Budowa dróg i ścieżek rowerowych, modernizacja placówek edukacyjnych, nowe miejsca zieleni, wspieranie gmin i powiatów i inwestycje w opiekę zdrowotną. Samorządy województw dysponują wprawdzie znacznie mniejszymi pieniędzmi niż największe miasta, ale wciąż są to kwoty, za które można zrealizować mnóstwo pomysłów. Na przykładzie województwa podlaskiego pokazujemy, na co wydawane są pieniądze na poziomie województw.
5,6 mld zł – taka jest łączna kwota wydatków, które w latach 2019-24 poniósł samorząd województwa podlaskiego. Dla porównania, to kwota w okolicach rocznego budżetu Poznania lub Gdańska, ale te pieniądze są inaczej rozdysponowywane niż w przypadku miast. Marszałkowie mają nieco mniej kosztownych zadań własnych, a co za tym idzie - więcej dowolności.
Jak informuje nas rzeczniczka marszałka Izabela Smaczna-Jórczykowska, obecny zarząd rozpoczął pracę w grudniu 2018 roku z zaplanowanym przez poprzednie władze województwa budżetem na 2019 rok w wysokości 707 mln zł. Natomiast w 2024 roku budżet opiewa na rekordowe 1,4 mld zł.
Ochrona zdrowia, pomoc społeczna, bezpieczeństwo
"W ciągu pięciu lat na transport i łączność samorząd województwa przekazał 2,8 mld zł. Na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego wydano 683,1 mln zł. Ponad 487 mln zł zostało przeznaczonych na ochronę zdrowia, a blisko 180 mln zł na oświatę i wychowanie" – wylicza rzeczniczka.
Dodaje, że z budżetu województwa przeznaczono również ponad 125 mln zł na rolnictwo i łowiectwo, blisko 3 mln na działalność kół gospodyń wiejskich, prawie 81 mln zł na pomoc społeczną, a na bezpieczeństwo publiczne i ochronę przeciwpożarową - czyli m.in. na ochotnicze straże pożarne – 23,3 mln zł.
"Jednym z priorytetów obecnego zarządu jest sport i jego rozwój na terenie województwa. W ciągu pięciu lat wsparcie wyniosło 69,5 mln zł – podkreśla Smaczna-Jórczykowska.
Modernizacja BCO, budowa ośrodka terapeutycznego
Jako przykładowe najistotniejsze inwestycje z lat 2019-24 wymienia te związane z ochroną zdrowia. To m.in. niedawna modernizacja jednego z najstarszych budynków Białostockiego Centrum Onkologii.
W wyremontowanym budynku znalazły się zakłady: radioterapii i rehabilitacji onkologicznej, a docelowo (we wrześniu) zlokalizowane zostaną tu także pomieszczenia zakładu brachyterapii. Wartość inwestycji opiewała na 30 mln zł, z czego dotacja z budżetu województwa wynosiła 14 mln zł, a z pieniędzy unijnych - prawie 8 mln zł.
Dzięki pieniądzom z budżetu województwa (ponad 4 mln zł przy blisko 7,5 mln zł wsparcia unijnego) w budynku po dawnej szkole w Smolnikach otwarty został natomiast ośrodek terapeutyczny.
Wróci połączenie kolejowe Łomża-Białystok
Zarząd przeznaczył też środki chociażby na inwestycje z zakresu infrastruktury kolejowej, np.: rewitalizację linii kolejowej nr 57 na odcinku Kuźnica Białostocka-Gieniusze i rewitalizację linii kolejowej nr 923 na odcinku Bufałowo Wschód – Bufałowo. Koszty to 246 mln zł, z czego 164 mln zł wynosiło dofinansowanie unijne.
Rozpoczęta została też inwestycja zakładająca przywrócenie po 30 latach połączenia kolejowego z Łomży do Białegostoku. Na co pozyskane zostało 370 mln zł z programu "Kolej+". Resztę, czyli 64 mln zł, dołoży samorząd województwa.
Pieniądze były też przeznaczane na przebudowę dróg (m.in. budowę obwodnicy miejscowości Sokoły) oraz ścieżki rowerowe.
