Tradycje świąteczne w Wigilię i Boże Narodzenie

Źródło:
Lasy Państwowe, gov.pl, brewiarz.pl
Boże Narodzenie 2021. Ile wydamy na święta?
Boże Narodzenie 2021. Ile wydamy na święta?
TVN24 BiS
Boże Narodzenie 2021. Ile wydamy na święta?TVN24 BiS

Święta Bożego Narodzenia to przede wszystkim czas, który spędza się z rodziną i bliskimi. W wielu domach nie może zabraknąć opłatka, choinki, potraw wigilijnych i śpiewania kolęd. Jakie są zwyczaje bożonarodzeniowe w Polsce?

Na wigilijnym stole nie może zabraknąć dodatkowego, pustego nakrycia i sianka pod obrusem.Święta Bożego Narodzenia co roku przypadają w tych samych dniach. Nie jest to święto ruchome.Tradycyjnie w Wigilię podaje się dwanaście potraw.

Święta Bożego Narodzenia

W tradycji chrześcijańskiej święta Bożego Narodzenia są upamiętnieniem narodzin Jezusa Chrystusa. W Polsce na święta te składają się trzy dni - Wigilia (24 grudnia) - nie jest to dzień wolny od pracy, Boże Narodzenie (25 grudnia) i drugi dzień świąt (26 grudnia), który obchodzony jest na pamiątkę św. Szczepana.

Tradycje wigilijne

Skąd się wzięła Wigilia? Wigilia w Polsce zaczęła być obchodzona w XVIII wieku, a w kolejnych dziesięcioleciach się upowszechniała. Obecnie jest rodzinnym świętem, dla wielu osób jednym z najważniejszych w roku.

Tradycyjnie wieczerza wigilijna rozpoczyna się, kiedy na niebie zabłyśnie „pierwsza gwiazdka”. Jednak to określenie może wprowadzać w błąd, ponieważ „pierwszą gwiazdką” zostaje najczęściej jedna z planet, które są najlepiej widoczne na niebie. „Pierwsza gwiazdka” jest upamiętnieniem Gwiazdy Betlejemskiej, która prowadziła Mędrców ze Wschodu do Betlejem.

Kiedy przy wigilijnym stole zbiorą się już wszyscy, tradycyjnie Wigilia rozpoczyna się od czytania opisu narodzenia Jezusa z Ewangelii św. Łukasza (Łk. 2, 1-14). Zwyczajowo Ewangelię czyta najstarszy członek rodziny lub głowa rodziny. Następnie wszyscy łamią się opłatkiem i składają sobie życzenia. Jest to znak pojednania i miłości.

Wigilijny opłatekPAP

Na wigilijnym stole, pod obrusem, zwyczajowo kładzie się siano. To pozostałość po obchodach przesilenia zimowego, które przypada mniej więcej w czasie świąt Bożego Narodzenia. W tradycji chrześcijańskiej jest to pamiątka tego, że Jezus urodził się w stajence.

Na wigilijnym stole ustawia się również jedno wolne nakrycie. Ma być ono pozostawione dla zbłąkanego, niespodziewanego wędrowca. Dawniej wierzono, że takie dodatkowe nakrycie przypomina o duszach zmarłych krewnych, którzy w czasie przesilenia wracali na ziemię. Obecnie wiąże się to przede wszystkim z gościnnością.

Dania wigilijne

12 potraw wigilijnych to jednak z najbardziej znanych tradycji świątecznych. Mówi się, że jest to symbol dwunastu apostołów lub dwunastu miesięcy w roku. Dawniej tradycja nakazywała mniejszą liczbę potraw. Obecne potrawy wigilijne różnią się w zależności od regionu. Przez lata w Wigilię podawano postne dania, jednak od 2003 roku takiego obowiązku wierzący już nie mają. Biskupi zachęcają mimo wszystko do przestrzegania postu.

Jakie dania na Wigilię? - barszcz czerwony i uszka z grzybami, - ryby przygotowane na różne sposoby, w tym przede wszystkim karp, - kutia, - pierogi lub krokiety z kapustą i grzybami, - kompot z suszonych owoców, - kapusta z grochem, - piernik, - makowiec.

