Tradycje świąteczne w Wigilię i Boże Narodzenie

Źródło:
Lasy Państwowe, gov.pl, brewiarz.pl
Boże Narodzenie 2021. Ile wydamy na święta?
Boże Narodzenie 2021. Ile wydamy na święta?
TVN24 BiS
Boże Narodzenie 2021. Ile wydamy na święta?TVN24 BiS

Święta Bożego Narodzenia to przede wszystkim czas, który spędza się z rodziną i bliskimi. W wielu domach nie może zabraknąć opłatka, choinki, potraw wigilijnych i śpiewania kolęd. Jakie są zwyczaje bożonarodzeniowe w Polsce?

Na wigilijnym stole nie może zabraknąć dodatkowego, pustego nakrycia i sianka pod obrusem.Święta Bożego Narodzenia co roku przypadają w tych samych dniach. Nie jest to święto ruchome.Tradycyjnie w Wigilię podaje się dwanaście potraw.

Święta Bożego Narodzenia

W tradycji chrześcijańskiej święta Bożego Narodzenia są upamiętnieniem narodzin Jezusa Chrystusa. W Polsce na święta te składają się trzy dni - Wigilia (24 grudnia) - nie jest to dzień wolny od pracy, Boże Narodzenie (25 grudnia) i drugi dzień świąt (26 grudnia), który obchodzony jest na pamiątkę św. Szczepana.

Tradycje wigilijne

Skąd się wzięła Wigilia? Wigilia w Polsce zaczęła być obchodzona w XVIII wieku, a w kolejnych dziesięcioleciach się upowszechniała. Obecnie jest rodzinnym świętem, dla wielu osób jednym z najważniejszych w roku.

Tradycyjnie wieczerza wigilijna rozpoczyna się, kiedy na niebie zabłyśnie „pierwsza gwiazdka”. Jednak to określenie może wprowadzać w błąd, ponieważ „pierwszą gwiazdką” zostaje najczęściej jedna z planet, które są najlepiej widoczne na niebie. „Pierwsza gwiazdka” jest upamiętnieniem Gwiazdy Betlejemskiej, która prowadziła Mędrców ze Wschodu do Betlejem.

Kiedy przy wigilijnym stole zbiorą się już wszyscy, tradycyjnie Wigilia rozpoczyna się od czytania opisu narodzenia Jezusa z Ewangelii św. Łukasza (Łk. 2, 1-14). Zwyczajowo Ewangelię czyta najstarszy członek rodziny lub głowa rodziny. Następnie wszyscy łamią się opłatkiem i składają sobie życzenia. Jest to znak pojednania i miłości.

Wigilijny opłatekPAP

Na wigilijnym stole, pod obrusem, zwyczajowo kładzie się siano. To pozostałość po obchodach przesilenia zimowego, które przypada mniej więcej w czasie świąt Bożego Narodzenia. W tradycji chrześcijańskiej jest to pamiątka tego, że Jezus urodził się w stajence.

Na wigilijnym stole ustawia się również jedno wolne nakrycie. Ma być ono pozostawione dla zbłąkanego, niespodziewanego wędrowca. Dawniej wierzono, że takie dodatkowe nakrycie przypomina o duszach zmarłych krewnych, którzy w czasie przesilenia wracali na ziemię. Obecnie wiąże się to przede wszystkim z gościnnością.

Dania wigilijne

12 potraw wigilijnych to jednak z najbardziej znanych tradycji świątecznych. Mówi się, że jest to symbol dwunastu apostołów lub dwunastu miesięcy w roku. Dawniej tradycja nakazywała mniejszą liczbę potraw. Obecne potrawy wigilijne różnią się w zależności od regionu. Przez lata w Wigilię podawano postne dania, jednak od 2003 roku takiego obowiązku wierzący już nie mają. Biskupi zachęcają mimo wszystko do przestrzegania postu.