ZOBACZ TEŻ: Prawosławni kandydaci w wyborach. Szli jako zwarta grupa, odnieśli sukces. Teraz idą podzieleni
"W trakcie kadencji powstało blisko 100 km dróg dla pieszych i rowerów, w tym m.in. 19 km na DW nr 690 Ciechanowiec – Ostrożany, 10 km na DW nr 645 Nowogród – Łomża, 21,5 km na DW 685 Zabłudów - Nowosady, 9 km na DW 676 Białystok - Supraśl. 20 km jest w realizacji, a kolejnych 80 uwzględniono w planowanych inwestycjach" – zaznacza Smaczna-Jórczykowska.
Powstał Fundusz Wsparcia Gmin i Powiatów
Dodaje też, że w budżecie województwa wyodrębniony został Fundusz Wsparcia Gmin i Powiatów, w ramach którego od 2021 roku udzielane jest wsparcia podlaskim samorządom.
"W ciągu jego czterech edycji gminy, miasta i powiaty otrzymały ponad 170 mln zł na prawie 300 inwestycji" – informuje rzeczniczka.
Inwestycje w edukację
Blisko 4 mln zł z tego funduszu zostały przeznaczone na dziewięć inwestycji związanych z placówkami edukacyjnymi.
Na przykład w 2021 roku gmina Dobrzyniewo Duże uzyskała dotację na budowę (wraz z wyposażeniem) sali gimnastycznej przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Fastach, a w 2022 roku gmina Nowe Piekuty - na budowę przedszkoli wraz ze żłobkami w Nowych Piekutach i Jabłoni Kościelnej. Natomiast w 2023 roku gmina Michałowo otrzymała wsparcie na budowę przedszkola pasywnego w Michałowie, gmina Czeremcha – na modernizację budynku Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Czeremsze wraz z przebudową sali gimnastycznej.
Pieniądze na żłobki i przedszkola rozdzielane też były w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego (finansowany jest w 61 procentach z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w 24 procentach z Europejskiego Funduszu Społecznego i w 15 procentach z budżetu państwa. Tutaj nie ma więc wsparcia finansowego samorządu województwa – przyp. red.). Na powstanie 70 żłobków, klubów malucha i miejsc opieki dla dzieci (m.in. w Dobrzyniewie Dużym, gminie Siemiatycze i w Łomży) przeznaczono z RPOWP 36,5 mln zł, natomiast na wsparcie 139 projektów w obszarze edukacji przedszkolnej dofinansowanie z RPOWP wyniosło blisko 69 mln zł.
Polityka senioralna
W ramach RPOWP przeznaczono też 32,7 mln zł na utworzenie pięciu dziennych domów opieki oraz utworzenie lub wsparcie 67 klubów seniora oraz utworzono pięć miejsc teleopieki dla osób starszych.
W województwie działa też Pełnomocnik Zarządu Województwa Podlaskiego ds. Seniorów, który koordynuje współpracę pomiędzy marszałkiem, urzędem marszałkowskim i podlaskimi organizacjami senioralnymi, a w szczególności z Podlaską Radą Seniorów. W ciągu dwóch lat (2023-24) samorząd województwa przeznaczył 700 tys. zł na wparcie finansowe współpracy z podlaskimi radami seniorów.
W 2022 i 2023 roku zarząd województwa był też organizatorem Podlaskiej Seniorady w Lipowym Moście, czyli dwudniowego spotkania konferencyjno-szkoleniowego dla seniorów z Podlaskiego. Natomiast w ramach współpracy z Komendą Wojewódzką Policji w Białymstoku zrealizowany został pilotażowy projekt "Uniwersytet Bezpiecznego Seniora" – projekt informacyjno-edukacyjny, którego celem było ograniczenie liczby przestępstw dotykających seniorów. Organizowane były też takie inicjatywy jak koncert "Podlaskie Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II" czy Podlaska Wigilia Seniorów w Operze i Filharmonii Podlaskiej.
Samorząd przeznaczył też 7 mln zł (przy 63 mln zł wsparcia z Programu Inwestycji Strategicznych) na rewaloryzację infrastruktury Podlaskiego Instytutu Kultury w Białymstoku.
Kolejnym celem, na które w latach 2019-24 przeznaczane były pieniądze (tym razem z chodzi o 7,7 mln zł z RPOWP) są miejsca zieleni. Powstało ich 13 (m.in. parki kieszonkowe, łąki kwietne, łąki ziołowe, ogrody deszczowe chociażby w Augustowie, Dąbrowie Białostockiej czy też Drohiczynie.
