Tradycje świąteczne w Wigilię i Boże Narodzenie

Źródło:
Lasy Państwowe, gov.pl, brewiarz.pl
Boże Narodzenie 2021. Ile wydamy na święta?
Boże Narodzenie 2021. Ile wydamy na święta?
TVN24 BiS
Boże Narodzenie 2021. Ile wydamy na święta?TVN24 BiS

Święta Bożego Narodzenia to przede wszystkim czas, który spędza się z rodziną i bliskimi. W wielu domach nie może zabraknąć opłatka, choinki, potraw wigilijnych i śpiewania kolęd. Jakie są zwyczaje bożonarodzeniowe w Polsce?

Na wigilijnym stole nie może zabraknąć dodatkowego, pustego nakrycia i sianka pod obrusem.Święta Bożego Narodzenia co roku przypadają w tych samych dniach. Nie jest to święto ruchome.Tradycyjnie w Wigilię podaje się dwanaście potraw.

Święta Bożego Narodzenia

W tradycji chrześcijańskiej święta Bożego Narodzenia są upamiętnieniem narodzin Jezusa Chrystusa. W Polsce na święta te składają się trzy dni - Wigilia (24 grudnia) - nie jest to dzień wolny od pracy, Boże Narodzenie (25 grudnia) i drugi dzień świąt (26 grudnia), który obchodzony jest na pamiątkę św. Szczepana.

Tradycje wigilijne

Skąd się wzięła Wigilia? Wigilia w Polsce zaczęła być obchodzona w XVIII wieku, a w kolejnych dziesięcioleciach się upowszechniała. Obecnie jest rodzinnym świętem, dla wielu osób jednym z najważniejszych w roku.

Tradycyjnie wieczerza wigilijna rozpoczyna się, kiedy na niebie zabłyśnie „pierwsza gwiazdka”. Jednak to określenie może wprowadzać w błąd, ponieważ „pierwszą gwiazdką” zostaje najczęściej jedna z planet, które są najlepiej widoczne na niebie. „Pierwsza gwiazdka” jest upamiętnieniem Gwiazdy Betlejemskiej, która prowadziła Mędrców ze Wschodu do Betlejem.

Kiedy przy wigilijnym stole zbiorą się już wszyscy, tradycyjnie Wigilia rozpoczyna się od czytania opisu narodzenia Jezusa z Ewangelii św. Łukasza (Łk. 2, 1-14). Zwyczajowo Ewangelię czyta najstarszy członek rodziny lub głowa rodziny. Następnie wszyscy łamią się opłatkiem i składają sobie życzenia. Jest to znak pojednania i miłości.

Wigilijny opłatekPAP

Na wigilijnym stole, pod obrusem, zwyczajowo kładzie się siano. To pozostałość po obchodach przesilenia zimowego, które przypada mniej więcej w czasie świąt Bożego Narodzenia. W tradycji chrześcijańskiej jest to pamiątka tego, że Jezus urodził się w stajence.

Na wigilijnym stole ustawia się również jedno wolne nakrycie. Ma być ono pozostawione dla zbłąkanego, niespodziewanego wędrowca. Dawniej wierzono, że takie dodatkowe nakrycie przypomina o duszach zmarłych krewnych, którzy w czasie przesilenia wracali na ziemię. Obecnie wiąże się to przede wszystkim z gościnnością.

Dania wigilijne

12 potraw wigilijnych to jednak z najbardziej znanych tradycji świątecznych. Mówi się, że jest to symbol dwunastu apostołów lub dwunastu miesięcy w roku. Dawniej tradycja nakazywała mniejszą liczbę potraw. Obecne potrawy wigilijne różnią się w zależności od regionu. Przez lata w Wigilię podawano postne dania, jednak od 2003 roku takiego obowiązku wierzący już nie mają. Biskupi zachęcają mimo wszystko do przestrzegania postu.