Jakie dania na Wigilię? - barszcz czerwony i uszka z grzybami, - ryby przygotowane na różne sposoby, w tym przede wszystkim karp, - kutia, - pierogi lub krokiety z kapustą i grzybami, - kompot z suszonych owoców, - kapusta z grochem, - piernik, - makowiec.

Wiele wigilijnych potraw ma swoje znaczenie. Ryby symbolizują odrodzenie i Jezusa. Składniki kompotu z suszu to między innymi zapewniające długowieczność gruszki, dające miłość jabłka i śliwki, które odpędzają złe moce. Mak natomiast ma przynosić bogactwo.

Jeden z przesądów mówi, że należy chociaż spróbować każdej z dwunastu wigilijnych potraw, aby nadchodzący nowy rok był szczęśliwy.

Dlaczego karp na Wigilię? Karp popularność w Polsce zyskał dopiero w PRL-u. Swoją sławę „zawdzięcza” ministrowi przemysłu i handlu z czasów Władysława Gomułki o imieniu Hilary Minc. To on stworzył hasło - karp na każdym wigilijnym stole. Karp dzięki łatwej hodowli i stosunkowo niskiej cenie szturmem podbił wigilijne stoły Polaków.

Jak wybrać dobrą rybęPAP

Boże Narodzenie - tradycje i zwyczaje

Boże Narodzenie rozpoczyna się uroczystą mszą, która odprawiana jest w nocy z 24 na 25 grudnia. Pasterka to pierwsza msza w Boże Narodzenie i najczęściej odbywa się o północy. Jest ona upamiętnieniem oczekiwania przez pasterzy, którzy jako pierwsi złożyli hołd nowo narodzonemu Jezusowi.

Jedną z tradycji bożonarodzeniowych jest śpiewanie kolęd, czyli pieśni związanych z Bożym Narodzeniem. Kolędy pojawiły się na przełomie XV i XVI wieku, a popularność zyskały na przełomie XVII i XVIII wieku. Obecnie śpiewane są podczas mszy świętych, a w święta również w domach. 

Jedne z najpopularniejszych kolęd to: „Wśród nocnej ciszy” „Lulajże, Jezuniu” „Dzisiaj w Betlejem” „Przybieżeli do Betlejem” „Gdy śliczna panna” 

Co symbolizuje jemioła?

Jednym z elementów świątecznej dekoracji jest jemioła, którą wiesza się pod sufitem. Jest to symbol wieczności, a pocałunek pod nią ma gwarantować trwałość związku.

Niektórzy wieszają też jemiołę nad drzwiami wejściowymi, co ma chronić domostwo przed działaniem złych mocy.

W święta Bożego Narodzenia w domach pojawia się również inna roślina - Gwiazda Betlejemska, inaczej nazywana poinsecją. Ona również jest upamiętnieniem gwiazdy, która wskazywała drogę mędrcom.

Choinka świąteczna

Skąd się wzięła choinka? Jest wiele teorii dotyczących pochodzenia zwyczaju ubierania choinki. Jedna z nich mówi, że zwyczaj ten dotarł do Polski w XVIII-XIX wieku z Niemiec. Tam natomiast ukształtował się w XV wieku. Genezy choinki upatruje się jeszcze w czasach antycznych, kiedy z okazji świąt do świątyń i domów wnoszono ejresione, czyli przystrojone gałęzie drzewa laurowego lub oliwnego. W Polsce początkowo choinki pojawiły się w bogatszych domach mieszczan i arystokracji. Wcześniej w wielu regionach Polski pojawiała się podłaźniczka, czyli ozdobiony czubek świerka lub jodły, albo gałązka sosny wieszana pod sufitem. Była to ozdoba, która trwała w polskich domach do lat 20. XX wieku.

Co symbolizuje choinka? Niektórzy twierdzą, że jest ona symbolem rajskiego Drzewa Życia. Ozdobom przypisuje się też symbolikę rajskich owoców, a łańcuchom - węża. Są też inne interpretacje - słomiane łańcuchy, które kolorem przypominają złoto mogą symbolizować bogactwo, gwiazda na czubku - Gwiazdę Betlejemską. Na choince wieszano dawniej plony z pola, ogrodu czy lasu - słomę, kłosy zbóż, rajskie jabłuszka, orzechy, ale również ciastka czy pierniczki.

