Zatruta Odra. Anna Moskwa: na dziś żadne z badań nie potwierdziło obecności substancji toksycznych

Z dnia na dzień w Odrze, na kilkuset kilometrach długości, odnajdywanych jest coraz więcej martwych zwierząt - głównie ryb, ale tez innych zwierząt.

CZYTAJ WIĘCEJ: Co wiemy o katastrofie ekologicznej w Odrze

W niedzielę po godzinie 20 w sprawie zanieczyszczonej Odry rozpoczęła się w Szczecinie konferencja podsumowująca spotkanie ministrów do spraw środowiska i gospodarki wodnej Polski i Niemiec.

Ze strony Polski w konferencji biorą udział: minister klimatu i środowiska Anna Moskwa, minister infrastruktury Andrzej Adamczyk i wojewoda zachodniopomorski Zbigniew Bogucki.

Ze strony Niemiec w konferencji uczestniczą: federalna minister środowiska, ochrony przyrody, bezpieczeństwa jądrowego i ochrony konsumentów Steffi Lemke, minister rolnictwa, klimatu i środowiska Kraju Związkowego Brandenburgia Axel Vogel i minister ochrony klimatu, rolnictwa, wsi i środowiska Kraju Związkowego Meklemburgii-Pomorza Przedniego Till Backhaus.

- W czasie kryzysu na Odrze była to nasza druga rozmowa, poprzednia była w formie online. Ze strony polskiej przedstawiliśmy podsumowanie sytuacji, podjętych działań, ale też przedstawiliśmy wyniki i wnioski z tych analiz, które już zostały dokonane - poinformowała minister Anna Moskwa.

Jak dodała, "decyzją premiera Morawieckiego w Polsce został powołany zespół do spraw skażenia Odry, równocześnie na poziomie wojewódzkim funkcjonują sztaby kryzysowe".

- Zarówno sztab na poziomie krajowym jak i sztaby wojewódzkie spotykają się codziennie, w międzyczasie pracują grupy robocze. Naszym podstawowym celem na dzisiaj jest zniwelowanie potencjalnych negatywnych skutków, które może ten kryzys przynieść. Równolegle prowadzimy prace nad jak najszybszą identyfikacją przyczyny i źródła skażenia - oznajmiła Moskwa.

Minister przekazała, że "od początku identyfikacji zagrożenia regularne pobieranie i badane są próbki wody" z Odry. - Na dzisiaj jest to już ponad 150 próbek, wszystkie laboratoria i instytucje pracują 24 godziny na dobę. Dodatkowo podjęliśmy decyzję, że część próbek wyślemy do innych zagranicznych laboratoriów. W najbliższych godzinach próbki zostaną poddane badaniom w kierunku poszukiwania 300 potencjalnych substancji, teraz podlegają badaniu na pestycydy - powiedziała Anna Moskwa.

Przypomniała, że do tej pory żadne z tych działań nie potwierdziło obecności substancji toksycznych, jednocześnie były też prowadzone badania śniętych ryb pod kątem obecności rtęci i metali ciężkich. Dodała, że ani rtęci, ani metali ciężkich nie stwierdzono w próbkach pobranych z ryb.

Wcześniej, w sobotę, minister Moskwa przekazała, że wyniki badań wykluczyły metale ciężkie jako powód śnięcia ryb.

- Podjęliśmy decyzję o dokonaniu kompleksowej sekcji zwłok ryb, ale jeszcze dodatkowej analizie zachowania ryb, szczególnie w tej ostatniej fazie przed śnięciem - mówiła dalej minister.  - Analizujemy różne warianty, zarówno wariant wprowadzenia substancji niebezpiecznych, które mogą powodować śnięcie ryb - na dziś tych substancji nie zidentyfikowaliśmy - ale też (wariant - red.) podniesionych wskaźników związanych z sytuacją w przyrodzie - kontynuowała. Przyznała, że "nadal brane jest pod uwagę zatrucie rzeki".

- To, co stwierdziliśmy, to podniesiony poziom tlenu, który odbiega od stężeń występujących w lecie, wysokie temperatury, niski poziom wody, ale także brak rozkwitu, to może, choć nie musi wskazywać, że chodzi o nienaturalne pochodzenie - powiedziała Moskwa. Dodała, że w trybie ciągłym są kontrolowane podmioty, które prowadzą działalność gospodarczą wzdłuż rzeki oraz, że wyznaczona została nagroda w wysokości miliona złotych dla osoby, która pomoże w identyfikacji ewentualnego sprawcy.

Minister środowiska mówiła także o działaniach służb w województwie zachodniopomorskim. - 11 sierpnia, czyli w momencie, kiedy zostało zidentyfikowane pierwsze potencjalne zagrożenie, odbył się sztab wojewódzki i tego dnia została w trybie kryzysowym przekazana informacja do strony niemieckiej - powiedziała minister Anna Moskwa. 

Jak mówiła minister Moskwa, jednym z kluczowych wątków analiz jest "jakość wody pitnej i potencjalny wpływ na wodę pitną". - Na dziś potwierdzamy, że na całej długości Odry wszystkie parametry są prawidłowe, nie ma żadnych przekroczeń, nie ma ta sytuacja wpływu na wodę pitną - zapewniała minister.  - Będziemy przygotowywać plan odtworzenia zasobów i w tym planie znajdą się wszystkie aspekty dotyczące zarówno wody, jak i wszystkich gatunków w niej żyjących - mówiła. 

