Dwie podwyżki płacy minimalnej, praca zdalna i kontrole trzeźwości. Nowy rok dla pracowników i pracodawców

Rząd zdecydował o podwyżce płacy minimalnej do 3490 złotych brutto (2709 zł netto) od 1 stycznia 2023 roku i do 3600 złotych brutto (2784 zł netto) od 1 lipca 2023 roku. Oznacza to wzrost o 15,9 procent od stycznia i o 19,6 procent od lipca w stosunku do 2022 roku. Zarówno skala wzrostu, jak i fakt, że najniższa krajowa będzie podwyższana dwa razy w ciągu roku ma związek z wysoką inflacją w Polsce.

W 2022 roku płaca minimalna wynosiła 3010 zł brutto (2364 zł netto).

W 2023 roku szykują się duże zmiany w Kodeksie pracy, którym dały zielone światło Sejm i Senat.

Nowe przepisy wprowadzają do Kodeksu pracę zdalną, która została dokładnie zdefiniowana - jest to praca poza siedzibą firmy, w miejscu uzgodnionym z pracodawcą. Dopuszczono pracę zdalną i hybrydową, a także nakaz pracy zdalnej - pracodawca w określonych warunkach, np. kryzysu epidemicznego, może swoim pracownikom nakazać pracę zdalną. 

Co do zasady pracownikowi nie będzie można odmówić pracy zdalnej, gdy: - ma dziecko do lat 4 - niezależnie czy jest w związku, czy jest samotnym rodzicem; - opiekuje się osobą z niepełnosprawnością; - jest w ciąży.

W uchwalonej noweli zapisano, że praca zdalna może być wykonywana także okazjonalnie, na wniosek pracownika złożony w postaci papierowej lub elektronicznej, w wymiarze nieprzekraczającym 24 dni w roku kalendarzowym. Praca zdalna w tej formie znajdzie zastosowanie w okolicznościach incydentalnych, uzasadnionych wyłącznie potrzebą pracownika. Przykładem może być konieczność opieki nad potrzebującym doraźnego wsparcia członkiem rodziny.

Pracodawca będzie zobowiązany do zapewnienia pracownikowi zdalnemu materiałów i narzędzi pracy, w tym urządzeń technicznych do wykonywania pracy zdalnej. Pracodawca będzie też zobowiązany do pokrycia kosztów bezpośrednio związanych z wykonywaniem pracy zdalnej, jeśli taki obowiązek zostanie określony w porozumieniu lub regulaminie.

Zgodnie z nowymi przepisami pracodawca będzie miał też obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, w którego organizmie zostanie stwierdzona obecność alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu. 

Dotyczyć to ma także przypadku, gdy zajdzie uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu bądź spożywał alkohol lub zażywał wymienione środki w czasie pracy.

Pracodawca będzie mógł również wezwać na pomoc policję w celu skontrolowania trzeźwości pracownika, jeżeli uzna, iż istnieje taka konieczność.

- Ustawodawca przewidział możliwość zarówno wyrywkowego, jak i stałego badania pracowników oraz innych osób, które pracują na umowach cywilnych, czyli nawet B2B. Będzie można kontrolować zarówno trzeźwość, jak i obecność innych środków, które powodują podobny efekt do spożycia alkoholu - tłumaczyła w rozmowie z TVN24 adwokat Olga Gardulska.

Nowelizacja Kodeksu pracy ma również wprowadzić unijną dyrektywę work-life balance. Chodzi o zmiany w urlopach rodzicielskich czy w urlopach ojcowskich. Ma pojawić się również nowość - bezpłatny urlop opiekuńczy.

Nowe przepisy zakładają zmiany w urlopach ojcowskich. Obecnie ojcowie mogą wykorzystać dwutygodniowy urlop do 24. miesiąca życia dziecka. Po zmianach będzie to do 12. miesiąca życia dziecka w wymiarze dwóch miesięcy, płatny w wysokości 70 proc. wynagrodzenia. Urlopu nie będzie można przenieść na matkę dziecka. Zgodnie z prawem urlop ten musi być wykorzystywany w okresie narodzin dziecka i wyraźnie wiązać się z tym wydarzeniem.

Urlop rodzicielski ma również zostać wydłużony. Obecnie to 32 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka i 34 tygodnie w przypadku ciąży mnogiej. Po zmianach będzie to odpowiednio 41 i 43 tygodnie. Każdy z rodziców będzie miał również gwarancję 9 tygodni urlopu, których nie będzie mógł przenieść na drugiego rodzica. Urlopu rodzicielskiego nie trzeba będzie wykorzystywać od razu, tylko maksymalnie w pięciu częściach do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy szósty rok życia.

Dyrektywa wprowadza również dodatkowe urlopy, których w Polsce do tej pory nie było. Do porządku prawnego wejdzie urlop opiekuńczy. To pięć dni w roku kalendarzowym bezpłatnego urlopu udzielanego na wniosek pracownika, który musi zapewnić osobistą opiekę dziecku, ale też innemu członkowi rodziny np. starszym rodzicom czy małżonkowi, wymagającemu znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych.

W Kodeksie pracy ujęte zostanie też zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej, przysługujące w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika. Pracownik z takiego zwolnienia mógłby skorzystać w wymiarze dwóch dni (lub 16 godzin) w roku kalendarzowym, a za każdy dzień przysługiwałaby mu połowa wynagrodzenia.