Kiedy ubiera się choinkę? Tradycyjnie choinkę ubiera się w Wigilię. Obecnie jednak coraz więcej osób przystraja świąteczne drzewko nawet na początku grudnia, aby jak najdłużej czuć było świąteczną atmosferę.

Pod choinką zwyczajowo pojawiają oczywiście prezenty, które przynosi - w zależności od regionu - Święty Mikołaj, Gwiazdor, aniołek lub dzieciątko.

Jaką choinkę kupić?

Jakie są święta w innych krajach?

W różnych krajach świata święta Bożego Narodzenia obchodzone są inaczej niż w Polsce. W Wielkiej Brytanii dzieci dla Świętego Mikołaja zostawiają ciasteczka i mleko, a na balustradzie schodów lub kominku wieszają skarpety, w których pojawiają się prezenty. Świąteczny posiłek spożywa się w gronie rodzinnym 25 grudnia, a tradycyjną potrawą jest pieczony indyk lub nadziewana gęś. Ważnym elementem jest świąteczne przemówienie królowej.

W Austrii ważnym elementem świąt są jarmarki świąteczne, na których spotykają się ze znajomymi i rodziną. Prezenty Austriakom przynosi Dzieciątko, czyli Christkindl.

W Niemczech bardzo popularne są kalendarze adwentowe, które znaleźć można w wielu domach. Dużą popularnością cieszą się też jarmarki. Święta w Niemczech rozpoczynają się Wigilią, a na stołach króluje strucla, kiełbasa i sałatka kartoflana.

Autorka/Autor:aw//mro

Źródło: Lasy Państwowe, gov.pl, brewiarz.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Dość ciepła pogoda niedługo ustąpi miejsca ochłodzeniu. Jaka temperatura czeka nas w nadchodzących tygodniach? Sprawdź, co przewiduje Tomasz Wasilewski w swojej prognozie długoterminowej na kolejne 16 dni.

Pogoda na 16 dni: czeka nas zimny prysznic

Pogoda na 16 dni: czeka nas zimny prysznic

Źródło:
tvnmeteo.pl

Gdzie jest burza? W niedzielę 23.03 w części Polski pada deszcz, a blisko południowej granicy pojawiły się wyładowania. Śledź aktualną sytuację pogodową w kraju na tvnmeteo.pl.

Gdzie jest burza? Grzmi blisko granicy, wyładowania zmierzają nad Polskę

Gdzie jest burza? Grzmi blisko granicy, wyładowania zmierzają nad Polskę

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

Lew morski zaatakował i pogryzł surfera u wybrzeży Kalifornii. Niezwykła agresja zwierzęcia była prawdopodobnie wywołana przez chorobę. W okolicy od miesiąca trwa toksyczny zakwit, a zatrute zwierzęta cierpią tak bardzo, że mogą atakować bez ostrzeżenia.

Lew morski pogryzł surfera. Zwierzę było chore

Lew morski pogryzł surfera. Zwierzę było chore

Źródło:
CBS News

Zawalił się zabytkowy most na rzece Tag w centralnej Hiszpanii. Jak poinformowały lokalne władze, do uszkodzenia doszło w niedzielną noc. Most pochodził z XV wieku i został założony na konstrukcji pochodzącej z czasów Cesarstwa Rzymskiego.

Służył od stuleci. Zawalił się tej nocy

Służył od stuleci. Zawalił się tej nocy

Źródło:
El Pais, La Razon

W ostatnim czasie w części Europy notowane są obfite opady, związane z wirem niżowym Martinho. Deszcz prognozowany jest także na kolejne dni, lokalnie na południu kontynentu mogą pojawić się podtopienia. Synoptyk tvnmeteo.pl Arleta Unton-Pyziołek sprawdza, czy podobne zagrożenia mogą pojawić się w Polsce i ile deszczu może spaść u nas.