Stolica Podlasia. 234 inwestycje drogowe za miliard złotych
Natomiast toczny budżet Białegostoku to ponad 2,5 miliarda złotych. Podobnie jak w przypadku każdego większego miasta w Polsce, ok. 80-85 proc. tej kwoty to wydatki stałe, np. na utrzymanie szkół. Pozostałe pieniądze to wydatki inwestycyjne, czyli takie, którymi miasto względnie swobodnie dysponuje.
Jak informuje nas Urszula Boublej, rzeczniczka prezydenta, od 2019 roku w Białymstoku zrealizowane zostały 234 inwestycje drogowe o łącznej wartość ponad miliard złotych. Powstało ponad 56 kilometrów dróg, ponad 153 tysięcy metrów kwadratowych chodników, blisko 44 kilometry dróg rowerowych (w tym ciągów pieszo-rowerowych) oraz ponad 56 kilometrów kanalizacji deszczowej.
Węzeł Porosły oraz intermodalny węzeł komunikacyjny
Wśród najważniejszych inwestycji drogowych była m.in. budowa węzła Porosły, który jest połączeniem Trasy Generalskiej, Trasy Niepodległości i drogi ekspresowej w kierunku Warszawy, co stanowiło domknięcie wewnętrznej obwodnicy miejskiej. Inwestycja pochłonęła ponad 277 mln zł, z czego dofinansowanie unijne wyniosło 223,5 mln, a wsparcie z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych - 36 mln zł.
W Białymstoku budowany jest też intermodalny węzeł komunikacyjny (koszt to ponad 212 mln zł, z czego ponad 154 mln zł wynosi unijne dofinansowanie). W listopadzie zeszłego roku otwarte dla ruchu zostały nowo rozbudowane ulice Bohaterów Monte Cassino oraz Łomżyńska.
W pobliżu dworca PKS powstało też centrum przesiadkowe, a w tym roku ma być oddany do użytku tunel pieszo-rowerowy pod torami, który pozwoli wyjść bezpośrednio na perony przy pobliskim dworcu PKP (inwestycja powstaje we współpracy w kolejami).
Z budżetu miast zbudowano też szereg dróg osiedlowych – m.in. ul. Saturna, Owocowa, Ogrodniczki , Krokusowa czy też Brzoskwiniowa.
Natomiast wzdłuż ul. Maczka, Kleeberga, Antoniukowskiej, Marczukowskiej, Stromej i al. Solidarności powstały drogi rowerowe i ciągi pieszo-rowerowe. Miasto wydawało też pieniądze na rozbudowę monitoringu (m.in. na ul. Wierzbowej oraz Antoniukowskie) oraz budowę urządzeń oświetlenia ulicznego (np. na ul. Nadrzecznej, Oriona i Długiej). Natomiast m.in. przy ul. Dworskiej i Jarzębinowej powstały parkingi, a np. przy ul. Boh. Monte Cassino zbiornik retencyjny.
Remonty w szkołach, budowa żłobków
Miasto przeznaczyło też niemal 50 mln zł na remonty w ponad 100 białostockich szkołach i przedszkolach, natomiast na różnego rodzaju inwestycje (z czego najwięcej było tych związanych z edukacją) przeznaczonych zostało od 2019 roku niemal 300 mln zł.
Pieniądze wydano m.in. na modernizacja hali gimnastycznej w I Liceum Ogólnokształcącego oraz sali gimnastycznej w Szkole Podstawowej nr 9; budowę placów zabaw przy Przedszkolu Samorządowym nr 14 i Przedszkolu Samorządowym nr 8; remont ogrodzenia przy Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 2; termomodernizacja PS nr 7, PS nr 52, X LO, Zespołu Szkół Technicznych, internatu Zespołu Szkół Handlowo-Ekonomicznych; budowę boiska wielofunkcyjnego, bieżni i skoczni w SP nr 42 czy też budowę żłobów przy ul. Oriona i ul. Mościckiego.
Ta ostatnia inwestycja pochłonęła prawie 9,5 mln zł, z czego 3,8 mln zł pochodziło z Programu "Maluch +". Natomiast żłobek przy ul. Oriona kosztował ponad 6 mln zł, (dofinansowanie z programu "Maluch+" wyniosło 3,8 mln zł). Kolejny żłobek ma powstać przy ul. Kawaleryjskiej. Trwają prace nad dokumentacją projektową. Oddanie do użytku nowego obiektu jest planowane na czerwiec 2026 roku.
