Ministerstwo Spraw Zagranicznych odtajnia szyfrogramy z 1989 roku. Odnajdziemy tam wytyczne dla dyplomatów, jak mają relacjonować wydarzenia w kraju w rozmowach z zagranicznymi partnerami. Dokumenty przede wszystkim pokazują, że władze PRL chciały uspokajać inne socjalistyczne kraje, że nie tracą kontroli nad wydarzeniami. Są też dowodem, że wynik czerwcowych wyborów był dla nich zaskoczeniem.
Tydzień po rozpoczęciu obrad Okrągłego Stołu - w lutym 1989 roku - polskie władze miały jasną wizję przyszłości: "Uzgodnienia okrągłego stołu zapoczątkowują tworzenie nowego systemu społeczno-politycznego, ale nie oznaczają zmiany ustroju" - czytamy w szyfrogramie z numerem 1369, które do konsulatów i ambasad przesłał polski minister spraw zagranicznych. To jedna z ponad 50 ujawnionych właśnie przez MSZ depesz sprzed ćwierć wieku.
Kampania dyplomatów
- Widać w tych dokumentach zaskoczenie, widać taki brak koncepcji. Władza nie bardzo wie, co ma robić, ale stara się robić dobrą minę - komentuje Piotr Długołęcki, historyk MSZ.
Dlatego z MSZ wychodzą wtedy różne depesze. Placówki na zachodzie - zgodnie z zaleceniami - mają chwalić się zmianami i wejściem na drogę reform.
Jak bardzo poza kontrolą władzy było to, co działo się w kraju, pokazują późniejsze depesze. W tych z kwietnia i początków maja dowiadujemy się o aktywnej kampanii wyborczej, którą mieli prowadzić również dyplomaci. - Ambasadorzy polscy, w krajach gdzie były duże skupiska polonijne, otrzymywali instrukcje, które mówiły o tym, że należy tę Polonię pozyskiwać - należy przekonywać, że w Polsce się wszystko zmienia - opowiada Długołęcki.
Szyfrogram-rekomendacja
Do kampanii się jednak nie ograniczano. Jak mówi prof. Andrzej Paczkowski, MSZ rozsyłał pisma jak członkowie partii mają się zachowywać, na kogo mają głosować.
Rekomendacje na nic się zdały. Zresztą już w maju wewnętrzne sondaże wieszczyły przegraną. Mimo klęski władza jeszcze wtedy nie wierzyła, że to może być koniec. Rządzących czekało jednak kolejne zaskoczenie.
Autor: nsz//kdj/zp / Źródło: tvn24
Źródło zdjęcia głównego: tvn24