Szympansy potrafią rozpoznać małpy, których nie widziały od lat

Badacze obserwowali szympansy zwyczajne i szympansy karłowate, zwane też bonobo, w zoo w Edynburgu oraz w ogrodach zoologicznych Planckendael w Belgii i w japońskim Kumamoto. Żyjącym w tych ogrodach osobnikom pokazywali zdjęcia nieznajomych małp oraz tych, które wcześniej żyły w tym samym zoo, ale je opuściły lub już nie żyły. Wyniki tych badań ukazały się niedawno na łamach czasopisma "Proceedings of the National Academy of Sciences".

Małpy zdecydowanie dłużej przyglądały się byłym członkom swojej grupy, niezależnie od czasu, jaki minął od ostatniego spotkania. Jeszcze więcej uwagi poświęcały zdjęciom osobników, z którymi się przyjaźniły. W najbardziej ekstremalnym przypadku szympansica karłowata o imieniu Louise rozpoznała siostrę Lorettę i siostrzeńca Erina, których nie widziała przez 26 lat.

Zdaniem naukowców oznacza to, że społeczna pamięć małp może sięgać dość daleko. 26 lat to znaczna część ich życia, które trwa zwykle od 40 do 60 lat.

- Szympansy i bonobo rozpoznają inne osobniki, których nie widziały przez dekady. Do tego, wyraźnie więcej uwagi poświęcają osobnikom, z którymi miały więcej pozytywnych relacji. Wskazuje to, że chodzi o coś więcej niż tylko znajomość. Małpy te zapamiętują także jakość swoich społecznych relacji - przekazał profesor Christopher Krupenye z amerykańskiego Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa, jeden z autorów publikacji.

- Zwykle myślimy, że duże małpy bardzo się od nas różnią, jednak widzimy zwierzęta posiadające mechanizmy poznawcze bardzo podobne do naszych, w tym pamięć. To właśnie jest ekscytujące w tym badaniu - dodała główna autorka badania, doktorka Laura Lewis z amerykańskiego Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley.

Badaczka i jej zespół rozpoczęli obserwacje małp pod tym kątem ze względu na własne doświadczenia z nimi - zwierzęta rozpoznawały naukowców nawet po długiej rozłące.

- Mieliśmy wrażenie, że reagują, jakby nas rozpoznawały, i że byliśmy dla nich kimś innym niż przypadkowi goście w zoo. Były podekscytowane ponownym spotkaniem. Postawiliśmy więc sobie za cel empiryczny sprawdzenie, czy szympansy rzeczywiście pamiętają relacje społeczne - opowiadał prof. Krupenye.

Jak przypominają naukowcy, podobne wspomnienia u ludzi zaczynają się zacierać po 15 latach, ale według dostępnych zapisów mogą się utrzymywać nawet 50 lat. Obecność tego rodzaju pamięci u ludzi i innych naczelnych wskazuje, że powstała ona przed milionami lat u wspólnych przodków. Zdolność ta prawdopodobnie była jednym z ważniejszych czynników rozwoju ludzkiej kultury i typowych dla człowieka interakcji, takich jak handel między różnymi grupami.

Z odkrycia rodzi się jednak kolejne pytanie: czy małpy tęsknią za dawnymi towarzyszami?

- Pamięć o innych i związana z tym tęsknota to zaawansowany mechanizm poznawczy, który dotąd był przypisywany tylko ludziom. Nasze badanie nie rozstrzyga, czy małpy ją mają, ale zmusza do pytania, czy mogą ją posiadać - podkreślała Lewis.

W kolejnych badaniach naukowcy chcą sprawdzić, czy odkryte zdolności dotyczą tylko wielkich małp, czy może także innych naczelnych. Chcą się też dowiedzieć, jak bogate są przechowywane wspomnienia - np. czy małpy potrafią zapamiętywać dawne wydarzenia.