Jakie dania na Wigilię? - barszcz czerwony i uszka z grzybami, - ryby przygotowane na różne sposoby, w tym przede wszystkim karp, - kutia, - pierogi lub krokiety z kapustą i grzybami, - kompot z suszonych owoców, - kapusta z grochem, - piernik, - makowiec.

Wiele wigilijnych potraw ma swoje znaczenie. Ryby symbolizują odrodzenie i Jezusa. Składniki kompotu z suszu to między innymi zapewniające długowieczność gruszki, dające miłość jabłka i śliwki, które odpędzają złe moce. Mak natomiast ma przynosić bogactwo.

Jeden z przesądów mówi, że należy chociaż spróbować każdej z dwunastu wigilijnych potraw, aby nadchodzący nowy rok był szczęśliwy.

Dlaczego karp na Wigilię? Karp popularność w Polsce zyskał dopiero w PRL-u. Swoją sławę „zawdzięcza” ministrowi przemysłu i handlu z czasów Władysława Gomułki o imieniu Hilary Minc. To on stworzył hasło - karp na każdym wigilijnym stole. Karp dzięki łatwej hodowli i stosunkowo niskiej cenie szturmem podbił wigilijne stoły Polaków.

Jak wybrać dobrą rybęPAP

Boże Narodzenie - tradycje i zwyczaje

Boże Narodzenie rozpoczyna się uroczystą mszą, która odprawiana jest w nocy z 24 na 25 grudnia. Pasterka to pierwsza msza w Boże Narodzenie i najczęściej odbywa się o północy. Jest ona upamiętnieniem oczekiwania przez pasterzy, którzy jako pierwsi złożyli hołd nowo narodzonemu Jezusowi.

Jedną z tradycji bożonarodzeniowych jest śpiewanie kolęd, czyli pieśni związanych z Bożym Narodzeniem. Kolędy pojawiły się na przełomie XV i XVI wieku, a popularność zyskały na przełomie XVII i XVIII wieku. Obecnie śpiewane są podczas mszy świętych, a w święta również w domach. 

Jedne z najpopularniejszych kolęd to: „Wśród nocnej ciszy” „Lulajże, Jezuniu” „Dzisiaj w Betlejem” „Przybieżeli do Betlejem” „Gdy śliczna panna” 

Co symbolizuje jemioła?

Jednym z elementów świątecznej dekoracji jest jemioła, którą wiesza się pod sufitem. Jest to symbol wieczności, a pocałunek pod nią ma gwarantować trwałość związku.

Niektórzy wieszają też jemiołę nad drzwiami wejściowymi, co ma chronić domostwo przed działaniem złych mocy.

W święta Bożego Narodzenia w domach pojawia się również inna roślina - Gwiazda Betlejemska, inaczej nazywana poinsecją. Ona również jest upamiętnieniem gwiazdy, która wskazywała drogę mędrcom.

Choinka świąteczna

Skąd się wzięła choinka? Jest wiele teorii dotyczących pochodzenia zwyczaju ubierania choinki. Jedna z nich mówi, że zwyczaj ten dotarł do Polski w XVIII-XIX wieku z Niemiec. Tam natomiast ukształtował się w XV wieku. Genezy choinki upatruje się jeszcze w czasach antycznych, kiedy z okazji świąt do świątyń i domów wnoszono ejresione, czyli przystrojone gałęzie drzewa laurowego lub oliwnego. W Polsce początkowo choinki pojawiły się w bogatszych domach mieszczan i arystokracji. Wcześniej w wielu regionach Polski pojawiała się podłaźniczka, czyli ozdobiony czubek świerka lub jodły, albo gałązka sosny wieszana pod sufitem. Była to ozdoba, która trwała w polskich domach do lat 20. XX wieku.