- Mamy do czynienia z ogromną katastrofą środowiska naturalnego, która wywołała śnięcie ryb w bardzo dużej ilości. Nie wiemy, jak długo i w jakim stopniu ta katastrofa będzie miała wpływ na ekosystem. To może trwać miesiące, a nawet lata - oświadczyła na konferencji niemiecka minister środowiska, ochrony przyrody, bezpieczeństwa jądrowego i ochrony konsumentów Steffi Lemke.

Po pierwsze - wskazała - "naszym celem obecnie jest zminimalizowanie szkód wynikłych z tej katastrofy oraz zapobieżenie dalszym szkodom". Po drugie - kontynuowała - należy usprawnić komunikację między stroną polską i niemiecką, a także, między władzą a społecznością, dotkniętą skutkami skażenia. Po trzecie - dodała - należy zidentyfikować sprawcę tej katastrofy.

Podkreśliła, że obie strony są zgodne, "że coś takiego nie może się powtórzyć", a niedzielne spotkanie było konstruktywne.

Minister Lemke podziękowała "wszystkim, którzy przyczynili się do walki z tą katastrofą, zarówno po stronie niemieckiej, jak i polskiej". - Wczoraj i dzisiaj mogłam na własne oczy zobaczyć, jak wygląda syuacja na Odrze, chociaż wiemy, że usunięte zostały prawie wszystkie śnięte ryby na tym odcinku Odry. Jestem wstrząśnięta tym, co się zdarzyło i wzruszona tym, jak bardzo mieszkańcy czują się związani z rzeką Odrą - mówiła Niemka.

Lemke podkreśliła, że "bardzo ważne jest przekazywanie informacji w odpowiednim czasie". - Wymiana informacji odgrywa bardzo dużą rolę, myślę, że w ramach naszej dzisiejszej rozmowy zrobiliśmy duży krok do przodu, by usprawnić tę komunikację - stwierdziła.

- Dzisiaj, jak również w najbliższych godzinach i dniach, będziemy jeszcze ściślej niż dotychczas współpracowali, wymieniali się informacjami i pomagali sobie nawzajem, jeśli chodzi o usuwanie śniętych ryb, wymianę analiz laboratoryjnych i identyfikację sprawców tej katastrofy - oznajmiła niemiecka minister. Ponownie podkreśliła, że "łańcuch przekazywania informacji musi w przyszłości działać sprawniej".

Lemke poinformowała też, że 18 sierpnia odbędzie się spotkanie grupy roboczej Międzynarodowej Komisji ds. Ochrony Odry.

Steffi Lemke mówiła, że stronę niemiecką martwi, "jaki wpływ będzie miała ta katastrofa na ekosystemy". - Jeśli mówimy o rybach, które potencjalnie zostały zatrute przez substancje, których jeszcze nie znamy, to musimy pamiętać, że takie ryby mogły być także pożywieniem dla zwierząt - zwracała uwagę.  - Musimy zidentyfikować, co to za substancje, jeśli takie były, i co jest najważniejsze - musimy znaleźć sprawcę - podkreśliła. Jak dodała, "wody gruntowe, tak jak woda pitna, są szczególnie monitorowane, analizowane w laboratoriach". - Więc nie martwimy się, że ewentualnie szkodliwe substancje mogą się dostać do wody pitnej - uspokajała. 

Głos w dyskusji zabrał także minister infrastruktury Andrzej Adamczyk.

- W województwie zachodniopomorskim stawiane są zapory, których funkcja i skuteczność została bardzo wysoko oceniona przez naszych rozmówców z Niemiec. Działania PSP i OSP pod nadzorem wojewody zachodniopomorskiego Zbigniewa Boguckiego doprowadziły do tego, że już dzisiaj, od 11 sierpnia, jest stawiana szósta zapora na Odrze - powiedział minister. - Zapory pozwalają w sposób szybki i skuteczny, ale bezpieczny, usuwać śnięte ryby z Odry - dodał minister.

Zaznaczył, że strona niemiecka będzie już od jutra instalowała tego typu zapory na zachodnim brzegu Odry. - Odpowiemy pozytywnie na prośbę strony niemieckiej i dostarczymy tyle zapór, ile tylko będziemy mogli, aby wesprzeć stronę niemiecką. I to w bardzo krótkim czasie - podkreślił.

Odniósł się też do pytań pojawiających się w przestrzeni medialnej o to, co będzie, jak fala śniętych ryb dojdzie do Szczecina. Odpowiedział, że Urząd Morski wraz z wojewodą nie tylko opracowują plan zabezpieczenia Szczecina, kanałów oraz zachodniej i wschodniej Odry, ale także wykorzystują sprzęt dostępny i przygotowują specjalne siły i środki, aby w maksymalnie możliwy sposób zapobiec temu procesowi na Odrze w Szczecinie.

Minister środowiska Brandenburgii, pytany o tweet marszałek województwa lubuskiego Elżbiety Polak, zaprzeczył, by potwierdzał informacje o skażeniu rtęcią. "Axel Vogel minister rolnictwa i środowiska landu Brandenburgia w bezpośredniej rozmowie ze mną potwierdził, że stężenie rtęci w Odrze było tak wysokie, że nie można było określić skali" - napisała Polak 12 sierpnia na Twitterze.

- Ta wypowiedź jest mi absolutnie nieznana. Wskazaliśmy, że stwierdziliśmy w Odrze wysokie wartości pH, które mogą działać toksycznie, nie możemy jednak wyjaśnić, dlaczego - powiedział Vogel.