że Komisja Europejska nie ma wątpliwości co do prawomocności polskiego Sądu Najwyższego, ale ma wątpliwości - biorąc pod uwagę procedurę artykułu 7. Traktatu o Unii Europejskiej - co do prawomocności polskiego Trybunału Konstytucyjnego, Wigand odpowiedział, że tak.

Sąd Najwyższy w składzie trzech izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wydał w czwartek uchwałę dotyczącą legalności zasiadania w składach sędziowskich osób wskazanych przez nową Krajową Radę Sądownictwa. Stwierdził, że jeśli w składzie Sądu Najwyższego zasiada osoba powołana na sędziego SN na wniosek nowej KRS, skład jest nieprawidłowo obsadzony.

W odniesieniu do sądów powszechnych i wojskowych Sąd Najwyższy uznał, że skład orzekający z osobą powołaną na sędziego z rekomendacji nowej KRS jest nieprawidłowo obsadzony, "jeżeli wadliwość procesu powoływania prowadzi, w konkretnych okolicznościach, do naruszenia standardu niezawisłości i bezstronności".

W czwartkowym posiedzeniu Sądu Najwyższego wzięło udział 59 sędziów trzech izb. 53 głosowało za przyjęciem uchwały, sześciu złożyło zdanie odrębne.

Uchwała składa się z czterech punktów:

- Sąd Najwyższy stwierdził, że jeśli w składzie zasiada osoba powołana na sędziego SN na wniosek nowej KRS, taki skład jest nieprawidłowo obsadzony.

- W przypadku sądów powszechnych i wojskowych sytuacja jest podobna, ale pod warunkiem, że wadliwość procesu powoływania sędziego "prowadzi, w konkretnych okolicznościach, do naruszenia standardu niezawisłości i bezstronności".

- Uchwała nie ma zastosowania do orzeczeń wydanych przez sądy przed dniem jej podjęcia.

- Natomiast w odniesieniu do Izby Dyscyplinarnej SN uchwała ma zastosowanie do orzeczeń tej Izby bez względu na datę ich wydania.