Oświadczenie europejskich organizacji sędziów i prokuratorów w sprawie praworządności w Polsce

Oświadczenie wydało kilka europejskich organizacji zrzeszających sędziów i prokuratorów między innymi Stowarzyszenie Europejskich Sędziów Administracyjnych (AEAJ).

Wcześniej przedstawiciele polskich stowarzyszeń sędziowskich skierowali list do Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego oraz Komisji Libe (Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych), w którym zwrócili się "z apelem o podjęcie działań zmierzających do przywrócenia praworządności w Polsce oraz zagwarantowania obywatelom Polski i innych państw członkowskich prawa do niezależnego sądu".

Czytaj też: Ścigani przez rzecznika dyscyplinarnego sędziowie piszą do premiera. Chcą sprostowania i przeprosin

Europejscy przedstawiciele zawodów prawniczych odnoszą się we wspólnym oświadczeniu między innymi do przyjętej przez Sejm nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym. Zakłada ona między innymi likwidację nieuznawanej Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, co jest jednym z warunków Komisji Europejskiej do akceptacji polskiego Krajowego Planu Odbudowy i wypłaty unijnych pieniędzy. W Sądzie Najwyższym powstanie w zamian Izba Odpowiedzialności Zawodowej. Nowela przewiduje też procedurę "testu bezstronności i niezawisłości sędziego", ale nie dla zapadłych prawomocnie orzeczeń.

"Niedawna inicjatywa polskiego rządu i polskiego parlamentu, mająca na celu zastąpienie Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego przez inny organ (Izba Odpowiedzialności Zawodowej) nie spełnia kryteriów ustanowionych przez sądy europejskie w celu przywrócenia praworządności w Polsce" - czytamy.

"Praworządność to niewątpliwie przestrzeganie europejskich standardów niezawisłego sądownictwa, a także nałożenie na wszystkie odpowiednie organy obowiązku wykonania, a zatem pełnego wdrożenia i przestrzegania wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE) i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCz)" - napisano dalej. Jak dodają autorzy oświadczenia, obie te reguły nie są realizowane w Polsce.

Czytaj też: Sędzia Piotr Gąciarek: problemem jest to, że mamy prawie dwa tysiące wadliwie powołanych sędziów

Zdaniem przedstawicieli organizacji europejskich sędziów i prokuratorów niedawne wybory nowego składu Krajowej Rady Sądownictwa (KRS) przeczą europejskie standardy niezależnej Rady, które wymagają, aby co najmniej połowa jej członków była sędziami wybierani przez innych sędziów.

Według TSUE skład KRS, w którym 23 z 25 członków zostało powołanych przez polską władzę wykonawczą lub ustawodawczą lub jest jej przedstawicielami, budzi "uzasadnione wątpliwości co do niezależności tego organu".

Zdaniem podpisanych pod oświadczeniem odnowienie kadencji KRS o kolejne cztery lata bez przywrócenia składu tego organu do stanu zgodnego zarówno z Konstytucją RP, jak i z orzecznictwem TSUE i ETPCz jest "nie tylko znakiem niechęci władz polskich do całkowitego przywrócenia praworządności, ale także stanowi bezpośrednie wyzwanie dla TSUE i powinno doprowadzić do wszczęcia przez Komisję Europejską nowego postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego".

Czytaj także: Sejm wybrał członków neo-KRS bis

Przedstawiciele europejskich organizacji, odnosząc się po raz kolejny do proponowanych zmian w Sądzie Najwyższym, twierdzą, że "również nowy organ dyscyplinarny zaproponowany w projekcie ustawy nie jest zgodny z postanowieniami europejskich sądów i nie przeszkodzi polskiej władzy wykonawczej w sprawowaniu kontroli nad sędziami, a tym samym dalej podważa ich niezależność". Dodano, że "ustawodawstwo dotyczące powoływania i dyscyplinowania sędziów powinno być rzeczywiście zgodne z wyrokami TSUE i ETPCz".

"Rzeczywistość pokazała europejskim władzom w ostatnich latach, że praworządność nie może być przedmiotem negocjacji lub handlu, ponieważ jest to jeden z fundamentów, na których opiera się Unia Europejska. W związku z tym, poszanowanie jej podstawowych zasad musi pozostać poza wszelkimi negocjacjami politycznymi lub finansowymi" - podkreślono.

Podpisane pod oświadczeniem stowarzyszenia "wyrażają zdecydowaną wolę dalszego wspierania polskich sędziów i obywateli w ich dążeniu do uzyskania niezależnego sądownictwa, które jest wolne od bezprawnego wpływu innych władz".

Stwierdzają, że "ostatnie zmiany przyjęte przez polski rząd i polski parlament nie są wystarczające do przestrzegania orzeczeń sądów europejskich (TSUE i ETPCz) w zakresie przywrócenia praworządności".

Jednocześnie "wzywają władze europejskie, w szczególności Komisję Europejską i Radę Europejską, do korzystania ze wszelkich narzędzi, jakimi dysponują, aby przekonać polskie władze do szczerego i pełnego przywrócenia niezawisłości sądownictwu, która w ostatnich latach została poważnie nadszarpnięta", a także "wyrażają pełną solidarność ze wszystkimi niezależnymi polskimi sędziami, którzy wciąż walczą o niezawisłość sądownictwa".