Co symbolizuje choinka? Niektórzy twierdzą, że jest ona symbolem rajskiego Drzewa Życia. Ozdobom przypisuje się też symbolikę rajskich owoców, a łańcuchom - węża. Są też inne interpretacje - słomiane łańcuchy, które kolorem przypominają złoto mogą symbolizować bogactwo, gwiazda na czubku - Gwiazdę Betlejemską. Na choince wieszano dawniej plony z pola, ogrodu czy lasu - słomę, kłosy zbóż, rajskie jabłuszka, orzechy, ale również ciastka czy pierniczki.

Kiedy ubiera się choinkę? Tradycyjnie choinkę ubiera się w Wigilię. Obecnie jednak coraz więcej osób przystraja świąteczne drzewko nawet na początku grudnia, aby jak najdłużej czuć było świąteczną atmosferę.

Pod choinką zwyczajowo pojawiają oczywiście prezenty, które przynosi - w zależności od regionu - Święty Mikołaj, Gwiazdor, aniołek lub dzieciątko.

Jaką choinkę kupić?

Jakie są święta w innych krajach?

W różnych krajach świata święta Bożego Narodzenia obchodzone są inaczej niż w Polsce. W Wielkiej Brytanii dzieci dla Świętego Mikołaja zostawiają ciasteczka i mleko, a na balustradzie schodów lub kominku wieszają skarpety, w których pojawiają się prezenty. Świąteczny posiłek spożywa się w gronie rodzinnym 25 grudnia, a tradycyjną potrawą jest pieczony indyk lub nadziewana gęś. Ważnym elementem jest świąteczne przemówienie królowej.

W Austrii ważnym elementem świąt są jarmarki świąteczne, na których spotykają się ze znajomymi i rodziną. Prezenty Austriakom przynosi Dzieciątko, czyli Christkindl.

W Niemczech bardzo popularne są kalendarze adwentowe, które znaleźć można w wielu domach. Dużą popularnością cieszą się też jarmarki. Święta w Niemczech rozpoczynają się Wigilią, a na stołach króluje strucla, kiełbasa i sałatka kartoflana.

Autorka/Autor:aw//mro

Źródło: Lasy Państwowe, gov.pl, brewiarz.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

W nadchodzących dniach pogoda w Polsce kształtowana będzie przez dwa układy baryczne. Między nimi pojawią się chmury niosące ze sobą lokalne opady śniegu.

W prognozach widać więcej śniegu. Pogoda na weekend

W prognozach widać więcej śniegu. Pogoda na weekend

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na jutro, czyli na sobotę 15.02. Zarówno w nocy, jak i za dnia w niektórych stronach prognozowane są chmury i przelotne opady śniegu. Nocą chwyci mróz, zimno zapowiada się także sobota.

Nocą nawet 10 stopni mrozu

Nocą nawet 10 stopni mrozu

Źródło:
tvnmeteo.pl

Wiele z największych kanadyjskich miast zostało dotkniętych przez silną burzę śnieżną. Są miejsca, w których warstwa śniegu sięga nawet 40 centymetrów. Pojawiły się utrudnienia w ruchu drogowym oraz lotniczym.

Atak burzy śnieżnej. Odwołane loty, zamknięte szkoły

Atak burzy śnieżnej. Odwołane loty, zamknięte szkoły

Źródło:
Reuters, CBC

Kolejna fala obfitych opadów śniegu nawiedziła Japonię. Wiele dróg zostało zasypanych, a pługopiaskarki nie nadążają z odśnieżaniem. - Pogoda w tym roku jest zupełnie inna niż w ubiegłych latach, śnieg pada nieprzerwanie - mówił mieszkaniec prefektury Fukushima.

"Pługopiaskarki nie były w stanie przejechać, mieszkańcy zaczęli odśnieżać sami"

"Pługopiaskarki nie były w stanie przejechać, mieszkańcy zaczęli odśnieżać sami"

Źródło:
Reuters

Etna dała hipnotyzujący pokaz potęgi natury. Z krateru Bocca Nuova płynęła ognista lawa, która na tle lekko ośnieżonego stożka wulkanu prezentowała się zjawiskowo. Można zobaczyć to na zdjęciach oraz nagraniu.

