Brytyjski historyk: pakt Ribbentrop-Mołotow przesądził o porażce Polski w 1939 roku

W poniedziałek przypada 82. rocznica podpisania paktu o nieagresji pomiędzy III Rzeszą a Związkiem Sowieckim. Do porozumienia podpisanego 23 sierpnia 1939 roku w Moskwie przez ministrów spraw zagranicznych obu krajów, Joachima von Ribbentropa i Wiaczesława Mołotowa, dołączony został tajny protokół o podziale stref wpływów w Europie Środkowo-Wschodniej, w tym podziale Polski. Tydzień po jego podpisaniu Niemcy zaatakowały Polskę, a 17 września wojska sowieckie wkroczyły na jej wschodnie tereny.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE NA TVN24 GO >>>

Jak mówi w rozmowie z PAP brytyjski historyk Roger Moorhouse, w Polsce podpisanie paktu Ribbentrop-Mołotow zaskoczyło wszystkich. - Oczywiście nie było tajemnicą, że obie strony prowadziły rozmowy, ale powszechnie uważano, że Hitler i Stalin - biorąc pod uwagę ich niedawną historię antagonizmów - nie będą w stanie znaleźć wystarczającej wspólnej płaszczyzny porozumienia. Niestety, wspólną płaszczyzną, którą znaleźli, była wspólna inwazja i zniszczenie Polski - wskazuje historyk.

Dodaje, że informacja o podpisaniu paktu osłabiła w Polsce wiarę w możliwość stawienia skutecznego oporu Niemcom. - Jak można się było spodziewać, reakcje na podpisanie paktu Ribbentrop-Mołotow były bardzo zróżnicowane. Niektórzy, oczywiście, byli optymistami co do zdolności Polski do przeciwstawienia się i pokonania Niemiec, pobudzeni w tym przekonaniu przez polskie zwycięstwo nad sowietami w 1920 roku. Większość jednak była raczej bardziej realistyczna i bardziej sceptyczna co do szans Polski w walce z Niemcami. Podpisanie paktu wywołało więc szereg reakcji, od prób wyjazdu z Polski po oficjalne wysiłki zmierzające do skrystalizowania toczących się rozmów z Brytyjczykami i Francuzami w wiążący sojusz wojskowy - mówi Moorhouse.

Brytyjczyk uważa, że od momentu, gdy hitlerowskie Niemcy i stalinowski Związek Sowiecki znalazły wspólny język, porażka Polski w 1939 roku była nieunikniona. - Było oczywiście wiele długofalowych przyczyn porażki Polski - okoliczności odrodzenia Polski w 1918 roku czy brak odpowiedniej modernizacji armii. Bliżej 1939 roku można również wskazać na zależność od dwóch niewiarygodnych sojuszników - Wielkiej Brytanii i Francji. Ale wszystko to przyćmiewa fakt, że Polska stanęła w obliczu ataku z trzech stron przez najbardziej zaawansowaną technologicznie siłę militarną na świecie, a wkrótce miała otrzymać nóż w plecy od Armii Czerwonej, innej bardzo znaczącej potęgi militarnej - podkreśla.

- Tak więc, choć uzasadnione jest poszukiwanie długofalowych i bardziej złożonych przyczyn porażki Polski w 1939 roku, podstawową przyczyną była ta przytłaczająca dysproporcja militarna - dysproporcja, której nie dałoby się odpowiednio skorygować. W obliczu niemieckiej przewagi i zdeterminowanej agresji, polskie Naczelne Dowództwo niewiele mogło zrobić, by zmienić wynik - dodaje.

Roger Moorhouse jest brytyjskim historykiem i pisarzem specjalizującym się w historii II wojny światowej. Jest autorem lub współautorem kilkunastu książek na ten temat. Najważniejsze z nich to "Pakt diabłów. Sojusz Hitlera i Stalina" o współpracy niemiecko-sowieckiej w latach 1939-1941, "Stolica Hitlera. Życie i śmierć w wojennym Berlinie" oraz "Polska 1939. Pierwsi przeciwko Hitlerowi" o polskiej wojnie obronnej. W 2020 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP za wkład w rozpowszechnianie wiedzy o polskiej historii w Wielkiej Brytanii.