Kurpie - zabytki, atrakcje, kultura

● Kurpie - region na pograniczu Mazowsza i Mazur, ze stolicą w Kadzidle. ● Kurpie - grupa etniczna zamieszkująca w Puszczy Zielonej i Puszczy Białej o oryginalnym folklorze, obejmującym m.in. charakterystyczne wycinanki kurpiowskie i chaty kurpiowskie. ● Turystycznie Kurpie atrakcyjne są dla amatorów etnografii, dzięki licznym skansenom i muzeum w tym regionie, oraz miłośnikom przyrody, którzy mają do wyboru szlaki piesze, rowerowe i kajakowe.

Kurpie (Kurpiowszczyzna) to region Polski na północ od Warszawy, obejmujący fragmenty trzech województw: mazowieckiego, podlaskiego i warmińsko-mazurskiego, między rzeką Narwią, Pisą i Orzycem. Kurpie to jednak nie tylko nazwa regionu, ale i ludzi, którzy zamieszkują Puszczę Zieloną i Puszczę Białą. Stolicą Kurpi jest Kadzidło.

Równina Kurpiowska to obejmuje okolice Myszyńca, Ostrołęki, Nowogrodu i Kolna, położony w widłach rzek Orzyc, Pisa, Bug i Narew.

Kurpie nazywani są tak od kurpsi - obuwia wyplatanego z lipowego łyka, które kiedyś nosili. Sami nazywali siebie Puszczakami, od terenów Puszczy Zielonej i Puszczy Białej, na których mieszkają do dziś. Pierwsze ślady osadnictwa Kurpiów na tych terenach sięgają XII wieku. W przeszłości Kurpie zajmowali się tym, co wiązało się z ich miejscem zamieszkania. Byli więc myśliwymi, rudnikami, bartnikami.

Kurpie to grupa etniczna o bardzo bogatej i niepowtarzalnej kulturze, która obejmuje mowę, stroje, obyczaje, tańce, śpiewy, twórczość, a nawet sposób budowy chat. Tradycje kurpiowskie są pielęgnowane wśród mieszkańców Kurpiowszczyzny do dziś, przekazywane w rodzinach z pokolenia na pokolenie. 

O atrakcyjności Kurpi jako regionu decydują nie tylko tamtejsze oryginalne tradycje, ale również imponująca natura. Kurpiowszczyzna to obszar dwóch puszczy, rezerwaty przyrody i rzeki. Na Kurpiach jest aż osiem rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 942 ha.

Krajobraz kurpiowski to też pola uprawne, łąki, lasy mieszane i piaszczyste wydmy. Na aktywnych turystów czekają tu ścieżki rowerowe, szlaki turystyczne i spływy kajakowe na rzece Omulew, na miłośników folkloru m.in. skansen w Nowogrodzie.

Zainteresowanych kulturą kurpiowską odsyłamy do miejscowości Łyse, Kadzidło i Myszyniec, w których do dziś kultywowany jest kurpiowski folklor: stroje, chaty kurpiowskie, wycinanki kurpiowskie, hafty, ozdoby z bursztynu, a w Niedzielę Palmową można tu podziwiać niezwykle ozdobne palmy.

Ludowy strój kurpiowski noszony przez kobiety na odświętne okazje składał się z czółka - okrycia głowy z tektury oklejonej aksamitną tkaniną, z ozdobami z kwiatów i wstążek. Mężatki nosiły płócienne chusty. Kurpianki wkładały do tego płócienną koszulę z obrębionym czerwoną wstążką kołnierzem i wystek, czyli gorset - krótszy z przodu, z dłuższymi klapami opadającymi na szeroką spódnicę, noszoną z zapaską (fartuchem). Zapaska szyta jest z tego samego materiału co spódnica lub z białego materiału z koronkowymi wstawkami. Odświętny strój kurpiowski uzupełniają trzewiki, a na szyi korale z bursztynu.

Męski strój kurpiowski to biała płócienna koszula noszona z jaką (lub lejbikiem), czyli czerwoną krótką kurtką z czarną lamówką. Pod szyją mężczyzna wiązał wstążeczkę (faforek), a na głowie nosił grzybek, czyli niski kapelusz ozdobiony wstążką i kwiatami.

Jasne spodnie wpuszczało się w wysokie skórzane buty, a starsi Kurpiowie wkładali dodatkowo wełnianą sukmanę, rozszerzająca się od pasa w dół. 

Najważniejsze atrakcje turystyczne na Kurpiach to:

Muzeum Kurpiowskie w Wachu - znajdziemy tu ponad 15 tys. eksponatów związanych z kulturą, historią, folklorem i sztuką ludową Kurpi. 

Zagroda Kurpiowska w Kadzidle - to niewielki skansen, w którym można zobaczyć dawne kurpiowskie siedlisko ze świetnie zachowanymi budynkami z XIX i XX wieku.

Skansen Kurpiowski  im. Adama Chętnika w Nowogrodzie - to 3,5 ha parku etnograficznego, jeden z największych kompleksów drewnianego budownictwa w Polsce. Znajdziemy tu 23 zabytkowe budynki drewniane oraz liczne przykłady tzw. małej architektury: kapliczki, bramy, studnie.

Muzeum Historyczne w Przasnyszu - to najlepszy wybór, jeśli chcemy zobaczyć historyczne i archeologiczne zbiory kurpiowskie.

Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce - gromadzi stałe i sezonowe wystawy dotyczące regionu.

Po dawce kultury kurpiowkiej, pora na aktywność fizyczną i kontakt z naturą. Polecamy:

Szlak Turystyczny „Wstęga Kurpiowska”  to ok. 65 km trasy rowerowej biegnącej z Myszyńca przez Chorzele do Przasnysza.

ZOBACZ >> Szlaki rowerowe - siedem ciekawych tras rowerowych w Polsce

Szlak Turystyczny „Pierścień Kurpiowski” - ok. 110 km dla turystów zmotoryzowanych między Myszyńcem, Nowogrodem i Ostrołęką.

Szlak Barci Kurpiowskich w Rezerwacie Czarnia - przyjemny siedmiokilometrowy spacer po lesie, rozpoczynający się  przy kapliczce św. Huberta na skrzyżowaniu dróg z Chorzel do Myszyńca i z Czarni do Bandyś.

Rezerwat przyrody Torfowisko Serafin: szlakiem spacerowym i rowerowym wokół jeziora Krusko prowadzi dzika ścieżka przez bagna i lasy.

Spływ kajakowy Doliną Omulwi - to 43-kilometrowy łatwy szlak kajakowy biegnący wsród lasów i łąk, nadaje się też dla rodzin z małymi dziećmi.

Leśna rowerowa ścieżka edukacyjna w Wachu - dobry wybór na rodzinną wycieczkę rowerową, trasa ma 16 kilometrów. Po drodze warto zatrzymać się na wieży widokowej w Podgórzu.

ZOBACZ >> Agroturystyka - czy warto zakładać gospodarstwo agroturystyczne?