Na południu Europy szykują się podtopienia. Co z Polską?

Na południu Europy szykują się podtopienia. Co z Polską?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Zorza polarna może zalśnić nad Polską kolejny raz. Jak przekazał popularyzator astronomii Karol Wójcicki, za sprawą burzy geomagnetycznej, która ma dotrzeć do Ziemi w niedzielę, pojawi się szansa na zobaczenie tego zjawiska.

Zorza polarna znów może pojawić się nad Polską

Zorza polarna znów może pojawić się nad Polską

Źródło:
"Z głową w gwiazdach", tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydał ostrzeżenia meteorologiczne pierwszego stopnia przed przymrozkami. Jak wynika z przewidywań synoptyków, kolejne noce i poranki w części kraju mogą być chłodne. Sprawdź, gdzie spodziewać się niskiej temperatury.

Rychły powrót niskiej temperatury

Rychły powrót niskiej temperatury

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Pogoda na dziś. Niedziela 23.03 przyniesie wielu regionom kraju opady deszczu. Miejscami mogą pojawić się też burze. Termometry pokażą maksymalnie 14 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - niedziela 23.03. Mogą pojawić się burze

Pogoda na dziś - niedziela 23.03. Mogą pojawić się burze

Źródło:
tvnmeteo.pl

Kania ruda zazwyczaj pojawia się w naszym kraju w marcu, dlatego uznawana jest za zwiastun wiosny. Należy do gatunków nielicznych, ale ze względu na swoje upierzenie ptaka można zaliczyć do grona najpiękniejszych drapieżników w Europie. Siedliska tych zwierząt w Polsce objęte są ścisłą ochroną.

Występuje nielicznie, uważa się ją za "zwiastun wiosny"

Występuje nielicznie, uważa się ją za "zwiastun wiosny"

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Korea Południowa zmaga się z pożarami. Do tej pory zginęły cztery osoby, a sześć jest rannych, niektóre ciężko. Ogień, który rozprzestrzenia się podczas wietrznej pogody na południowym wschodzie kraju, zmusił do ewakuacji około półtora tysiąca mieszkańców.

Kolejne ofiary, ciężko ranni, ewakuacje. W ogniu obszar bliski pięciu tysiącom boisk piłkarskich

Kolejne ofiary, ciężko ranni, ewakuacje. W ogniu obszar bliski pięciu tysiącom boisk piłkarskich

Źródło:
PAP, Yonhap, tvnmeteo.pl

W Aragonii w północno-wschodniej Hiszpanii na niebezpiecznym szlaku prowadzącym na szczyt Moncayo zginęło trzech alpinistów. Wejście na górę utrudniała im skrajnie niekorzystna pogoda - wiał silny wiatr, padał śnieg.

Ten szczyt o tej porze roku to "piekło". Trzech alpinistów zginęło

Ten szczyt o tej porze roku to "piekło". Trzech alpinistów zginęło

Źródło:
PAP, El Pais

Portugalia od kilku dni odczuwa skutki burzy Martinho. Silny wiatr łamał drzewa i powodował utrudnienia komunikacyjne. Kilka osób zostało rannych, w tym jedna ciężko. W sobotę w części regionów kraju wciąż obowiązywały pomarańczowe ostrzeżenia.

Burza nęka ich od kilku dni. Powalone drzewa, są ranni

Burza nęka ich od kilku dni. Powalone drzewa, są ranni

Źródło:
PAP, SIC Noticias, tvnmeteo.pl

Hiszpania zmaga się z powodziami, które są następstwem ulewnych opadów deszczu. Lokalne media podały, że w wyniku żywiołu zginęły trzy osoby. W mieście Avila ogłoszono stan wyjątkowy.

