Kryptowaluty to jeden z pomysłów na lokowanie środków w dobie niskich stóp procentowych, często przedstawiany jako prosty sposób na błyskawiczne pomnożenie swojego majątku. Warto jednak pamiętać, że tak samo jak na kryptowalutach można zarobić, tak samo łatwo jest na nich stracić. Na ryzyka związane z kupnem kryptowalut zwracają uwagę państwowe organy. Dlaczego? Wyjaśniamy, czym dokładnie są kryptowaluty, oraz jakie są ich zalety i wady.
Kryptowaluta - co to jest?
Kryptowaluta to wykorzystująca technologię blockchain waluta wirtualna, czyli wirtualne odwzorowanie wartości, które nie jest tradycyjnym pieniądzem ani żadną elektroniczną postacią tradycyjnego pieniądza.
Kryptowaluta jest więc czymś innym niż to, co widzimy logując się na nasz rachunek bankowy. Kwoty na internetowym koncie to tradycyjny pieniądz posiadany w wersji cyfrowej, kryptowaluta zaś to alternatywny do tradycyjnych walut środek płatniczy, niezwiązany z jakimkolwiek pieniądzem emitowanym przez banki centralne. Przykładowo walutą wirtualną, tak samo jak kryptowaluty, mogą być choćby wirtualne pieniądze w grach komputerowych – jeżeli tylko zaczną one mieć określoną wartość w świecie realnym, czyli jeśli ludzie będą chcieli wymieniać swoje monety i banknoty na pieniądze z jakiejś gry komputerowej.
Kryptowaluty można wymieniać na inne waluty, również te realne, można nimi spekulować (zakładając wzrost lub spadek ich wartości), a także dokonywać płatności w rosnącej liczbie sklepów i serwisów internetowych.
Kryptowaluty – jak to działa?
Sama kryptowaluta jest zwyczajną linijką kodu źródłowego, podobnie jak strona internetowa i każda inna rzecz w formie cyfrowej. Kryptowalutę można nie tylko kupić, ale można też samemu ją "wykopać", czyli wyprodukować nową jednostkę dzięki zaangażowaniu mocy obliczeniowej naszego komputera na rzecz wykonywania wspomnianych obliczeń.
Kluczowa dla zrozumienia, czym są kryptowaluty, jest ponadto technologia blockchain (łańcucha bloków), która jest stale nadpisywanym, niekończącym się rejestrem służącym do przechowywania i przesyłania informacji o wszystkich transakcjach zawartych z użyciem danej kryptowaluty. To zaszyfrowany, rozproszony rejestr transakcji, współtworzony jednocześnie przez wszystkich, którzy uczestniczą w wymianie.
Ze względu na specyfikę działania technologii blockchain ten rejestr jest jednocześnie w pełni jawny – ponieważ każdy ma u siebie jego "cząstkę" – i jednocześnie niemal niemożliwy do sfałszowania/złamania, ponieważ każda kolejna transakcja, niczym cegiełka, nadpisuje się na poprzedniej. Niedoskonale można porównać to do próby wyjęcia/ukradzenia cegły ze spodu ceglanego muru – nie da się tego zrobić, bo zburzyłoby to cały mur zbudowany powyżej tej cegły.
Rodzaje kryptowalut
Najbardziej znaną kryptowalutą jest bitcoin – wynika to z faktu, że powstał on jako pierwszy w 2009 roku. Rynek kryptowalut jest jednak niezwykle dynamiczny, a obecnie działa już ponad 4000 różnych kryptowalut, czyli kilkadziesiąt razy więcej, niż walut tradycyjnych.
Oprócz bitcoina do najpopularniejszych kryptowalut należą m.in. ether, litecoin, ripple czy stellar.
Choć zasada ich działania jest z reguły bardzo podobna, potrafią one różnić się szczegółami, bez znajomości których nie jest możliwe dokonanie świadomej inwestycji. Również dostępne na rynku kryptoaktywów instrumenty i sposoby inwestowania bywają bardzo złożone lub mające innowacyjny charakter.
Kryptowaluty – czym się wyróżniają?
Za podstawową zaletę kryptowalut uważa się ich niezależność od państw, firm czy banków. Nawet osoby czy firmy, które stworzyły poszczególne kryptowaluty, tracą nad nimi pełną kontrolę z chwilą uruchomienia – wynika to bezpośrednio z zasady działania.
Po drugie, wskazuje się na ich bezpieczeństwo – ponieważ są one wytwarzane jednocześnie w dowolnych miejscach na świecie (decentralizacja), niemal niemożliwe jest zatrzymanie generowania i obrotu stworzonymi kryptowalutami. Teoretycznie też każda dokonana transakcja jest nieodwracalna.
