W środę mija 20 lat od śmierci świętego Jana Pawła II. Papież zmarł w wieku 84 lat po dwóch miesiącach kryzysów zdrowotnych. Według sondażu dla "Rzeczpospolitej" nadal dla większości Polaków jest ważną postacią i autorytetem.
Jan Paweł II był papieżem przez 26 lat. Został wybrany 16 października 1978 roku, po śmierci Jana Pawła I, który zmarł po 33 dniach pontyfikatu. Jego wybór i pontyfikat miał szczególny wpływ na przemiany demokratyczne w Polsce i pozostałych krajach komunistycznych. Przyczynił się też do poprawy relacji Kościoła katolickiego z żydami, muzułmanami, prawosławnymi i protestantami.
Odbył w sumie 104 podróże zagraniczne. Dla porównania - jego następca, papież Benedykt XVI, w ciągu swojego ośmioletniego pontyfikatu odbył takich podróży 24, zaś papież Franciszek do 2024 r. w trakcie 45 podróży zagranicznych odwiedził w sumie 61 krajów.
Celem pierwszej podróży zagranicznej Jana Pawła II były trzy kraje Ameryki Środkowej. W styczniu 1979 r. udał się do Dominikany, Meksyku i na Wyspy Bahama. Celem ostatniej, 104. pielgrzymki Jana Pawła II, była Francja.
Odwiedził 132 kraje (niektóre kilkukrotnie) oraz około 900 miejscowości. Podczas wszystkich podróży zagranicznych Jan Paweł II przebył ponad 1 700 000 km, co odpowiada ponad 42-krotnemu okrążeniu Ziemi wokół równika lub prawie 4,5-krotnej średniej odległości między Ziemią a Księżycem.
Polska jest krajem, który papież odwiedzał najczęściej - dziewięć razy. Siedem razy odwiedził USA i Francję. Meksyk i Hiszpanię - po 5 razy. W czasie podróży zagranicznych Jan Paweł II wygłosił ponad 2400 przemówień.
Problemy ze zdrowiem
1 lutego 2005 roku papież został przewieziony do Polikliniki Gemelli z zapaleniem krtani i tchawicy w następstwie infekcji grypowej, jak wyjaśnił wtedy Watykan. Miał niewydolność oddechową i gorączkę. Już po kilku dniach pobytu Jana Pawła II w szpitalu rozpoczęły się nie tylko w mediach, ale także wśród niektórych kościelnych hierarchów spekulacje, czy z powodu pogarszającego się stanu zdrowia może złożyć rezygnację.
10 lutego wrócił do Watykanu, a przejazd jego samochodu panoramicznego z Poliklini Gemelli do Pałacu Apostolskiego transmitowały stacje telewizyjne. Włoskie gazety pisały wtedy o "triumfalnym powrocie". Jednak pojawiły się też doniesienia na łamach "Corriere della Sera", że Jan Paweł II faktycznie "uciekł ze szpitala", wbrew zaleceniom lekarzy.
24 lutego papież, oczekiwany na konsystorzu w sprawie planowanych kanonizacji, nie pojawił się na nim i znów trafił do rzymskiej kliniki. Jako powód powtórnej hospitalizacji rzecznik Watykanu podał nawrót grypy. Wkrótce potem pojawiła się informacja o "ciężkim kryzysie dróg oddechowych". Z tego powodu przeprowadzono pilny zabieg tracheotomii.
Watykan tymczasem zapewniał, że jego stan jest stabilny, oddycha samodzielnie, "z apetytem zjadł śniadanie", a rehabilitacja przebiega bez komplikacji. Współpracownicy Jana Pawła II mówili dziennikarzom, że nie będzie mógł mówić tylko przez kilka dni po operacji, a następnie jego krtań zacznie normalnie funkcjonować.
6 marca w porze południowej modlitwy Anioł Pański Jan Paweł II pokazał się w oknie Polikliniki Gemelli. Opublikowany został tekst papieża, który podziękował "za wiele dowodów miłości".
13 marca z okna szpitala papież odezwał się po raz pierwszy do wiernych i pozdrowił ich w kilku słowach. Pod wieczór, po 18 dniach pobytu w Poliklinice Gemelli, Jan Paweł II wrócił do Watykanu, a na trasie przejazdu ze szpitala błogosławił z samochodu wiernych.
