Zmiany w kredytach. Nowa stawka referencyjna może zastąpić WIBOR, jest też wariant rezerwowy

We wtorek do konsultacji trafił projekt ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom. W przepisach zaproponowano narzędzia wsparcia dla kredytobiorców posiadających kredyty hipoteczne w złotych. Projekt m.in. przewiduje, że zostanie wprowadzony nowy wskaźnik oprocentowania kredytu w miejsce WIBOR-u.

Ministerstwo Finansów zapowiada, że przejście z obecnego wskaźnika WIBOR na nowy wskaźnik będzie oznaczać spadek wysokości rat. Z rządowych szacunków wynika, że dzięki temu posiadacze kredytów hipotecznych w złotych zaoszczędzą łącznie około 1 mld zł rocznie od 2023 roku.

WIBOR wraz z marżą banku są składowymi oprocentowania kredytów. Część banków stosuje stawkę WIBOR 3M (trzymiesięczny), co oznacza aktualizację oprocentowania kredytu hipotecznego co trzy miesiące, licząc od momentu uruchomienia kredytu. W przypadku WIBOR 6M (sześciomiesięczny) oprocentowanie jest aktualizowane co sześć miesięcy. Powyższe stawki zawierają w sobie prawdopodobne podwyżki lub obniżki stóp, które mogą się pojawić w tym okresie.

Rada Polityki Pieniężnej (RPP) podczas majowego posiedzenia zdecydowała o podwyżce stóp procentowych o 75 punktów bazowych. Stopa referencyjna wzrosła do 5,25 proc., to najwyższy poziom od listopada 2008 roku. Tymczasem WIBOR 3M wynosi obecnie 6,36 proc., a WIBOR 6M - 6,62 proc.

Nowa stawka ma zastąpić WIBOR w 2023 roku. Jak wskazali autorzy projektu, minister właściwy do spraw instytucji finansowych, w drodze rozporządzenia, określi korektę spreadu oraz metodę jej ustalania, odpowiednie istotne zmiany dostosowawcze oraz datę albo daty rozpoczęcia stosowania danego zamiennika lub zamienników, biorąc pod uwagę stanowisko Komisji Nadzoru Finansowego w tym zakresie.

Nowy wskaźnik ma zostać opracowany w najbliższych miesiącach. Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) Jacek Jastrzębski powiedział w środę podczas kongresu Impact'22, że scenariusz bazowy to stworzenie wskaźnika przez GPW Benchmark, który może zacząć być publikowany "w stosunkowo krótkim czasie".

Przewodniczący wskazał, że obecnie wskaźnik oparty o stawki overnight będzie niższy niż WIBOR, ale w przyszłości będzie o tym decydował rynek. - To nie rozwiązuje problemu zmienności stóp procentowych. Ten problem można by rozwiązać poprzez upowszechnienie kredytów opartych o stałą stopę - ocenił.

Jednocześnie w projekcie ustawy zawarto rozwiązanie na wypadek niemożności wyznaczenia zamiennika za wskaźnik referencyjny WIBOR. "W przypadku gdy nie zostanie wyznaczony zamiennik za WIBOR z mocy ustawy zamiennikiem będzie stawka procentowa obliczona w wyniku procesu ustalenia (fixingu) Stawki Referencyjnej POLONIA organizowanego przez Narodowy Bank Polski" - wyjaśniono w uzasadnieniu.

Jak czytamy na stronie NBP, stawka Referencyjna POLONIA wyznaczana jest jako średnia (ważona wolumenem poszczególnych transakcji) oprocentowania niezabezpieczonych depozytów międzybankowych zawartych na termin O/N w danym dniu roboczym do godziny 16.30.

Stawka referencyjna POLONIA wynosi obecnie 4,87 proc.

- Zastąpienie wskaźnika WIBOR stawką POLONIA nie jest wariantem bazowym, to jest tak zwany backstop, gdyby nie doszło do wypracowania wskaźnika overnight przez GPW Benchmark. My jesteśmy w kontakcie z GPW Benchmark i z bankami w tej sprawie i zakładamy, że ten wskaźnik O/N zostanie wypracowany i zostanie rozpoczęta jego publikacja w takim terminie, z takim wyprzedzeniem, że będzie możliwe przejście na jego stosowanie od 1 stycznia (2023 roku - red.) - powiedział Jastrzębski.

- Wariantem bazowym jest ten nowy wskaźnik opracowywany przez administratora zgodnie z regulacjami BMR i pod nadzorem KNF. POLONIA jest wariantem rezerwowym, na wypadek gdyby to się nie powiodło, ale zakładamy, że to się powiedzie - dodał.

GPW Benchmark jest administratorem wskaźników referencyjnych dotyczących rynku kapitałowego od końca listopada 2019 roku, kiedy to na podstawie decyzji KNF, Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) dokonał wpisu GPW Benchmark do rejestru administratorów wskaźników referencyjnych. 

Po kryzysie finansowym z lat 2008-2009 Komisja Europejska zaczęła prace nad nowym standardem wyliczania i stosowania wskaźników referencyjnych, które zaowocowały rozporządzeniem BMR, przyjętym 8 czerwca 2016 r.

Przepisy BMR stanowią, że opracowywanie wskaźników referencyjnych ma odbywać się na podstawie metody, która będzie przejrzysta i odporna na manipulacje. W tym celu BMR wymaga, aby wskaźniki referencyjne były wyznaczane z uwzględnieniem rzeczywistych transakcji przeprowadzanych na danym rynku oraz w sposób maksymalnie dokładny i wiarygodny mierzyły realia ekonomiczne.