Jak powstają burze piaskowe i gdzie występują. Czy zdarzają się w Polsce?

● Burza piaskowa jest zjawiskiem występującym gdy na ciepłe, piaszczyste obszary wtargnie silny, wiejący z prędkością większą niż 40 km/h wiatr wywołany chłodnym powietrzem polarnym.

● Burze piaskowe powstają najczęściej w Iraku, Kuwejcie, na Saharze, w pustynnych rejonach Australii czy Ameryki Północnej.

● Burze piaskowe występują głównie na obszarach pustynnych lub półpustynnych, jednak mogą pojawić się też w innych suchych miejscach, w których występuje pył lub piasek. Zdarzają się również w Polsce.

Burze piaskowe powstają przy silnych wiatrach, które tworzą się na skutek wtargnięcia chłodnego powietrza polarnego na ciepłe obszary pustynne. Zjawisko to może również powstawać w wyniku działania fenów - schodzących z gór ciepłych i suchych wiatrów. W skrócie proces powstawania można opisać tak - rozgrzany słońcem piasek ogrzewa również powietrze znajdujące się nad nim, to wznosi się, wraz z podnoszonymi drobinkami, powodując silny wiatr.

Burze piaskowe występują m.in. na Półwyspie Arabskim (Azja Południowo-Zachodnia), Saharze (północna Afryka), Wielkich Równinach (Ameryka Północna), pustyni Gobi (Azja Wschodnia). Ale to nie tylko ziemskie zjawisko - można je również zaobserwować nawet na Marsie. Niektóre burze na tej planecie są tak wielkie, że pokrywają ją całą, a czas ich trwania to nawet kilkaset dni.

W 2021 roku obszary Chin i Mongolii zostały dotknięte burzą piaskową. Uznano, że były to najsilniejsze ruchy powietrza od ponad dekady. Mieszkańcy Chin zaobserwować mogli unoszący się, żółto-różowy kurz, który w dużym stopniu utrudniał widoczność. W szczytowym momencie wysokość tych cząstek sięgała 100 metrów.

W 2022 roku potężne burze piaskowe nawiedziły Iran, Irak, Arabię Saudyjską, Kuwejt i Zjednoczone Emiraty Arabskie. Unoszący się piasek doprowadził w Dubaju (zdjęcie powyżej) do zasłonięcia najwyższego budynku świata – Burj Khalifa. Władze zdecydowały się na zamknięcie szkół, lotnisk i innych obiektów publicznych. Na skutek burzy piaskowej u mieszkańców Dubaju wystąpiły liczne problemy z oddychaniem. W przypadku innych krajów Bliskiego Wschodu były również ofiary śmiertelne. Warto dodać, że w 2022 roku Irak dotknęło aż 10 burz piaskowych.

ZOBACZ TAKŻE: Burza piaskowa w Iraku. Odwołane loty, zamknięte instytucje rządowe, setki osób w szpitalach

Pył, piasek i fragmenty skał unoszące się wraz z powietrzem mogą rozprzestrzeniać się na powierzchni kilkuset kilometrów. Szybkie ruchy prowadzą również do wzniesienia drobnych cząstek na dużą wysokość, gdzie mogą utrzymywać się dłuższy czas i przemieszczać na znaczne odległości. Warto jednak zaznaczyć, że czas trwania samych burz piaskowych na danym obszarze szacowany jest w granicach kilku minut, a piasek po tym czasie opada z powrotem na ziemię. Silne burze piaskowe na terenach krajów Azji i Afryki trwają do trzech godzin.

Ruchy powietrza prowadzą do uniesienia się na duże wysokości różnorodnych cząstek, które przemieszczają się nie tylko nad Bliskim Wschodem, czy Saharą, ale również nad Europą. W 2004 roku na Podkarpaciu zaobserwowano na białym śniegu tunezyjski piasek. Mieszkańcy tego regionu w pierwszej fazie obserwacji uznali, iż jest to skażenie chemiczne. Przypuszczenia te okazały się nietrafione. W 2018 roku drobinki piasku spadły również na stolicę Polski. Były to największe tego typu ruchy powietrza na terenie Europy od kilkunastu lat.

Co zrobić po zaobserwowaniu unoszących się drobin piasku i pyłu? Postępowanie zależy od tego, w jakim miejscu znajduje się dana osoba. Jeśli burza piaskowa zostanie dostrzeżona przez kierującego pojazdem, powinien zjechać na pobocze i zatrzymać się. Unoszące się drobiny w znaczącym stopniu ograniczają widoczność, a to może doprowadzić do wypadku. Warto zaznaczyć, że powiadomienia o burzy piaskowej pojawiają się z dużym wyprzedzeniem, co pozwala na wcześniejsze przygotowanie się. W trakcie trwania burzy piaskowej nie zaleca się wychodzenia z domu. Warto mieć przy sobie wodę. Dobre zabezpieczenie dla oczu stanowią ochronne gogle, a dla naszych płuc i oskrzeli – maseczka.

Burza piaskowa to fascynujące zjawisko prowadzące jednak do dużych zniszczeń, a czasem śmierci ludzi. Należy zatem pamiętać, by znaleźć dobre schronienie, które ograniczy ryzyko utraty zdrowia, a nawet życia na skutek silnych ruchów piasku i powietrza.

Źródła: gov.pl zpe.gov.pl imgw.pl