16 marca, gdy w porze tradycyjnej środowej audiencji generalnej wierni przybyli na plac św. Piotra, Jan Paweł II ukazał się na minutę w oknie i udzielił im błogosławieństwa.
W Niedzielę Palmową 20 marca papież pojawił się znów w oknie Pałacu Apostolskiego, ale nie odezwał się. Wśród przyczyn milczenia wymieniano silne wzruszenie, atak kaszlu lub kłopoty z rurką tracheotomiczną. Jeszcze dzień wcześniej kardynał Giovanni Battista Re zapewniał, że Jan Paweł II mówi dobrze i wyraźnie.
Uważni obserwatorzy zwrócili uwagę na jego gest: uderzył ręką w pusty pulpit, na którym zwykle trzymał kartki z tekstem pozdrowień. Był to znak irytacji lub bezsilności - ocenili watykaniści.
Następnego dnia media informowały o pogłoskach na temat pogorszenia się stanu zdrowia. W stan alarmu postawieni zostali wszyscy watykaniści, bo dotarły do nich dramatyczne informacje z Pałacu Apostolskiego.
23 marca papież znów pojawił się w oknie w porze audiencji generalnej i ponownie milczał. Uroczystości Wielkiego Tygodnia przebiegały bez Jana Pawła II, a przewodniczyli im kardynałowie z Kurii Rzymskiej.
Tradycyjna Droga Krzyżowa w Koloseum 25 marca po raz pierwszy odbyła się bez udziału papieża. Kilkadziesiąt tysięcy pielgrzymów zobaczyło Jana Pawła II tylko na telebimach. Chory papież oglądał uroczystości za pośrednictwem telewizji siedząc w swojej kaplicy w Watykanie. W rękach trzymał duży krzyż, o który opierał głowę. Odczytane zostały papieskie pozdrowienia: "Duchowo jestem z wami w Koloseum - miejscu, które budzi we mnie wiele wspomnień i emocji" - napisał. Dodał: "Ja także ofiarowuję me cierpienia, aby wypełnił się plan Boży, a Jego słowo szło między ludzi. Ze swej strony jestem bliski tym wszystkim, którzy w tej chwili doświadczają cierpienia. Modlę się za każdego z nich".
Ostatnie błogosławieństwo papieża
Po raz ostatni bardzo osłabiony papież pokazał się w oknie w Niedzielę Wielkanocną, 27 marca. Nie był w stanie mówić, wiernych błogosławił ręką. Wielu spośród 80 tys. wiernych na Placu św. Piotra płakało. Tekst wielkanocnego orędzia papieża odczytał kardynał Angelo Sodano.
W wielkanocny poniedziałek 28 marca okno Pałacu Apostolskiego pozostało zamknięte, a dyrektor programowy Radia Watykańskiego ksiądz Federico Lombardi oświadczył: "Mimo nieuniknionego żalu, jesteśmy zadowoleni; to dobrze, że papież kontynuuje rekonwalescencję bez przemęczania się".
"Rozpoczęto karmienie papieża przy pomocą sondy" - poinformował rzecznik Navarro-Valls, 31 marca. Zapewnił też, że Jan Paweł II kontynuuje "powolną i postępującą rekonwalescencję".
W nocy z 31 marca na 1 kwietnia Navarro-Valls przekazał, że pojawiła się wysoka gorączka, a źródła medyczne przyznały włoskiej agencji Ansa, że jest "bardzo źle".
1 kwietnia watykański rzecznik ogłosił, że stan pogorszył się i jest bardzo ciężki; doszło do zakażenia krwi i kryzysu kardiologicznego."Uszanowano wolę Ojca Świętego, który chciał pozostać w swoim apartamencie" - wyjaśnił Navarro-Valls. "Papież pogodnie gaśnie" - powiedział jego przyjaciel, kardynał Andrzej Deskur.
Do Rzymu zaczęli przybywać kardynałowie z całego świata, a na placu Świętego Piotra dzień i noc tysiące wiernych modliło się. Modlitwy rozpoczęły się na całym świecie, prowadzili je też wyznawcy innych religii. W kolejnych godzinach Watykan informował o dalszym pogorszeniu stanu i uszkodzeniu głównych narządów. Wieczorem było wiadomo: nie ma już nadziei.
2 kwietnia włoski katolicki publicysta i pisarz Vittorio Messori napisał w dzienniku "Corriere della Sera", że jednym z pierwszych zadań nowego papieża powinna być beatyfikacja Jana Pawła II. Wieczorem stan był już bardzo ciężki.