Mieszkania komunalne i nowe autobusy
Miasto buduje też komunalne bloki. Najnowszy (na 186 mieszkań) wnoszony jest na osiedlu Bema. Ma być ukończony w sierpniu. 120 mieszkań w tym bloku zostało przeznaczonych na wynajem dla beneficjentów – uruchomionego w 2023 roku - programu "Mieszkanie dla absolwenta". Chodzi o wynajem dla absolwentów lub studentów ostatniego roku studiów z dobrymi wynikami w nauce, na warunkach dostosowanych do ich możliwości finansowych.
Miasto w mijającej kadencji samorządu kupiło też (wartych ponad 153 mln zł, przy wkładzie miasta w wysokości ponad 44 mln zł) 79 autobusów, z czego 20 zasilanych jest energią elektryczną. W latach 2019-24 powstało też (wartych ponad 722 tys. zł) 10 tzw. zielonych przystanków, czyli otoczonych zielenią przystanków komunikacji miejskiej.
Miasto wspierało też (kwotą niemal 20 mln zł) organizacje pozarządowe, m.in.: Fundację Białystok Biega – (ponad 1,9 mln zł), Fundację Dialog (ponad 4,3 mln zł), Caritas Archidiecezji Białostockiej (ponad 13,9 mln zł), Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów Klanza (ponad 10,6 mln zł) czy też Stowarzyszenie My dla Innych (ponad 2,9 mln zł).
Rosną kwoty przeznaczane na budżet obywatelski
W Białymstoku funkcjonuje również budżet obywatelski. O ile w 2019 roku na jego realizację przeznaczono 12 mln zł (w 2018 było 10 mln zł), to od 2023 roku kwota ta zwiększyła się do 15 mln zł.
Wśród projektów które zostały zrealizowane w ramach BO jest chociażby Białystok WidziMisie, który polegał na ustawieniu w ośmiu punktach miasta niewielkich rzeźb niedźwiedzi nawiązujących swym wyglądem do miejsc, w którym zostały zlokalizowane. Przykładowo przy Placu Niezależnego Zrzeszenia Studentów stanął Miś Student, a przy Aleja Bluesa - Miś Bluesman.
W ramach budżetu obywatelskiego zrealizowana została również rewitalizacja stawu (wraz z najbliższym otoczeniem) przy ul. Mickiewicza, zbudowano plac zabaw i siłownię na osiedlu Jaroszówka, stworzono Centrum Animacji Kultury "Wierzbowa" czy też zbudowano bulwary św. Jana Teologa przy ul. Herberta.
Zieleń kieszonkowa
Magistrat przeznaczał też środki na tworzenie nowych miejsc zieleni. W 2019 roku powstała koncepcja budowania w mieście parków kieszonkowych, czyli miejsc zieleni tworzonych na niewielkich działkach, które mają stanowić enklawę wśród mniej lub bardziej zwartej zabudowie.
Pierwszy taki park kosztował 223 tys. zł powstał przy ul. Parkowej, a kolejne: przy ul. Andersa (za ponad 627 tys. zł), Transportowej (za ponad 531 tys. zł), Kołłątaja (za ponad 824 tys. zł, z czego ponad 472 tys. zł pochodziło z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego).
Nowy budżet budżetem nadziei
Prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski, prezentując w listopadzie 2023 roku budżet miasta na 2024 rok powiedział, że jest to budżet nadziei.
- Tę nadzieję mam dzięki zmianom, jakie przyniosły październikowe wybory. Liczę na to, że zaowocują współpracą między rządem a samorządem, przywróceniem normalności i niezależności samorządów w Polsce – mówił.
Po raz pierwszy w historii miasta dochody przekroczą 2,5 mld zł. Wyższe też będą wydatki – wyniosą ponad 2,7 mld zł. Deficyt natomiast ma zmniejszyć się o 25,7 proc. i wyniesie 169,4 mln zł.
Miasto planuje przeznaczyć pieniądze chociażby na modernizację i przebudowę ogrodzenia zespołu pałacowo-ogrodowego Branickich oraz przebudowę Parku Planty i Bulwarów Kościałkowskiego. W ramach tegorocznego budżetu ma być też zbudowana sala gimnastyczna przy Zespole Szkół Gastronomicznych oraz wyremontowane VI LO.
Autorka/Autor: tm
Źródło: tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: Adam Ludwiczak/ UM Białystok