Sąd Najwyższy uchylił wyrok w sprawie organizacji lotu do Smoleńska

Głównym powodem uchylenia wyroku - jak poinformował Sąd Najwyższy - była "nienależyta obsada" sądu drugiej instancji. Chodziło m.in. o wyłonienie dwojga sędzi rozpatrujących sprawę w Sądzie Administracyjnym w procedurze przeprowadzonej już przez nową Krajową Radę Sądownictwa po 2017 roku i reformie tej instytucji.

Zarzuty w skierowanych do SN kasacjach obrońców dotyczyły między innymi nienależytej obsady sądu odwoławczego z powodu wyłonienia dwojga sędzi w procedurach przed nową KRS. Chodziło o sędzię Izabelę Szumniak oraz sędzię Annę Kalbarczyk. Obrona wskazywała także na fakt, iż sędzia Szumniak jest prezesem Sądu Dyscyplinarnego przy Sądzie Apelacyjnym w Warszawie.

- W składzie sądu dwóch z trzech sędziów powołano w tak zwanej nowej procedurze - przypomniała w ustnym uzasadnieniu wtorkowego wyroku SN sędzia Małgorzata Wąsek-Wiaderek. Dodała, że SN miał obowiązek zbadać, czy sąd, który w tej sprawie orzekał, "dla obiektywnego, z zewnątrz patrzącego obserwatora, będzie poza wszelkim podejrzeniem".

Jak podkreśliła sędzia Wąsek-Wiaderek, "oskarżeni i oskarżyciele mają prawo do tego, aby ich sprawę rozstrzygnął sąd, co do którego obiektywny obserwator nie będzie mógł sformułować wątpliwości, że być może sędzia kierował się czymś innym, skoro od kilku lat jego kariera zawodowa zależy od władzy wykonawczej".

Jak zaznaczyła sędzia SN, "samo w sobie powołanie sędziego z udziałem nowej KRS nie powoduje jeszcze sądu nienależycie obsadzonego". "Ale jeśli temu towarzyszą inne okoliczności świadczące o działaniach sędziego, czy o przyjmowaniu pewnych funkcji od władzy wykonawczej, które mogą u postronnego obserwatora takie właśnie uzasadnione wątpliwości wywołać, to mamy do czynienia z sądem nienależycie obsadzonym".

- Tak właśnie zdaniem Sądu Najwyższego stało się w tej sprawie - oceniła sędzia Wąsek-Wiaderek. Według SN, inne rozstrzygnięcie, niż uchylenie wyroku, groziłoby wniesieniem skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Dodała, że zadaniem SN jest też to, aby ewentualne naruszenia prawa rozstrzygać w Polsce, a "nie pozwalać, by sprawa dotarła do ETPC".

Proces był zainicjowany z oskarżenia bliskich ofiar katastrofy. Jego podstawą był artykuł 231 Kodeksu karnego, który przewiduje do 3 lat więzienia za niedopełnienie obowiązków funkcjonariusza publicznego. Akt oskarżenia wniesiono po tym, gdy Prokuratura Okręgowa Warszawa-Praga umorzyła prawomocnie śledztwo w sprawie organizacji lotów premiera i prezydenta do Smoleńska 7 i 10 kwietnia 2010 roku.

W czerwcu 2019 roku Sąd Okręgowy w Warszawie w pierwszej instancji nieprawomocnie skazał Arabskiego na 10 miesięcy więzienia w zawieszeniu na dwa lata. Sąd orzekł też wówczas o winie urzędniczki kancelarii premiera Moniki B., która została skazana na sześć miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na rok. Troje pozostałych oskarżonych urzędników - Miłosława K. z kancelarii premiera oraz Justynę G. i Grzegorza C. z ambasady RP w Moskwie - sąd uniewinnił.

W czerwcu 2021 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie utrzymał kary wymierzone Arabskiemu i B. w pierwszej instancji. Jedyną zmianą była modyfikacja opisu zarzuconego im czynu. Chodziło o poszerzenie go o wzmiankę dotyczącą działania na szkodę interesu publicznego i interesu prywatnego. Utrzymane zostały wtedy także wszystkie uniewinnienia.