Jan Paweł II zmarł 2 kwietnia o godzinie 21.37.
Pogrzeb odbył się 8 kwietnia, a uroczystościom przewodniczył kardynał Joseph Ratzinger. W ceremonii uczestniczyło około 2 mln osób.
"Santo subito"
Droga Jana Pawła II do świętości została uznana za najszybszą w nowożytnej historii Kościoła. Proces kanonizacyjny zaczął się błyskawicznie: 13 maja 2005 roku Benedykt XVI podczas uroczystości w bazylice świętego Jana na Lateranie ogłosił, że zgadza się na otwarcie procesu beatyfikacyjnego Jana Pawła II. Data ta była znacząca. Swą decyzję ogłosił w rocznicę zamachu na papieża na placu Świętego Piotra.
Tym samym niemiecki papież uchylił wymóg 5 lat oczekiwania na otwarcie procesu po śmierci kandydata na ołtarze. Tak wybrany niespełna miesiąc wcześniej papież odpowiedział na hasła "Santo subito" (święty natychmiast) widniejące na transparentach, przyniesionych przez działaczy włoskich ruchów katolickich na uroczystości pogrzebowe Jana Pawła II, którym przewodniczył.
14 stycznia 2011 roku Benedykt XVI wyraził zgodę na ogłoszenie dekretu o uznaniu cudu za wstawiennictwem Jana Pawła II, co formalnie zakończyło proces beatyfikacyjny. Msza beatyfikacyjna pod przewodnictwem Benedykta XVI odbyła się 1 maja 2011 roku. Przybyło na nią około miliona wiernych, w tym ponad 100 tysięcy Polaków. Już tego dnia watykański sekretarz stanu kardynał Tarcisio Bertone powiedział w wywiadzie telewizyjnym, że należy spodziewać się szybkiej kanonizacji Jana Pawła II.
Kanonizacja odbyła się pod przewodnictwem papieża Franciszka 27 kwietnia 2014 roku, niemal dziewięć lat od momentu, gdy rozpoczął się proces beatyfikacji Jana Pawła II.
Niesłabnący autorytet
20 lat po śmierci Jan Paweł II jest dla Polaków ważną postacią i punktem odniesienia dla młodych. Za autorytet uważa papieża duża grupa niewierzących oraz osób, które określają się jako lewicujące - wynika z sondażu IBRiS dla "Rzeczpospolitej".
Jak czytamy w środowej "Rz", 72,3 procent ankietowanych odpowiedziało "tak" na pytanie, "czy Jan Paweł II jest dla pani/pana ważną postacią i autorytetem. Przeciwnego zdania jest 25,4 procent, a 2,3 procent odpowiedziało: "trudno powiedzieć".
Dodano, że w najmłodszej grupie respondentów (między 18. a 29. rokiem życia) 66 procent badanych zadeklarowało, że Jan Paweł II jest dla nich ważną postacią i autorytetem. Podobnie uważają także osoby między 30. a 59. rokiem życia - 65-67 procent tak traktuje papieża. Niesłabnącym autorytetem Jan Paweł II cieszy się wśród osób powyżej 60 lat i starszych - ponad 80 procent twierdzi, że papież jest dla nich ważnym punktem odniesienia.
Badanie IBRiS dla "Rz" metodą CATI przeprowadzono 28-29 marca na grupie 1067 respondentów.
Jan Paweł II - kontrowersje
Jeszcze w czasie pontyfikatu krytycy zarzucali Janowi Pawłowi II między innymi niewystarczającą reakcję na przypadki pedofilii w Kościele.
Marcin Gutowski w reportażu "Franciszkańska 3" z cyklu "Bielmo" pokazał nieznane wcześniej fakty z życia Karola Wojtyły z czasów, gdy jeszcze nie był on papieżem. Reporter rozmawiał z ofiarami księży, którzy jeszcze w latach 60. podlegali kardynałowi Wojtyle. Dotarł do ludzi, którzy osobiście informowali go o przestępstwach popełnianych przez duchownych, i do kościelnych dokumentów potwierdzających działania i zaniechania Wojtyły.
W czasie pontyfikatu Jana Pawła II z krytyką spotykały się też jego twarde poglądy jako zdecydowanego przeciwnika antykoncepcji, szczególnie w dobie epidemii AIDS.
Autorka/Autor: ek/ads
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Sygma