Powodzie sieją spustoszenie. "Jestem przerażony, wszystko jest pod wodą"

Powodzie sieją spustoszenie. "Jestem przerażony, wszystko jest pod wodą"

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, El Pais, 20 Minutos, elconfidencial.com

Na orbicie okołoziemskiej znajduje się obecnie ponad 28 tysięcy obiektów stworzonych przez człowieka. Około 11 tysięcy z nich to aktywne satelity, a liczba ta wciąż rośnie. Aby nie "zaśmiecać" przestrzeni dookoła naszej planety, nieużywane obiekty są sprowadzane niżej, gdzie z pomocą grawitacji spalają się w atmosferze. Chociaż rozwiązanie to pozwala odzyskać cenne miejsce na orbicie, naukowcy zaczynają zastanawiać się, jaki wpływ na atmosferę mają resztki "kosmicznych śmieci".

Tysiące satelitów co roku ulegają spaleniu. Jaki wpływ mają na ziemską atmosferę?

Tysiące satelitów co roku ulegają spaleniu. Jaki wpływ mają na ziemską atmosferę?

Źródło:
The Conversation

Najbliższe dni przyniosą lekkie ochłodzenie. W wielu regionach kraju pojawią się opady deszczu. Jest też szansa, że miejscami zagrzmi. Sprawdź, jakiej aury możemy się spodziewać w pogodzie przyszłym tygodniu.

Przed nami ochłodzenie. Sprawdź, co jeszcze nas czeka w pogodzie

Przed nami ochłodzenie. Sprawdź, co jeszcze nas czeka w pogodzie

Źródło:
tvnmeteo.pl

Morświn to bałtycki krewny delfinów. W Bałtyku, a tym bardziej na wodach polskich, jest gościem i dlatego gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną. - Zwierzęta te są niesłychanie trudne do zaobserwowania, małe i bardzo płochliwe - powiedział oceanolog profesor Jan Marcin Węsławski.

Są bardzo płochliwe i trudne do zaobserwowania

Są bardzo płochliwe i trudne do zaobserwowania

Źródło:
PAP

Pierścienie Saturna "znikną" już w niedzielę - przynajmniej z perspektywy obserwatorów z Ziemi. Do zjawiska dochodzi cyklicznie, a jest ono związane z wzajemnym położeniem tych dwóch planet. Kiedy zobaczymy je ponownie?

W niedzielę Saturn "straci" swoje pierścienie

W niedzielę Saturn "straci" swoje pierścienie

Źródło:
space.com, tvnmeteo.pl

Ośmiornica na grzbiecie rekina - taki widok udało się uwiecznić badaczom z Nowej Zelandii. Na nagraniu widać pomarańczowego głowonoga przycupniętego między płetwami ostronosa atlantyckiego. Naukowcy przyznali, że trudno im wyjaśnić, w jaki sposób doszło do spotkania tych dwóch gatunków.

Ośmiornica jechała na grzbiecie rekina. Nagrali ją badacze

Ośmiornica jechała na grzbiecie rekina. Nagrali ją badacze

Źródło:
University of Auckland, LiveScience

Jeden z podleśniczych z Turka (woj. wielkopolskie) pokazał, jak wygląda jego codzienność. Na nogawce jego spodni osiadło kilkanaście kleszczy. Pajęczaki te są aktywne od dawna, jednak z uwagi na coraz wyższą temperaturę pokazują się chętniej. Jak chronić się przed ukąszeniem i co robić, gdy już do niego dojdzie?

Aż strach patrzeć na to nagranie. Nogawka spodni cała w kleszczach

Aż strach patrzeć na to nagranie. Nogawka spodni cała w kleszczach

Źródło:
tvnmeteo.pl

Wysoka temperatura i mnóstwo słońca - taką pogodą mogli cieszyć się w piątek przebywający na wybrzeżu Chorwacji. Były nawet osoby, które odważyły się popływać w Adriatyku.

Tak Chorwaci świętowali pierwszy dzień wiosny

Tak Chorwaci świętowali pierwszy dzień wiosny

Źródło:
Reuters

Ci, którzy wstali w piątek przed godziną 6 rano, mogli zaobserwować kilkusekundowy przelot bolidu. Według ekspertów z sieci obserwacyjnej Skytinel, obiekt mógł być związany z rojem eta Virginidów.