Oszałamiający spektakl Etny

Oszałamiający spektakl Etny

Źródło:
Reuters, ilpost.it

Silna burza nawiedziła w czwartek południową Kalifornię. Masy błota zablokowały fragment słynnej drogi biegnącej wzdłuż malowniczego wybrzeża Pacyfiku. W okolicach Malibu jedno z osuwisk porwało samochód straży pożarnej. Pojazd wraz z kierowcą wpadł do oceanu.

Zeszła lawina błotna, samochód wpadł do oceanu

Zeszła lawina błotna, samochód wpadł do oceanu

Źródło:
LA Times, The Mailbu Times

IMGW ostrzega przed trudnymi warunkami na drogach. W części kraju drogi skuje lód. Sprawdź, gdzie należy zachować szczególną ostrożność.

Ostrzeżenia IMGW. Tu będzie szczególnie ślisko

Ostrzeżenia IMGW. Tu będzie szczególnie ślisko

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Naukowcy z Kanady przekazali, że materia wygenerowana przez układ gwiazd Alfa Centauri może znajdować się stosunkowo blisko nas, a z upływem czasu będzie jej jeszcze więcej. Dzięki tym cząstkom możemy odkryć tajemnice sąsiednich gwiazd i potencjalnych planet, bez konieczności podróżowania w tamte rejony kosmosu.

Cząstki odległych gwiazd mają krążyć w Układzie Słonecznym

Cząstki odległych gwiazd mają krążyć w Układzie Słonecznym

Źródło:
sciencealert.com

W Toskanii i Lacjum w nocy wystąpiły bardzo intensywne opady deszczu. Sytuacja najgorzej wygląda na wyspie Elba, gdzie doszło do powodzi, a także co najmniej jednego osuwiska. "Schrońcie się i czekajcie" - zaapelowały władze miasta Portoferraio.

Włoska wyspa pod wodą. "Schrońcie się i czekajcie"

Włoska wyspa pod wodą. "Schrońcie się i czekajcie"

Źródło:
ENEX, RAI News, ANSA

Wody Zatoki Meksykańskiej wyrzuciły na plażę w mieście Biloxi w amerykańskim stanie Missisipi młodego, martwego delfina. Przyczyna śmierci ssaka nie jest znana.

Znaleźli na plaży martwego delfina

Znaleźli na plaży martwego delfina

Źródło:
WLOX

Nowy gatunek pasożytniczego grzyba został odkryty w Irlandii Północnej. Organizm modyfikuje zachowanie żywicieli - drobnych pająków jaskiniowych - tak, by łatwiej było mu infekować kolejne ofiary. Co ciekawe, odkrycia dokonano... na planie filmowym

Na planie filmowym znaleźli pająka zombie. Zainfekował go nieznany grzyb

Na planie filmowym znaleźli pająka zombie. Zainfekował go nieznany grzyb

Źródło:
PAP, CABI

Miłość nie jest tylko domeną ludzi. Wiele innych gatunków ssaków potrafi kochać innych członków swojej społeczności i dawać temu wyraz. O tym, jak przejawia się miłość u zwierząt, i po co nam ona z biologicznego punktu widzenia, opowiadał Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

U ssaków miłość to nie tylko "biochemiczny trik". Jak kochają zwierzęta?

U ssaków miłość to nie tylko "biochemiczny trik". Jak kochają zwierzęta?

Źródło:
PAP

Strefa opadów śniegu przemieszczała się w nocy nad Polską. Prawdziwie zimowo zrobiło się w stolicy, w której biało nie było od połowy stycznia.