Wiele wigilijnych potraw ma swoje znaczenie. Ryby symbolizują odrodzenie i Jezusa. Składniki kompotu z suszu to między innymi zapewniające długowieczność gruszki, dające miłość jabłka i śliwki, które odpędzają złe moce. Mak natomiast ma przynosić bogactwo.

Jeden z przesądów mówi, że należy chociaż spróbować każdej z dwunastu wigilijnych potraw, aby nadchodzący nowy rok był szczęśliwy.

Dlaczego karp na Wigilię? Karp popularność w Polsce zyskał dopiero w PRL-u. Swoją sławę „zawdzięcza” ministrowi przemysłu i handlu z czasów Władysława Gomułki o imieniu Hilary Minc. To on stworzył hasło - karp na każdym wigilijnym stole. Karp dzięki łatwej hodowli i stosunkowo niskiej cenie szturmem podbił wigilijne stoły Polaków.

Jak wybrać dobrą rybęPAP

Boże Narodzenie - tradycje i zwyczaje

Boże Narodzenie rozpoczyna się uroczystą mszą, która odprawiana jest w nocy z 24 na 25 grudnia. Pasterka to pierwsza msza w Boże Narodzenie i najczęściej odbywa się o północy. Jest ona upamiętnieniem oczekiwania przez pasterzy, którzy jako pierwsi złożyli hołd nowo narodzonemu Jezusowi.

Jedną z tradycji bożonarodzeniowych jest śpiewanie kolęd, czyli pieśni związanych z Bożym Narodzeniem. Kolędy pojawiły się na przełomie XV i XVI wieku, a popularność zyskały na przełomie XVII i XVIII wieku. Obecnie śpiewane są podczas mszy świętych, a w święta również w domach. 

Jedne z najpopularniejszych kolęd to: „Wśród nocnej ciszy” „Lulajże, Jezuniu” „Dzisiaj w Betlejem” „Przybieżeli do Betlejem” „Gdy śliczna panna” 

Co symbolizuje jemioła?

Jednym z elementów świątecznej dekoracji jest jemioła, którą wiesza się pod sufitem. Jest to symbol wieczności, a pocałunek pod nią ma gwarantować trwałość związku.

Niektórzy wieszają też jemiołę nad drzwiami wejściowymi, co ma chronić domostwo przed działaniem złych mocy.

W święta Bożego Narodzenia w domach pojawia się również inna roślina - Gwiazda Betlejemska, inaczej nazywana poinsecją. Ona również jest upamiętnieniem gwiazdy, która wskazywała drogę mędrcom.

Choinka świąteczna

Skąd się wzięła choinka? Jest wiele teorii dotyczących pochodzenia zwyczaju ubierania choinki. Jedna z nich mówi, że zwyczaj ten dotarł do Polski w XVIII-XIX wieku z Niemiec. Tam natomiast ukształtował się w XV wieku. Genezy choinki upatruje się jeszcze w czasach antycznych, kiedy z okazji świąt do świątyń i domów wnoszono ejresione, czyli przystrojone gałęzie drzewa laurowego lub oliwnego. W Polsce początkowo choinki pojawiły się w bogatszych domach mieszczan i arystokracji. Wcześniej w wielu regionach Polski pojawiała się podłaźniczka, czyli ozdobiony czubek świerka lub jodły, albo gałązka sosny wieszana pod sufitem. Była to ozdoba, która trwała w polskich domach do lat 20. XX wieku.

Co symbolizuje choinka? Niektórzy twierdzą, że jest ona symbolem rajskiego Drzewa Życia. Ozdobom przypisuje się też symbolikę rajskich owoców, a łańcuchom - węża. Są też inne interpretacje - słomiane łańcuchy, które kolorem przypominają złoto mogą symbolizować bogactwo, gwiazda na czubku - Gwiazdę Betlejemską. Na choince wieszano dawniej plony z pola, ogrodu czy lasu - słomę, kłosy zbóż, rajskie jabłuszka, orzechy, ale również ciastka czy pierniczki.

Kiedy ubiera się choinkę? Tradycyjnie choinkę ubiera się w Wigilię. Obecnie jednak coraz więcej osób przystraja świąteczne drzewko nawet na początku grudnia, aby jak najdłużej czuć było świąteczną atmosferę.