"W atmosferę nad Polską wtargnęła kosmiczna skała". Bolid na nagraniu

"W atmosferę nad Polską wtargnęła kosmiczna skała". Bolid na nagraniu

Źródło:
Skytinel, tvnmeteo.pl

Wulkan Lewotobi Laki-Laki, który położony jest na indonezyjskiej wyspie Flores, w czwartek i piątek pokazał swoje groźne oblicze. Na Flores obowiązuje najwyższy stopień stanu alarmowego. Są informacje o osobach, które odniosły obrażenia na skutek kontaktu z popiołem.

Wielka chmura parzącego popiołu spadła na wyspę w Indonezji

Wielka chmura parzącego popiołu spadła na wyspę w Indonezji

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, AP News, The Guardian

Już za kilka dni Słońce nad naszymi głowami będzie wyglądać inaczej niż zwykle. Nadchodzi częściowe zaćmienie Słońca, a więc zjawisko, podczas którego część naszej dziennej gwiazdy zostanie przysłonięta przez Księżyc. Jak przygotować się do obserwacji?

Zaćmienie Słońca w Polsce już za kilka dni. Jak je obserwować

Zaćmienie Słońca w Polsce już za kilka dni. Jak je obserwować

Źródło:
PAP

Naukowiec z Irlandii Północnej odkrył superzmysł, dzięki któremu foki są wspaniałymi nurkami. Zwierzęta te wiedzą, jaki mają poziom tlenu we krwi. - To jedno ze zwierząt najlepiej przystosowanych do życia - powiedział doktor Chris McKnight, pracujący na szkockim University of St. Andrews

Foki mają "superzmysł", dzięki któremu nie toną

Foki mają "superzmysł", dzięki któremu nie toną

Źródło:
BBC

Pożary lasów szaleją w hiszpańskiej prowincji Asturia. Walkę z ogniem utrudnia silny wiatr. W okolicy uruchomiony został awaryjny plan przeciwpożarowy. Ogień pojawił się też w sąsiedniej Kantabrii.

Ogień trawi północną Hiszpanię. Trwa walka z żywiołem

Ogień trawi północną Hiszpanię. Trwa walka z żywiołem

Źródło:
PAP, elmundo.es, 20minutos.es

Mieszkańcy stanu Indiana mają za sobą trudną noc. Przez region przeszły silne burze, miejscami przynosząc ze sobą również tornada. Jeszcze nad ranem prądu pozbawionych było ponad osiem tysięcy gospodarstw domowych.

Noc ze środy na czwartek przyniosła im serię tornad. Zniszczenia są ogromne

Noc ze środy na czwartek przyniosła im serię tornad. Zniszczenia są ogromne

Źródło:
CNN, fox59.com

Dla Stanów Zjednoczonych to nie jest łatwy pogodowo czas. Na centralne części kraju ponownie natarła silna zimowa burza, przynosząc bardzo intensywne opady śniegu, porywisty wiatr, zamiecie oraz ryzyko tornad. Meteorolodzy są jednak zdania, że zjawiska nie będą aż tak poważne, jak te, które przetoczyły się w ubiegłym tygodniu.

Burze śnieżne. Alerty wysłano do siedmiu milionów osób

Burze śnieżne. Alerty wysłano do siedmiu milionów osób

Źródło:
CNN, ENEX

Lądownik Blue Ghost, który na początku marca wylądował na powierzchni Księżyca, dostarczył mnóstwo zdjęć i danych. Na szczególną uwagę zasługuje fotografia w bardzo dużej rozdzielczości, przedstawiająca zachód słońca na powierzchni satelity Ziemi. NASA pokazała ją podczas wtorkowej konferencji, wieńczącej misję lądownika.

Tak wygląda zachód słońca na Księżycu

Tak wygląda zachód słońca na Księżycu

Źródło:
livescience.com