Warszawa na śnieg czekała miesiąc

Warszawa na śnieg czekała miesiąc

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24, GDDKiA

Pięcioosobowy gang, który do 2023 roku zabił 26 nosorożców jawajskich na terenie indonezyjskiego parku naturalnego, został ukarany. Sąd skazał szefa szajki na 12 lat pozbawienia wolności, zaś jego pomocników - na 11 lat. Mają także zapłacić grzywnę. To największe możliwe kary za kłusownictwo, jakie przewiduje indonezyjskie prawo.

Zabili ponad 20 wymierających nosorożców. W więzieniu spędzą nawet 12 lat

Zabili ponad 20 wymierających nosorożców. W więzieniu spędzą nawet 12 lat

Źródło:
PAP

Cyklon Zelia uderzył w północno-zachodnie wybrzeże Australii. Podmuchy wiatru, sięgające 290 kilometrów na godzinę, spowodowały paraliż miejscowości Port Hedland, lokalnego zagłębia przemysłowego. Meteorolodzy i służby ratunkowe ostrzegają, że po przejściu burzy w regionie wciąż będzie niebezpiecznie.

Porywy sięgały 290 kilometrów na godzinę. "Trudno wyrazić, jak groźny jest ten cyklon"

Porywy sięgały 290 kilometrów na godzinę. "Trudno wyrazić, jak groźny jest ten cyklon"

Źródło:
Reuters, ABC News

Do niebezpiecznego zdarzenia doszło w Cieśninie Magellana u chilijskiego wybrzeża. Dwóch mężczyzn pływało kajakami, gdy niespodziewanie na powierzchni wody pojawił się wieloryb. Zwierzę złapało za jeden z kajaków.

Wpadł kajakiem w paszczę wieloryba. "Myślałem, że już nie żyję"

Wpadł kajakiem w paszczę wieloryba. "Myślałem, że już nie żyję"

Źródło:
PAP

Z powodu intensywnych opadów deszczu, które nawiedziły Peru we wtorek i w środę, doszło do wielu niebezpiecznych zdarzeń. Pojawiły się rozległe powodzie, miejscami nabrzmiała od wody ziemia nie wytrzymywała i waliła się na miejscowości. Jak poinformowały tamtejsze władze, nie obyło się bez ewakuacji mieszkańców, nawet w Limie - stolicy kraju.

Zawalające się domy, mnóstwo ewakuowanych rodzin. Skutki powodzi i osuwisk w Peru

Zawalające się domy, mnóstwo ewakuowanych rodzin. Skutki powodzi i osuwisk w Peru

Źródło:
Reuters

Asteroida 2024 YR4 może trafić w Ziemię w 2032 roku z prawdopodobieństwem wynoszącym obecnie 2,3 procenta. Obiekt jest obserwowany przez ekspertów z Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Asteroidę niedługo ma również poddać analizie Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba (JWST).

Asteroida 2024 YR4 może zderzyć się Ziemią. Do akcji wkracza najpotężniejszy teleskop świata

Asteroida 2024 YR4 może zderzyć się Ziemią. Do akcji wkracza najpotężniejszy teleskop świata

Źródło:
Reuters

W najbliższych dniach Polskę zaleje nowa fala siarczystego mrozu. Pod koniec tygodnia temperatura może spaść do nawet -20 stopni Celsjusza. O szczegółach mówił Tomasz Wasilewski, który był gościem programu "Wstajesz i wiesz".

"To będzie najmroźniejszy czas". Kiedy nastąpi kulminacja zimna

"To będzie najmroźniejszy czas". Kiedy nastąpi kulminacja zimna

Źródło:
tvnmeteo.pl

Władze miasta Ayamonte na południowym zachodzie Hiszpanii liczą straty dokonane przez przejście trąby powietrznej. Żywioł zniszczył kilkadziesiąt domów oraz powalił drzewa i latarnie.