Pod choinką zwyczajowo pojawiają oczywiście prezenty, które przynosi - w zależności od regionu - Święty Mikołaj, Gwiazdor, aniołek lub dzieciątko.

Jaką choinkę kupić?

Jakie są święta w innych krajach?

W różnych krajach świata święta Bożego Narodzenia obchodzone są inaczej niż w Polsce. W Wielkiej Brytanii dzieci dla Świętego Mikołaja zostawiają ciasteczka i mleko, a na balustradzie schodów lub kominku wieszają skarpety, w których pojawiają się prezenty. Świąteczny posiłek spożywa się w gronie rodzinnym 25 grudnia, a tradycyjną potrawą jest pieczony indyk lub nadziewana gęś. Ważnym elementem jest świąteczne przemówienie królowej.

W Austrii ważnym elementem świąt są jarmarki świąteczne, na których spotykają się ze znajomymi i rodziną. Prezenty Austriakom przynosi Dzieciątko, czyli Christkindl.

W Niemczech bardzo popularne są kalendarze adwentowe, które znaleźć można w wielu domach. Dużą popularnością cieszą się też jarmarki. Święta w Niemczech rozpoczynają się Wigilią, a na stołach króluje strucla, kiełbasa i sałatka kartoflana.

Autorka/Autor:aw//mro

Źródło: Lasy Państwowe, gov.pl, brewiarz.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Nad Polską pojawiają się wyładowania atmosferyczne. Są pierwsze informacje o zniszczeniach spowodowanych przez burze. W Gorzowie Wielkopolskim (woj. lubuskie) zalane zostały ulice, a w powiecie gryfińskim (woj. zachodniopomorskie) drzewo spadło na lokal gastronomiczny, raniąc jedną osobę.

Zalane ulice, powalone drzewa. Wasze relacje z burzowego czwartku

Zalane ulice, powalone drzewa. Wasze relacje z burzowego czwartku

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Noc z czwartku na piątek przyniesie gwałtowną aurę. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydał ostrzeżenia pierwszego i drugiego stopnia przed burzami. Alarmy obowiązują w całym kraju.

Cała Polska objęta alarmami. Zachowajmy ostrożność

Cała Polska objęta alarmami. Zachowajmy ostrożność

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Pogoda na jutro, czyli na piątek 27.06. Nadchodząca noc przyniesie przelotne opady deszczu i burze. W ciągu dnia aura się poprawi, ale nadal możliwe będą przelotne opady oraz lokalne wyładowania atmosferyczne.

Pogoda na jutro - piątek, 27.06. Nocna wędrówka strefy opadów i burz

Pogoda na jutro - piątek, 27.06. Nocna wędrówka strefy opadów i burz

Źródło:
tvnmeteo.pl

Sławosz Uznański-Wiśniewski jest już na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Poczas oficjalnej ceremonii powitania nowej załogi na pokładzie ISS Polak otrzymał odznakę astronauty z przypisanym sobie numerem.

Pierwszy Polak na ISS - astronauta numer 635

Pierwszy Polak na ISS - astronauta numer 635

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, TVN24

Fala upałów nawiedziła Włochy. Piątek i sobota będą krytyczne, bo w te dni wartości na termometrach zbliżą się do 40 stopni. Włoskie ministerstwo zdrowia wydało dla wielu miast czerwony alarm przed spiekotą. Apel o ostrożność kieruje do tysięcy polskich turystów ambasada Rzeczypospolitej Polskiej.

Ambasada ostrzega Polaków we Włoszech przed skwarem

Ambasada ostrzega Polaków we Włoszech przed skwarem

Źródło:
PAP, meteo.it, ilmeteo.it

Gwałtowna burza w zaledwie kilka minut zniszczyła XI-wieczny kościół we francuskiej Normandii. Renowacja historycznego budynku trwała aż 35 lat.

Wieża dzwonnicy runęła na nawę. Burza zniszczyła XI-wieczny kościół

Wieża dzwonnicy runęła na nawę. Burza zniszczyła XI-wieczny kościół

Źródło:
tvnmeteo.pl

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa rozesłało alerty w związku z prognozowanymi burzami z bardzo silnym wiatrem i deszczem. SMS-owe ostrzeżenia otrzymali odbiorcy dziewięciu województw.

