Miejsca, które warto odwiedzić w Polsce

"Cudze chwalicie, swego nie znacie, sami nie wiecie, co posiadacie" – napisał polski bajkopisarz Stanisław Jachowicz. Dlatego też warto odwiedzić, choćby w czasie wakacji, polskie obiekty dziedzictwa kulturowego i naturalnego o wyjątkowej wartości dla ludzkości, które zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Zabytkowe Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni to jedne z najstarszych kopalni soli kamiennej na świecie. Ta pierwsza na listę światowego dziedzictwa UNESCO trafiła w 1978 roku. Druga zaś dołączyła w 2013 roku.

Pokłady soli kamiennej w Wieliczce eksploatowane są od XIII w. Kopalnia rozciąga się na 9 poziomach i liczy 360 km chodników, w których znajdują się wyrzeźbione w soli ołtarze, posągi i inne dzieła sztuki. Strefę zabytkową kopalni w Bochni stanowią zaś 3 szyby: Sutoris (z połowy XIII w.), Campi (z połowy XVI w.) i Trinitatis (z początku XX w.) oraz 9 poziomów, usytuowanych pod powierzchnią.

Wieliczna została w 2007 roku uznana za jeden z siedmiu cudów Polski.

Obozy znajdujące się na terenie Oświęcimia i Brzezinki to jeden z największych symboli Zagłady Żydów, nazywane też "fabryką śmierci". Żaden inny obóz nazistowski nie został wpisany na listę UNESCO, stąd Auschwitz-Birkenau reprezentuje wszystkie obozy zagłady na tej liście.

Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady, który funkcjonował od 1940 do 1945 roku, na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO trafił w 1979 roku.

Są to największe w Europie budowle sakralne o konstrukcji szkieletowej zbudowane z muru pruskiego.

Zostały wzniesione na Dolnym Śląsku w połowie XVII w., w następstwie Pokoju Westfalskiego, regulującego kwestie religijne. Katolicki cesarz Ferdynand Habsburg zgodził się na to, by luteranie zbudowali swoje kościoły, ale zastrzegł, że muszą być wzniesione z drewna, a nie kamienia, i nie wolno im posiadać typowych elementów architektury kościelnej, jak wieże.

Białowieski Park Narodowy został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1979 roku. Wpis rozszerzono w 1992 roku o białoruską część Puszczy Białowieskiej, tworząc jeden obiekt transgraniczny Białowieża Forest, który później został rozszerzony o lasy zarządzane przez trzy nadleśnictwa Lasów Państwowych: Białowieża, Browsk i Hajnówka.

Białowieża Forest to łącznie ponad 141 tys. ha (z czego blisko 60 tys. ha w Polsce) i 166 tys. ha strefy buforowej (z czego ponad 35,8 tys. ha w Polsce)

W przestrzeni medialnej w 2016 r. pojawiły się informacje, że po decyzji o zwiększeniu cięć w Puszczy Białowieskiej (aneks do Planu Urządzenia Lasu dla Nadleśnictwa Białowieża z marca 2016 r.), Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO może odebrać Puszczy status dziedzictwa. Ostatecznie w połowie lipca 2016 r. obradujący w Stambule Komitet nie zdecydował o usunięciu Puszczy Białowieskiej z Listy Światowego Dziedzictwa, ani nie przeniósł jej na Listę Dziedzictwa Zagrożonego. Zwracano jednak uwagę na konieczność przygotowania odpowiedniego dokumentu, strategii zarządzania tym obiektem - zgodnie z wytycznymi UNESCO. Nadal nie został on przez Polskę przygotowany.

Kopalnia znajduje się na Górnym Śląsku. Obiekt obejmuje 28 historycznych obiektów przemysłowych, składających się na kompleks kopalni w Tarnowskich Górach i Bytomiu, m.in. podziemną kopalnię wraz ze sztolniami, szybami, galeriami, pobliskim parkiem oraz systemem gospodarowania wodami podziemnymi.

W udostępnionej do zwiedzania kopalni przebywa się położony 40 metrów pod ziemią szlak, którego fragment trzeba pokonać łodzią. 

Miejsce to nazywane jest Polską Jerozolimą. Kalwaria Zebrzydowska, czyli manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy na listę UNESCO trafiły w 1999 roku.

Na terenie obiektu znajduje się sanktuarium, które jest jednym z ważniejszych miejsc kultu pasyjnego i kultu maryjnego. Znajduje się w nim obraz Matki Boskiej Kalwaryjskiej.

Obiekt obejmuje również bazylikę i klasztor położone na południe od miasta, u podnóża Góry Żar.

Stare Miasto w Zamościu nazywane jest perłą renesansu. Zostało zaprojektowane przez włoskiego architekta Bernardo Morando, a zbudowane w XVI wieku przez hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego.

Charakteryzuje je charakterystyczny układ urbanistyczny, na co wskazuje przebieg ulic przecinających się pod kątem prostym oraz linia dawnych umocnień miasta, na planie siedmioboku. Plan nawiązywał do ówczesnych miast włoskich.

Na listę UNESCO zostało wpisane w 1992 roku.

Historia zamku położonego w Malborku sięga XII wieku. Jest to najstarszy gotycki zamek w Europie zbudowany z cegły. W XIII wieku został rozbudowany, gdy z Wenecji przeniesiono tu siedzibę Wielkiego Mistrza. Pełnił on bowiem siedzibę wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego.

Znacznie ucierpiał w trakcie II wojny światowej, jednak został odbudowany. Na listę UNESCO trafił w 1997 roku.

Toruń jest z kolei perłą architektury gotyckiej. Wpisany na listę UNESCO w 1997 roku.

Zabytkowy zamek w tym mieście został zbudowany w XIII wieku przez Zakon Krzyżacki jako centrum ich misji ewangelizacji Prus. Miasto z czasem zyskało na znaczeniu w handlu. Umożliwiła to przynależność do Hanzy, średniowiecznego związku kupców lub miast handlowych Europy.

Zespół obejmuje ponad 1100 obiektów, m. in. Rynek Staromiejski z ratuszem, czy kamienicę, w której urodził się Mikołaj Kopernik.

Wpis na listę światowego dziedzictwa UNESCO obejmuje 6 kościołów położonych w województwach małopolskim i podkarpackim w miejscowościach: Binarowa, Dębno, Lipnica Dolna, Sękowa, Blizne, Haczów.

Do ich budowy wykorzystano technikę zrębową, powszechną w Europie Północnej i Wschodniej w średniowieczu.

Stare Miasto w Krakowie to pierwszy polski obiekt, który trafił na listę UNESCO. Nastąpiło to w 1978 roku.

Wpis obejmuje krakowskie Stare Miasto z m.in. Sukiennicami, kościołem Mariackim, czy pomnikiem Adama Mickiewicza, a także Zamek Królewski na Wawelu, dawne przedmieście Stradom i dawne miasto Kazimierz - obecnie dzielnicę tego miasta.

Rynek Główny w Krakowie to jedne z największych placów w Europie, zbudowany w 1257 roku. Jego plan to kwadrat, a otacza go szereg kamienic.

Park Mużakowski położony jest w części (większej) na terenie Polski i w części na terenie Niemiec. Uchodzi na największy i najpiękniejszy park angielski w Polsce. Jego powierzchnia to aż 728 ha. Leży po obu stronach rzeki Nysy Łużyckiej. Polska część znajduje się w miejscowości Łęknica w woj. lubuskim.

Został utworzony w latach 1815-1844 przez księcia Hermanna von Pucklera-Muskau.

Wzniesiona w latach 1911-1913 według projektu Maxa Berga hala widowiskowo-sportowa, której zwieńczona latarnią ze stali i szkła kopuła wznosi się na wysokość 23 metrów.

Zbudowana na planie koła z czterema absydami hala pomieści 6000 osób. 

Była cudem inżynierii swoich czasów. Na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO wrocławska hala została wpisana w 2006 roku.

Cerkwie położne w miejscowościach: Brunaty, Kwiatoń, Owczary, Powroźnik, Chotyniec, Radruż, Smolnik i Turzańsk zostały wzniesione w okresie od XVI do XIX wieku.

Posiadają konstrukcję zrębową. Według typów architektonicznych wyróżnia się cerkwie halickie, łemkowskie, bojkowskie i huculskie.

Warszawskie Stare Miasto zostało niemalże doszczętnie zniszczone w czasie II wojny światowej po upadku Powstania Warszawskiego.

Jednak po wojnie w ciągu pięciu lat zostało odbudowane. Udało się odtworzyć średniowieczny układ ulic, historyczne budowle i mury obronne. Przed wojną Warszawa określana była jako Paryż Północy.

Na liście UNESCO warszawskie Stare Miasto znalazło się w 1980 roku, jako przykład odbudowy zabytków, które zostały niemalże całkowicie zniszczone. Tablica upamiętniająca postanowienie komitetu dziedzictwa światowego UNESCO umieszczona została na bruku staromiejskiej ulicy Zapiecek.

Krzemionki zlokalizowane są pod Ostrowcem Świętokrzyskim w regionie Gór Świętokrzyskich. To rezerwat archeologiczny chroniący zespół kopalń krzemienia. Zostały odkryte w 1922 roku przez Jana Samsonowicza.

W rezerwacie archeologicznym bardzo dobrze zachowała się podziemna architektura, w tym różne typy kopalń oraz ok. 2700 szybów. 

Na listę UNESCO trafiły w 2019 roku.

Grupa obszarów o nazwie "Bieszczady" została dodana na list do obiektu przyrodniczego w 2021 roku. Lasy bukowe położone na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego weszły w skład europejskiego obiektu "Pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy".

Bieszczady, a dokładniej Bieszczadzki Park Narodowy, to miejsce, w którym znajdują się buczyny o charakterze pierwotnym. 

W ocenie przyrodników pierwotne lasy bukowe w Karpatach są przykładem zachowanego w stanie nienaruszonym kompleksu leśnego strefy umiarkowanej i jednocześnie najbardziej kompletnego systemu ekologicznego europejskich lasów bukowych. Jest to także bezcenny rezerwuar materiału genetycznego nie tylko buków, ale także wielu innych gatunków związanych z tego typu siedliskiem leśnym.

Obiekt, który widnieje na liście światowego dziedzictwa UNESCO może otrzymać wsparcie finansowe, polityczne, eksperckie i medialne ze strony UNESCO wtedy, gdy go potrzebuje. Jednak wpis wiąże się również z obowiązkami, m.in. regularnego raportowania do Komitetu Światowego Dziedzictwa na temat stanu obiektu, ochrony, konserwacji i zarządzania nim.

Lista na całym świecie obejmuje 1199 obiekty w 168 państwach, w tym 933 obiektów dziedzictwa kulturowego, 227 przyrodniczego i 39 mieszanych. Obiekty mogą być usunięte z listy, jeśli ich wartość zostanie umniejszona.