Trąba powietrzna w Hiszpanii. "Był wielki strach"

Trąba powietrzna w Hiszpanii. "Był wielki strach"

Źródło:
Enex, vivamalaga.net, huelvahoy

Do Polski nadciąga tęgi mróz. Za sprawą bardzo zimnych mas powietrza arktycznego temperatura może spaść do nawet -20 stopni Celsjusza. O szczegółach pisze nasza synoptyk Arleta Unton-Pyziołek.

Czoło mroźnej fali wtoczy się do Polski. Siła rażenia tego zimna może być naprawdę duża

Czoło mroźnej fali wtoczy się do Polski. Siła rażenia tego zimna może być naprawdę duża

Źródło:
tvnmeteo.pl

Z powodu nieustannych trzęsień ziemi na greckiej wyspie Amorgos ogłoszono stan sytuacji nadzwyczajnej. Wcześniej takie działania podjęto na Santorini. Zdaniem greckich ekspertów aktywność sejsmiczna w regionie pozostaje na niezmiennym poziomie.

Stan sytuacji nadzwyczajnej na kolejnej greckiej wyspie

Stan sytuacji nadzwyczajnej na kolejnej greckiej wyspie

Źródło:
PAP

Za nami druga pełnia 2025 roku. W środę na niebie panował tzw. Śnieżny Księżyc. Na Kontakt24 otrzymaliśmy zdjęcia rozświetlonego Srebrnego Globu.

Pełnia Śnieżnego Księżyca na waszych zdjęciach

Pełnia Śnieżnego Księżyca na waszych zdjęciach

Źródło:
tvnmeteo.pl

Według nowej analizy przeprowadzonej przez naukowców z Montana State Univesity, mikroby żyjące w gorących źródłach w amerykańskim Parku Narodowym Yellowstone mogą wyjaśniać ewolucję wykorzystywania tlenu przez organizmy.

Gorące wody w Yellowstone mogą ujawniać sekrety początków życia na Ziemi

Gorące wody w Yellowstone mogą ujawniać sekrety początków życia na Ziemi

Źródło:
sciencealert.com

Meszki antarktyczne mają unikatową strategię przetrwania w nieprzyjaznym środowisku bieguna południowego. Larwy owadów wykorzystują dwa mechanizmy hibernacji, dzięki którym osiągają dojrzałość w momencie, gdy pozwalają im na to warunki atmosferyczne. To jedyny znany nauce organizm, u którego zidentyfikowano taką taktykę.

Te owady potrafią coś, czego nie umie żadne inne zwierzę

Te owady potrafią coś, czego nie umie żadne inne zwierzę

Źródło:
Osaka Metropolitan University, United States Antarctic Program

Dach sali gimnastycznej zawalił się w jednym z liceów w stanie Oregon. Chociaż w momencie zdarzenia w sali nikogo nie było, o włos od wypadku znaleźli się pracujący w pobliżu strażacy.

Dach liceum zawalił się pod setkami ton śniegu

Dach liceum zawalił się pod setkami ton śniegu

Źródło:
CNN, Medford School District 549C

Pierścień Einsteina został zauważony na zdjęciach z europejskiego teleskopu Euclid. Jak wyjaśnili naukowcy, zjawisko można zaobserwować jedynie w ściśle określonych warunkach. Wykryto je w okolicach galaktyki, którą obserwujemy od ponad stulecia.

Idealny pierścień Einsteina uchwycony na testowym zdjęciu

Idealny pierścień Einsteina uchwycony na testowym zdjęciu

Źródło:
ESA, CNN

Rekin zaatakował dwie amerykańskie turystki na Bahamach. Jak opowiadały kobiety, do ataku doszło kilka minut po tym, jak weszły do wody. Lokalne media przypomniały, że to nie pierwsza taka sytuacja, jaką odnotowano w archipelagu.

Wskoczyły do wody, zaatakował je rekin. "Cieszę się, że żyjemy"

Wskoczyły do wody, zaatakował je rekin. "Cieszę się, że żyjemy"

Źródło:
CNN, NBC News