Alert RCB. "Możliwe podtopienia i przerwy w dostawie prądu"

Alert RCB. "Możliwe podtopienia i przerwy w dostawie prądu"

Źródło:
RCB

Sławosz Uznański-Wiśniewski oficjalnie stał się astronautą o numerze 635. - Bardzo dziękuję wam za zaufanie. Tak jak już wcześniej mówiłem, kosmos jednoczy - powiedział, odbierając odznakę od dowódczyni misji Axiom 4 Peggy Whitson.

Sławosz Uznański-Wiśniewski otrzymuje odznakę astronauty. Nagranie

Sławosz Uznański-Wiśniewski otrzymuje odznakę astronauty. Nagranie

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

W najbliższych dniach zapanuje prawdziwie letnia aura. W weekend pojawią się gdzieniegdzie symboliczne opady deszczu. Nowy tydzień przyniesie znaczny wzrost temperatury.

Pierwsze dni wakacji będą gorące. Jak ciepło się zrobi?

Pierwsze dni wakacji będą gorące. Jak ciepło się zrobi?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Trwa misja Ax-4 z udziałem polskiego astronauty Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego. Polak wraz z załogą zmierza w kierunku Międzynarodowej Stacji Kosmicznej na pokładzie kapsuły Dragon. Kilka minut przed godziną 8 polskiego czasu załoga misji Ax-4 połączyła się z Ziemią. Od godziny 12 w TVN24 i TVN24+ trwa program specjalny, w którym pokażemy kluczowe momenty misji Polaka.

"Witamy, Ziemio!" Pierwsze słowa załogi misji Ax-4 z kosmosu

"Witamy, Ziemio!" Pierwsze słowa załogi misji Ax-4 z kosmosu

Źródło:
PAP, Axiom Space

Nadmierne połowy doprowadziły do ewolucji dorsza bałtyckiego, który w ich skutek stał się mniejszą rybą - piszą naukowcy w nowym artykule. Populacja tej ryby w Bałtyku dotarła "na skraj załamania" i jej połów jest od 2019 roku zakazany.

Dorsz z Bałtyku się skurczył. Zaskakująca ewolucja przez człowieka

Dorsz z Bałtyku się skurczył. Zaskakująca ewolucja przez człowieka

Źródło:
PAP

Sławosz Uznański-Wiśniewski wraz z załogą misji Ax-4 jest w drodze na Międzynarodową Stację Kosmiczną. W nocy ze środy na czwartek na polskim niebie można było zobaczyć ISS i podążającą za nią kapsułę Crew Dragon. To wyjątkowe wydarzenie udało się uwiecznić na nagraniu. Od godziny 12 w TVN24 i TVN24+ trwa program specjalny, w którym pokażemy kluczowe momenty misji Polaka.

Sławosz na polskim niebie! Wyjątkowe nagranie

Sławosz na polskim niebie! Wyjątkowe nagranie

Źródło:
Karol Wójcicki - Z Głową W Gwiazdach

Kapsuła Dragon Grace zbliża się do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. O tym, jak będzie wyglądać ta skomplikowana procedura, opowiadał reporter TVN24BiS Hubert Kijek. Od godziny 12 w TVN24 i TVN24+ trwa program specjalny, w którym pokażemy kluczowe momenty misji Polaka.

Zwolnią do centymetra na sekundę. Tak będzie wyglądało dokowanie do ISS

Zwolnią do centymetra na sekundę. Tak będzie wyglądało dokowanie do ISS

Źródło:
TVN24

Piorun uderzył w powierzchnię jeziora, raniąc przy tym dwadzieścia osób. Do zdarzenia doszło w hrabstwie Lexington w Karolinie Południowej w USA.

Piorun trafił w grupę ludzi. "Pojawił się znikąd"

Piorun trafił w grupę ludzi. "Pojawił się znikąd"

Źródło:
CNN

Lot doktora Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego na Międzynarodową Stację Kosmiczną może być ogromnym krokiem Polski w stronę rozwoju technologii. Tomasz Rożek, założyciel Fundacji "Nauka. To lubię", mówił w "Faktach po Faktach", że jeśli tego wydarzenia odpowiednio nie wykorzystamy, to stanie się ono podpalonym snopkiem słomy. - Po to, żeby to nie zostało kupką popiołu, my musimy na to pracować - dodał.

Lot Polaka to wielka szansa. "Trzeba ją wykorzystać, by nie została kupką popiołu"

Lot Polaka to wielka szansa. "Trzeba ją wykorzystać, by nie została kupką popiołu"

Źródło:
Fakty po południu, tvnmeteo.pl

Polski astronauta Sławosz Uznański-Wiśniewski jest już na orbicie i wraz z załogą misji Ax-4 zmierza w kierunku Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Historyczny start śledziło i oglądało tysiące osób na całym świecie.

Ten dzień zapamiętamy na długo. Historyczny lot Polaka na zdjęciach

Ten dzień zapamiętamy na długo. Historyczny lot Polaka na zdjęciach

Źródło:
PAP

Załoga misji Axiom-4, w tym doktor Sławosz Uznański-Wiśniewski, leci kapsułą Dragon na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Przed astronautami długa podróż. Co będą robić w czasie tak długiego lotu? - Kiedy kapsuła obierze normalną trajektorię lotu, załoga będzie mogła rozpiąć pasy, wyjść z foteli, zdjąć skafandry i delektować się widokami - mówił Hubert Kijek, reporter TVN24 BiS.

Załoga Axiom-4 leci na ISS. "Trudno będzie im zasnąć z takim widokiem"

Załoga Axiom-4 leci na ISS. "Trudno będzie im zasnąć z takim widokiem"

Źródło:
tvnmeteo.pl, PAP, TVN24

W jednym z chińskich hoteli pandki rude były przez pracowników wpuszczane o poranku do pokojów, by budzić gości. W sieci pojawiły się nagrania, na których widać, jak dorośli i dzieci karmią, głaszczą i nagrywają zwierzęta z bliskiej odległości. Jak podał "The Independent", na hotel spadła fala krytyki z powodu wykorzystywania zagrożonego gatunku do zabawiania gości i nieetycznego zarabiania kosztem zwierząt.

Hotel wykorzystywał pandki rude do budzenia gości

Hotel wykorzystywał pandki rude do budzenia gości

Źródło:
Independent

Ruszyła misja Ax-4, w której udział bierze Sławosz Uznański-Wiśniewski. Załogę na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) wynosi kapsuła Dragon, która wraz z rakietą Falcon 9 zrewolucjonizowała przemysł kosmiczny. W trakcie lotu poznaliśmy imię, jakie astronauci wybrali dla swojego statku kosmicznego.

Tak nazwano kapsułę, w której lecą astronauci. "To więcej niż imię"

Tak nazwano kapsułę, w której lecą astronauci. "To więcej niż imię"

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl, SpaceX, Financial Times

Z Centrum Lotów Kosmicznych Johna F. Kennedy'ego na Florydzie wystartowała rakieta, która zabierze misję Ax-4 na Międzynarodową Stację Kosmiczną. W skład załogi wchodzi Sławosz Uznański-Wiśniewski. Będzie pierwszym Polakiem w historii, który postawi stopę na ISS. Misja Ignis, realizowana przy współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną, to nie tylko prestiżowe wydarzenie, ale także technologiczny i edukacyjny przełom dla polskiego sektora kosmicznego.

Otwiera się nowa era w polskiej eksploracji kosmosu

Otwiera się nowa era w polskiej eksploracji kosmosu

Źródło:
PAP

Punktualnie o godzinie 8.31 z przylądka Canaveral na Florydzie w kosmos poleciał Sławosz Uznański-Wiśniewski. Wcześniej Polak pożegnał się jeszcze z rodziną.

Sławosz Uznański-Wiśniewski żegna się z rodziną przed startem. Wzruszające nagranie

Sławosz Uznański-Wiśniewski żegna się z rodziną przed startem. Wzruszające nagranie

Źródło:
TVN24

Upały nawiedziły wschodnią część Stanów Zjednoczonych. W wielu miejscach temperatura przekroczyła 35 stopni Celsjusza, a władze wydały ostrzeżenia. Zwiększone zapotrzebowanie na klimatyzację i wentylację doprowadziło do przerw w dostawie prądu.

Skwar w USA. Jest ofiara śmiertelna

Skwar w USA. Jest ofiara śmiertelna

Źródło:
PAP

Strażacy już trzeci dzień walczą z pożarem na greckiej wyspie Chios. Władze ogłosiły tam stan wyjątkowy, a ponad 20 wiosek otrzymało nakazy ewakuacji.

Kolejne nakazy ewakuacji na greckiej wyspie

Kolejne nakazy ewakuacji na greckiej wyspie

Źródło:
Reuters, Greek Reporter

Amerykańskie miasto Madison w stanie Wisconsin nawiedziła w poniedziałek ulewa. Opady były tak duże, że dach jednego z supermarketów częściowo zawalił się pod naporem wody.

Lało tak, że zarwał się dach supermarketu

Lało tak, że zarwał się dach supermarketu

Źródło:
Spectrum News, City of Madison

Część Chin zmaga się z intensywnymi opadami deszczu, które powodują zniszczenia. To, jak niebezpieczna jest pogoda, widać na nagraniu pokazującym ciężarówkę, która zawisła nad zarwanym mostem. Betonowa konstrukcja zawaliła się po ulewach.

Ciężarówka zawisła nad przepaścią

Ciężarówka zawisła nad przepaścią

Źródło:
Reuters

Nie żyje 29-latek ze stanu Kolorado, który spędzał na Florydzie miesiąc miodowy. Piorun trafił go przy częściowo słonecznym niebie, gdy mężczyzna stał po kostki w wodzie.

Piorun zabił mężczyznę na plaży. Był w podróży poślubnej

Piorun zabił mężczyznę na plaży. Był w podróży poślubnej

Źródło:
tvn24.pl

Wtorek mieszkańcom północy Polski upływa pod znakiem silnego wiatru. Na Kontakt24 otrzymaliśmy zdjęcia szkód, które wyrządził on w Ustce.

Wiatr wyrządził szkody w Ustce. Zdjęcia Reportera24

Wiatr wyrządził szkody w Ustce. Zdjęcia Reportera24

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

W poniedziałek przez Polskę przetoczył się burzowy front. Silny wiatr powalał drzewa i łamał gałęzie, które spadały na ulice i samochody. W wyniku przejścia nawałnic dwie osoby zostały ranne.

Dwie osoby ranne po burzach. "W okna waliło, jakby ktoś wiadrami wodę lał"

Dwie osoby ranne po burzach. "W okna waliło, jakby ktoś wiadrami wodę lał"

Aktualizacja:
Źródło:
Portalik25.pl, Jawor, tvnmeteo.pl

Minionej nocy mieszkańcy części Polski mogli zobaczyć na niebie wyjątkowy spektakl. Wszystko za sprawą obłoków srebrzystych. Zdjęcia tego zjawiska otrzymaliśmy na Kontakt24.

Niebo zaiskrzyło. Obłoki srebrzyste nad Polską

Niebo zaiskrzyło. Obłoki srebrzyste nad Polską

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

Dwie trąby wodne pojawiły się u wybrzeży miasta Bradenton na Florydzie. Zjawiska zostały uchwycone na nagraniu. Zdaniem eksperta z Narodowej Służby Meteorologicznej (NWS), zobaczenie dwóch trąb jednocześnie to rzadkość.

Trąby wodne wirowały nad wodą. Nagranie

Trąby wodne wirowały nad wodą. Nagranie

Źródło:
CNN, fox13news.com, miamiherald.com, tampabay.com

Naukowcy odkryli, że pewien gatunek ćmy żyjący w Australii, który każdego roku wyrusza na długą wędrówkę, do nawigacji używa gwiazd. To pierwszy raz, gdy poznano taką umiejętność u bezkręgowców pokonujących ogromne dystanse.

Pokonują nawet tysiąc kilometrów, używają gwiazd jako nawigacji

Pokonują nawet tysiąc kilometrów, używają gwiazd jako nawigacji

Źródło:
Phys, AFP