Komparycja – co to jest? Kiedy może spowodować nieważność umowy?

● Komparycja to część wstępna dokumentu, np. umowy. ● Komparycja zawierać musi określone dane, m.in. właściwie określać strony umowy. ● Niepoprawna komparycja może skutkować trudnością lub niemożliwością wykonania umowy.

Komparycja to część wstępna dokumentu, która nie jest właściwą treścią, ale informacją początkową na jego temat. Komparycja obejmować może różne dane, ale przede wszystkim wskazywać musi czas i miejsce powstania danego pisma, jego rodzaj oraz strony, których dotyczy.

O komparycji można mówić w odniesieniu do wielu rodzajów dokumentów, m.in. wyroku czy postanowienia sądu, aktu notarialnego czy decyzji administracyjnej otrzymanej np. z urzędu gminy. Komparycja jest również obowiązkowym elementem wszelkich zawieranych umów - w tym przypadku mówi się o komparycji umowy.

Komparycja umowy powinna obejmować:

● nazwę umowy, ● datę i miejsce jej zawarcia, ● strony umowy. 

Nazwa umowy wskazuje na rodzaj umowy i określa, czego umowa dotyczy, np. "umowa o stworzenie dzieła", "umowa zlecenie", "umowa sprzedaży", "umowa o roboty budowlane". Co do zasady rodzaj umowy nie wynika z jej nazwy, ale z treści. Wskazana przez strony nazwa umowy może być jednak argumentem na rzecz ustalenia rzeczywistej woli stron umowy w razie ewentualnego sporu pomiędzy nimi.

Wskazanie daty zawarcia umowy powinno obejmować nie tylko określenie roku, ale też miesiąca i dnia. Jest to istotne m.in. dla liczenia, od którego dnia biegną ważne dla umowy terminy, może też mieć znaczenie dla ważności umowy.

Jeżeli jedna lub obie strony umowy zawierają kolejną umowę tego samego rodzaju ważne jest również dodanie numeru umowy. Zwiększa się dzięki temu bezpieczeństwo obrotu, a także usprawnia działania księgowo-organizacyjne np. łatwiej powołać się na numer umowy wystawiając fakturę.

Ogólna zasada stanowi, że im bardziej szczegółowe dane będzie zawierać komparycja, tym lepiej będzie ona zabezpieczać interesy stron.

ZOBACZ TEŻ: Umowa kupna-sprzedaży samochodu. Jakie obowiązki ma sprzedający, a jakie kupujący

Prawidłowe oznaczenie stron umowy to jeden z najważniejszych elementów komparycji. To w niej najczęściej dochodzi do nieprawidłowości, co później może rzutować na ważność i skuteczność umowy, a także na egzekwowanie wynikających z umowy świadczeń.

Prawidłowe oznaczenie stron umowy jest ściśle powiązane z formą prawną podmiotów, które są stronami tej umowy. W przypadku umowy zawieranej przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej komparycja powinna zawierać:

● imię i nazwisko, ● adres, ● numer PESEL, ● serię i numeru dowodu osobistego.

W przypadku umowy zawieranej przez osobę fizyczną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą komparycja powinna zawierać:

● imię i nazwisko, ● nazwę, pod jaką prowadzona jest działalność, ● adres zamieszkania, ● adres prowadzenia działalności, ● serię i numer dowodu osobistego, ● numer identyfikacji podatkowej (NIP), ● numer REGON, ● numer PESEL.

W przypadku umowy zawieranej przez spółkę cywilną komparycja powinna zawierać:

● dane wszystkich wspólników spółki cywilnej - analogicznie jak w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, ● nazwę spółki, ● adres siedziby spółki, ● NIP spółki.

W komparycji umowy ze spółką cywilną powinni zostać wymienieni wszyscy jej wspólnicy, ponieważ w istocie to nie spółka, ale wspólnicy są podmiotem umowy. Spółka cywilna nie posiada bowiem własnej podmiotowości prawnej.

ZOBACZ TEŻ: Rodzaje spółek – czym się różnią

Komparycja równie ważna jest w przypadku umów zawieranych przez spółki handlowe, a więc posiadające podmiotowość prawną (np. spółka akcyjna) lub samą zdolność do czynności prawnych (np. spółka jawna). W przypadku spółek handlowych komparycja powinna zawierać:

● nazwę spółki oraz jej formę prawną, ● siedzibę i adres spółki, ● wskazanie sądu rejonowego, pod który podlega spółka, ● numer KRS, ● numer NIP, ● wysokość kapitału zakładowego, ● podmiot, który reprezentuje spółkę. 

ZOBACZ TEŻ: Umowa deweloperska – czym jest i co powinna zawierać

Błędy lub braki w komparycji umowy mogą spowodować trudności w egzekwowaniu jej postanowień, a nawet spowodować nieważność całej umowy. Do sytuacji takiej dojdzie np. gdy umowa zostanie podpisana przez osobę, która nie posiadała zdolności do czynności prawnych lub prawa do reprezentacji danego podmiotu.

Z kolei w przypadku błędów w określeniu stron umowy, lub błędnego określenia ich adresu, nie spowoduje to nieważności całej umowy, ale trudności z jej realizacją. Przykładowo błędny lub niepełny adres utrudni wymianę korespondencji pomiędzy stronami lub doręczanie pism sądowych. 

ZOBACZ TEŻ: Umowa przedwstępna – na czym polega, na co należy uważać?