Innymi cechami, z powodu których kryptowaluty stają się popularne, jest ich ograniczona podaż – generowane są w z góry ustalonym tempie, nie można ich "dodrukować" niczym tradycyjnych pieniędzy, a także pełna własność – jest niemal niemożliwe, by komuś odebrać posiadaną przez niego kryptowalutę. Często wskazuje się również na anonimowość kryptowalut – oficjalnie nie wiadomo ani, kto ją posiada, ani kto dokonuje nią transakcji.
Kryptowaluty - niebezpieczeństwa
Zakup kryptowalut wiąże się jednak z ryzykiem. Przed lokowaniem środków w kryptowaluty ostrzegają Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru Finansowego, a także prezes Polskiego Funduszu Rozwoju.
Dlaczego? Choć niektórzy brak państwowego nadzoru uważają za zaletę, trzeba jednocześnie mieć świadomość negatywnych konsekwencji tej sytuacji. To nie tylko powszechność wykorzystywania kryptowalut do transakcji w działalności przestępczej – prania brudnych pieniędzy, handlu ludźmi, bronią, narkotykami, czy nawet do finansowania zabójstw.
Po pierwsze należy pamiętać, że rynek kryptowalut nie podlega ani nadzorowi KNF, ani żadnej ochronie na wzór tej, którą Bankowy Fundusz Gwarancyjny zapewnia względem środków zgromadzonych w bankach. Oznacza to, że nikt nie odpowiada za bezpieczeństwo posiadanych kryptowalut, nie weryfikuje wiarygodności uczestników wymiany, nie ma również żadnych metod dochodzenia roszczeń od nierzetelnych kontrahentów.
W sytuacji np. upadku którejś z giełd kryptoaktywów wszystkie trzymane na niej środki mogą bezpowrotnie przepaść. Do przypadków takich dochodziło już w Polsce - jeden z największych w Polsce serwisów wymiany kryptowalut Bitcurex w niewyjaśnionych okolicznościach zakończył działalność w październiku 2016 roku, a zainwestowane na nim miliony złotych przepadły. Historia ta powtórzyła się w roku 2019 z udziałem kolejnej giełdy - Bitmarket.
Po drugie, inwestycje w kryptowaluty wiążą się z wysokim ryzykiem utraty wartości. Rynek kryptowalut jest tak samo podatny na spekulacje jak tradycyjna giełda, ale charakteryzuje się jeszcze większą zmiennością i nieprzewidywalnością. Oznacza to, że można na nim szybciej zarobić duże pieniądze, a jeszcze łatwiej błyskawicznie wszystko stracić.
Przykładowo jeden bitcoin w styczniu 2017 roku był warty 900 dolarów, w grudniu 2017 roku - 19 160 dolarów, w grudniu 2018 roku - 3200 dolarów, a w lipcu 2019 – 13 000 dolarów. Z kolei w styczniu 2021 roku w ciągu jednego weekendu kurs bitcoina nieoczekiwanie spadł o niemal 1/5 co oznaczało, że inwestorzy stracili w sumie ok. 170 mld dolarów – całkowicie prawdziwych pieniędzy. Z takiej perspektywy trzeba też patrzeć na kolejne rekordy notowań bitcoina.
Po trzecie, brak czyjegokolwiek nadzoru i anonimowość kontrahentów dają duże możliwości do bezkarnych wyłudzeń i oszustw. Dla przykładu emisje kryptoaktywów w celu pozyskania kapitału na rozpoczęcie działalności (tzw. ICO – Initial Coin Offering) według szacunków Europejskiego Urzędu Giełd i Papierów Wartościowych w aż 80 proc. przypadków okazywały się oszustwami. Inwestorzy w kryptowaluty są również bezbronni w obliczu działań na zasadzie piramidy finansowej.
Kryptowaluty – jak zacząć?
Osobom chcącym zainwestować w kryptowaluty, ale nie mającym na tym polu żadnego doświadczenia, zaleca się przyjęcie kilku podstawowych zasad. Po pierwsze należy wyznaczyć określoną, nieprzekraczalną kwotę pieniędzy, jaką gotowi jesteśmy zainwestować, tak żeby ewentualna strata nie zrujnowała domowego budżetu.
Po drugie należy zapoznać się z podstawami bezpieczeństwa dotyczącymi posiadania i obrotu kryptowalutami oraz zasadą działania giełd i portfeli kryptowalutowych.
Warto również zawczasu określić tzw. cel inwestycyjny, czyli cenę, za jaką chcielibyśmy sprzedać kupowaną kryptowalutę. Pomoże to uniknąć liczenia na niekończące się wzrosty notowań i, w rezultacie, możliwe poniesienie strat.
Inwestorzy powinni także unikać inwestowania pod wpływem czyichś zachęt lub reklam, a jedynie w oparciu o własną analizę i rozumienie ryzyka, z jakim dana inwestycja się wiąże.
Źródło: TVN24 Biznes
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock