Borowik szlachetny – wygląd i właściwości. Gdzie rosną borowiki?

Źródło:
isap.sejm.gov.pl; pzh.gov.pl
Cudzoziemcy zatruli się grzybami. Jak nie popełnić ich błędu?
Cudzoziemcy zatruli się grzybami. Jak nie popełnić ich błędu?TVN24
wideo 2/4
Cudzoziemy zatruli się grzybami. Jak nie popełnić ich błędu?TVN24

Borowik szlachetny to dobrze znany wszystkim miłośnikom grzybów prawdziwek, który jest aromatycznym grzybem jadalnym. Borowiki są cenione w kuchni europejskiej, jednak występują nie tylko na tym kontynencie, lecz także w Ameryce Północnej. Poza walorami smakowymi, prawdziwki posiadają wiele właściwości prozdrowotnych.

● Borowik szlachetny jest grzybem cenionym zarówno za walory smakowe, jak i właściwości prozdrowotne. ● Do rodziny borowikowatych należą zarówno grzyby jadalne (np. borowik sosnowy, brzozowy, królewski), jak i niejadalne (np. borowik korzeniasty, purpurowy, grubotrzonowy). ● Borowik szlachetny nie zalicza się do gatunków grzybów objętych w Polsce ochroną. ● Grzyb borowik jest niskokaloryczny i zawiera dużą ilość białka, dzięki czemu nazywany jest leśnym mięsem. ● Prawdziwki można hodować pod świerkami i dębami aplikując zakupioną w sklepie ogrodniczym grzybnię borowika.

Jak wygląda prawdziwek?

Borowik szlachetny jest grzybem rurkowym posiadającym jasno- lub ciemnobrązowy kapelusz, który ma średnicę od 6 do 25 centymetrów. Kształt kapelusza jest początkowo gładki i półkolisty, później bardziej wypukły. Rurki (hymenofor rurkowy) prawdziwka są u młodych osobników białe, później oliwkowozielone. Brzuchaty, siatkowany trzon osiąga wysokość od 5 do 20 centymetrów i grubość od jednego do ośmiu centymetrów średnicy.

>> Sprawdź też: Kiedy na grzyby? Kalendarz grzybiarza, sezon na grzybobranie

Borowik szlachetny – nazewnictwo

Borowik szlachetny znany jest pod wieloma nazwami polskimi (zwyczajowymi), głównie o charakterze potocznym i ludowym. Współcześnie poza najczęściej stosowaną nazwą zwyczajową (prawdziwek), do popularnych określeń gatunku należą: borowik, grabak, grzyb borowik, grzyb jadalny, grzyb majowy, grzyb prawdziwy, grzyb sprawiedliwy, grzyb właściwy, prawdzik oraz grzyb prawy, prawak, prawik, przawdziwik, prawdziwiec, grzyb dębowy. Przez wzgląd na to, że młode osobniki borowika szlachetnego rozwijające się pod igliwiem i są barwy białej, bywa on nazywany też grzybem białym. W nazwie naukowej – Boletus edulis łacińskie słowo „edulis” oznacza jadalny.

Jakie grzyby, poza borowikiem szlachetnym, należą do rodziny borowikowatych?

Grzyb prawdziwek należy do licznej rodziny borowikowatych, do której zaliczane jest obecnie (od listopada 2020 roku) ponad sto rodzajów grzybów. Nie wszystkie grzyby spokrewnione z borowikiem szlachetnym są podobnie jak on jadalne. Poniżej przedstawiamy najczęściej występujące w Polsce grzyby z rodziny borowikowatych.

Borowiki jadalne

- borowik szlachetny

- borowik ceglastopory

- borowik królewski

- borowik usiatkowany

- borowik sosnowy

- borowik brzozowy

- borowik ponury

- borowik przyczepkowy (żółtobrązowy)

- borowik ciemnobrązowy

ZOBACZ >> Grzyby jadalne – lista gatunków i sposób przyrządzania Borowiki niejadalne

- borowik szatański

- borowik korzeniasty (gorzkoborowik korzeniasty)

- borowik purpurowy

- borowik grubotrzonowy (żółtopory)

- borowik ponury (modroborowik ponury)

- borowik gładkotrzonowy (modroborowik gładkotrzonowy)

Do grzybów borowikowatych zaliczanych do chronionych należą: - borowik korzeniasty, - borowik żółtobrązowy, - borowik szatański.

Gdzie rosną prawdziwki?

Grzybnia borowika wchodzi w mikoryzę (symbiotyczny związek korzeni rośliny z grzybami, polegający na wymianie substancji odżywczych) z korzeniami dębów, sosen, buków i świerków, dlatego często można spotkać te grzyby rosnące wokół tych właśnie drzew. Grzybnia prawdziwka preferuje drzewostany w średniej klasie wieku, dlatego celem poszukiwań borowików nie powinny raczej bardzo stare lasy. Przy młodych drzewach prawdziwki rosną bardzo blisko pnia, a wraz ze wzrostem drzewa oddalają się od niego, gdyż macierzysta grzybnia borowika przemieszcza się równolegle do korzeni. Owocniki prawdziwka rosną pojedynczo, często w grupach. Sezon na borowiki trwa od maja do listopada.

Borowik szlachetny – właściwości

Owocnik borowika szlachetnego składa się aż w 80 proc. z wody, jednak mimo to posiada wiele cennych składników odżywczych. Do najbardziej dobroczynnych witamin oraz mikro- i makroelementów znajdujących się w prawdziwkach zaliczają się: - witamina A, - witaminy z grupy B (witamina B1, B2 i B3), - witamina C, - witamina D, - witamina E, - sole mineralne, - białko, - błonnik (chityna), - potas, - fosfor, - żelazo, - magnez.

Borowiki są niskokaloryczne – 100 gram tych grzybów to tylko 34 kcal. Co więcej, zawarte w nich białko jest doskonale przyswajalne przez organizm człowieka, gdyż składa się aminokwasów egzogennych. Prawdziwki z tego względu są często nazywane leśnym mięsem, co z kolei sprawia, że powinny po nie sięgać osoby stosujące dietę wegańską i wegetariańską. Duża zawartość błonnika w borowikach szlachetnych sprzyja utracie wagi, gdyż wspomaga metabolizm i obniża poziom hormonów stymulujących głód.

Wbrew pozorom, suszenie prawdziwków nie pozbawia ich wartości odżywczych. Suszone borowiki (100 gram) zaspokajają około 50 proc. dziennego zapotrzebowania człowieka na żelazo i około osiem proc. na magnez.

Jak samemu zrobić grzybnię prawdziwka?

Aby stworzyć własne grzybowisko z borowikami szlachetnymi trzeba przede wszystkim posiadać na działce lub w ogrodzie drzewa sprzyjające przyjęciu się i rozrastaniu grzybni, a najlepiej własny lasek z dębami i świerkami.

Grzybnię borowika, czyli specjalnie szczepionki zawierające tzw. żywą grzybnię mikoryzową można kupić w dobrych sklepach ogrodniczych. Pod drzewami należy stworzyć odpowiednie podłoże dla grzybni, które powinno składać się z mieszanki ziemi ogrodniczej z dużą zawartością torfu oraz trocin drzew iglastych. Grzybnię należy aplikować do wykopanych wcześniej otworów głębokich na 15 centymetrów, a następnie obficie podlać.

Aplikacja grzybni borowika powinna odbywać się od połowy kwietnia do października. Konieczne (zwłaszcza latem) jest częste podlewanie miejsca wysiewu grzybni. Pierwsze prawdziwki powinny pojawić się po dwóch do trzech lat od zaaplikowania.

Autorka/Autor:ms//mro

Źródło: isap.sejm.gov.pl; pzh.gov.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

W najbliższych dniach pogodę w Polsce będzie kształtował wyż Ines. Za jego sprawą napłynie gorące, zwrotnikowe powietrze znad Afryki. W weekend temperatura przekroczy 30 stopni.

Antycyklon Ines przejmie stery. Jaką pogodę nam przyniesie?

Antycyklon Ines przejmie stery. Jaką pogodę nam przyniesie?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydał prognozę zagrożeń na kolejne dni. O ile w czwartek i piątek ma być spokojnie, tak w weekend w części kraju może dać nam się we znaki wysoka temperatura. Sprawdź szczegóły.

W weekend żar poleje się z nieba. IMGW wydał prognozę zagrożeń

W weekend żar poleje się z nieba. IMGW wydał prognozę zagrożeń

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

W południowej Australii doszło do rozległego zakwitu toksycznych glonów z gatunku Karenia mikimotoi. Zjawisko szkodzi zarówno lokalnym ekosystemom, jak i ludziom. Rząd przeznaczyły znaczne środki na walkę z problemem.

Zakwit toksycznych glonów. Zagrożenie dla ludzi, turystyki i gospodarki

Zakwit toksycznych glonów. Zagrożenie dla ludzi, turystyki i gospodarki

Źródło:
PAP, Reuters

Jedna osoba nie żyje, a dziewięć jest rannych w wyniku ogromnego pożaru roślinności w departamencie Aude na południu Francji. W trwającej od wtorku akcji gaśniczej bierze udział ponad 1800 strażaków. Na Kontakt24 otrzymaliśmy materiały z okolic miasta Narbona.

Walczą z największym pożarem tego lata. "Mam łzy w oczach"

Walczą z największym pożarem tego lata. "Mam łzy w oczach"

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, France24, PAP

Hiszpania zmaga się z kolejną w tym sezonie falą upałów. W większości kraju obowiązują ostrzeżenia przed wysoką temperaturą. Według prognoz termometry pokażą nawet 40 stopni Celsjusza, a skwar nie odpuści do końca tygodnia.

Skwar opanował Hiszpanię. "Kiedy słońce wzeszło, było nie do zniesienia"

Skwar opanował Hiszpanię. "Kiedy słońce wzeszło, było nie do zniesienia"

Źródło:
Aemet, Reuters

NASA planuje umieścić reaktor jądrowy na Księżycu do roku 2030. Jak przekazał tymczasowy szef agencji Sean Duffy, decyzja ma na celu zapewnienie stałego i niezależnego źródła energii dla misji Artemis III oraz utrzymanie przewagi Stanów Zjednoczonych w rywalizacji kosmicznej.

NASA chce zbudować reaktor jądrowy na Księżycu. Jak najszybciej

NASA chce zbudować reaktor jądrowy na Księżycu. Jak najszybciej

Źródło:
CNN

Europejskie lasy coraz słabiej pochłaniają dwutlenek węgla. Jak wynika z badań międzynarodowego zespołu naukowców, wynika to z szeregu czynników, w tym zwiększonego wylesiania czy fal upałów. Utrata zdolności magazynowania dwutlenku węgla może utrudnić Europie osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku.

Europa traci jeden z najważniejszych "pochłaniaczy" dwutlenku węgla

Europa traci jeden z najważniejszych "pochłaniaczy" dwutlenku węgla

Źródło:
PAP, GFZ

Poniedziałkowa ulewa w chińskim mieście Dongguan doprowadziła do gwałtownej powodzi, która niemal całkowicie sparaliżowała miasto. Służby ratownicze przez wiele godzin walczyły z żywiołem, ewakuując poszkodowanych i udrażniając zatopione arterie komunikacyjne.

Po ulewie stanęło miasto. Kierowcy zostali uwięzieni w autach

Po ulewie stanęło miasto. Kierowcy zostali uwięzieni w autach

Źródło:
Reuters

W ciągu ostatniego roku w dwóch z trzech regionów Wielkiej Rafy Koralowej odnotowano największy spadek pokrycia żywymi koralowcami w historii. W 2024 roku ten wyjątkowy region doświadczył rekordowej fali upałów morskich. Badacze obawiają się, że rok 2025 podtrzyma ten trend.

Największy ubytek w historii. Wielka Rafa Koralowa w kryzysie

Największy ubytek w historii. Wielka Rafa Koralowa w kryzysie

Źródło:
Reuters, Australian Institute of Marine Science

Pogoda na dziś. Środa 6.08 w niektórych częściach kraju będzie pochmurna, a w innych - pogodna. Po kilku cieplejszych dniach temperatura spadnie i w części Polski nie przekroczy nawet 20 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - środa, 6.08. W części kraju może popadać

Pogoda na dziś - środa, 6.08. W części kraju może popadać

Źródło:
tvnmeteo.pl

W Tatrach możemy obecnie podziwiać jeden z najpiękniejszych widoków lata. Wszystko dzięki wierzbówce kiprzycy, która zakwitła na Hali Gąsienicowej. W efekcie północna część Doliny Gąsienicowej w Tatrach zabarwiła się na różowo.

"To zjawisko trwa krótko, dlatego warto się pospieszyć"

"To zjawisko trwa krótko, dlatego warto się pospieszyć"

Źródło:
PAP

Trąba powietrzna pojawiła się w poniedziałek w Mongolii Wewnętrznej w Chinach. Według naocznych świadków zdarzenia, wydłużony lejek przypominał nieco "złotego smoka". Niespokojna aura nawiedziła nie tylko tę prowincję.

"Złoty smok" zawirował i wzniósł się w niebo

"Złoty smok" zawirował i wzniósł się w niebo

Źródło:
Reuters, The Express Tribune

Kilka dni po weekendowym trzęsieniu ziemi w północno-wschodnich Stanach Zjednoczonych odnotowano kolejny wstrząs. Odczuli go mieszkańcy wielu miast, w tym Nowego Jorku.

Kolejne trzęsienie ziemi w USA

Kolejne trzęsienie ziemi w USA

Źródło:
CBC News

Australijscy naukowcy odkryli, że niektóre gatunki jaszczurek żyjące na kontynencie wyewoluowały ciekawy sposób na ochronę przed jadem węży. Jest on bliźniaczo podobny do tego, który wykształciły miodożery żywiące się kobrami. Co więcej, okazuje się, że wyniki badań nad gadami mogą pomóc także ludziom.

Jaszczurka z supermocą. Jest odporna na jad węży

Jaszczurka z supermocą. Jest odporna na jad węży

Źródło:
University of Queensland

Co najmniej cztery osoby nie żyją, a 50 pozostaje zaginionych w wyniku powodzi błyskawicznej, jaka nawiedziła północny indyjski stan Uttarakhand. W najbardziej poszkodowanych wioskach na Pogórzu Himalajskim trwa akcja poszukiwawczo-ratownicza z udziałem armii. Zdaniem ekspertów z powodu zmian klimatu gwałtowne zjawiska w tym regionie występują coraz częściej.

Lawina błotna zeszła na wioskę. Są ofiary śmiertelne

Lawina błotna zeszła na wioskę. Są ofiary śmiertelne

Źródło:
Reuters, BBC

Burza Floris, która w poniedziałek wyrządziła szkody na Wyspach Brytyjskich, dotarła we wtorek do Skandynawii. W Danii i Szwecji odwołano wiele połączeń kolejowych i promowych. W tym drugim kraju kilka tysięcy mieszkańców straciło dostęp do prądu.

Burza Floris dotarła do kolejnych krajów

Burza Floris dotarła do kolejnych krajów

Źródło:
PAP

Biolodzy z Kuby i Wielkiej Brytanii rozpoczęli program ratowania ślimaków kubańskich, uznawanych za jedne z najpiękniejszych na świecie. Ich wielokolorowe muszle są bardzo pożądane przez kolekcjonerów. Zdaniem ekspertów kwitnący w sieci handel stworzył zagrożenie wyginięcia tego wyjątkowego gatunku.

Są tak piękne, że mogą przez to wyginąć

Są tak piękne, że mogą przez to wyginąć

Źródło:
BBC, PAP

Zoo w duńskim Aalborgu zaapelowało o przynoszenie małych zwierząt domowych, które będą mogły posłużyć jako pokarm dla żyjących tam drapieżników. Zaznaczono, że chodzi o zwierzęta, które z jakichś powodów muszą zostać uśpione, pomysł wywołał jednak duże emocje.

Zoo prosi o przynoszenie zwierząt domowych, by karmić drapieżniki

Zoo prosi o przynoszenie zwierząt domowych, by karmić drapieżniki

Źródło:
tvn24.pl, Guardian

Ekstremalne opady deszczu sparaliżowały Hongkong. Trwające od kilku dni opady deszczu doprowadziły do wielu podtopień w zamieszkałym przez ponad 7,5 miliona osób mieście. Wiele dróg i chodników zamieniły się w rwące potoki. Obowiązują najwyższe, czarne ostrzeżenia przed ulewami.

Największa ulewa od ponad stulecia. Woda leje się strumieniami

Największa ulewa od ponad stulecia. Woda leje się strumieniami

Źródło:
Reuters, Sot

Na Florydzie policjant udokumentował nietypową interwencję. Mężczyzna wyłowił małego aligatora z przydomowego basenu w St. Augustine. Spokojnie ułożył go na tylnym siedzeniu radiowozu, zapiął pasem i przewiózł do okolicznego stawu. Cała akcja została zarejestrowana kamerą służbową.

Policjant "aresztował" aligatora

Policjant "aresztował" aligatora

Źródło:
Reuters

Na wyspie Maui na Hawajach wybuchł pożar w rejonie Ka'anapali, który wymusił zamknięcie części autostrady Honoapiʻilani. Szybka reakcja straży pożarnej oraz sprawny system ostrzegania przed pożarami pozwoliły na skuteczną ewakuację i zatrzymanie rozprzestrzeniania się ognia.

"Aloha, informujemy, że wybuchł pożar"

"Aloha, informujemy, że wybuchł pożar"

Źródło:
tvnmeteo.pl, ABC News, Maui Now, Maui County, The Japan News

W Japonii padł rekord najwyższej temperatury powietrza - zaledwie kilka dni po ustanowieniu poprzedniego. W mieście Isesaki termometry wskazały aż 41,8 stopnie Celsjusza. To kolejny przejaw rekordowych fal upałów, które od kilku lat coraz silniej dotykają kraj.

Sześć dni temu padł tam rekord temperatury. Dziś jest nieaktualny

Sześć dni temu padł tam rekord temperatury. Dziś jest nieaktualny

Źródło:
Reuters, The Guardian, DW, France24

Rozległy pożar lasu szaleje w Kalifornii. Ogień wybuchł w kilku punktach niedaleko miasta Santa Maria i do poniedziałkowego wieczora strawił ponad 29 tysięcy hektarów. Na terenie dwóch hrabstw konieczne były ewakuacje. Mieszkańcom we znaki daje się także gęsty dym.

Małe pożary połączyły się w jeden gigantyczny. Ewakuowano mieszkańców

Małe pożary połączyły się w jeden gigantyczny. Ewakuowano mieszkańców

Źródło:
Reuters, NY Times, KSBY

Tysiące domów pozbawionych prądu i paraliż komunikacyjny - takie utrudnienia przyniosła w poniedziałek burza Floris na Wyspach Brytyjskich. Z uwagi na silne podmuchy wiatru konieczne było odwołanie części lotów i ograniczenie ruchu kolejowego. We wtorek służby usuwały skutki burzy.

Odwołane loty, paraliż na kolei. Burza Floris uderzyła w Wyspy Brytyjskie

Odwołane loty, paraliż na kolei. Burza Floris uderzyła w Wyspy Brytyjskie

Źródło:
PAP, BBC

Irak zmaga się z ekstremalną suszą wywołaną falą upałów. Termometry w tym kraju regularnie pokazują wartości bliskie 50 stopni Celsjusza. Ministerstwo Zasobów Wodnych w Bagdadzie przekazało, że 2025 rok jest najsuchszym od ponad dziewięciu dekad.

Najsuchszy rok od ponad dziewięciu dekad. Rolnictwo znalazło się w kryzysie

Najsuchszy rok od ponad dziewięciu dekad. Rolnictwo znalazło się w kryzysie

Źródło:
Reuters

Od setek lat ten niepozorny, ale uroczy kwiat krył się głęboko w wietnamskiej dżungli. Świat poznał go dopiero w 2009 roku za sprawą kilku postów w mediach społecznościowych. Nieznany wcześniej gatunek szybko podbił serca kolekcjonerów storczyków, którzy byli gotowi zapłacić spore sumy za pojedynczy okaz. Popyt pociągnął za sobą podaż - wystarczyło kilka miesięcy, by na skutek intensywnych zbiorów jedyna znana populacja rośliny zmniejszyła się o 99 procent.

Odkryto nowy gatunek, po roku prawie go nie było. Koszt? 10 dolarów za kilogram

Odkryto nowy gatunek, po roku prawie go nie było. Koszt? 10 dolarów za kilogram

Źródło:
TVN24+

Izraelskie służby uśpiły 262 zaniedbane i głodujące krokodyle nilowe, żyjące na opuszczonej fermie na północy Zachodniego Brzegu. Zwierzęta od ponad 10 lat były zostawione bez opieki i uciekały ze zniszczonego ośrodka, stanowiąc zagrożenie dla okolicznej ludności.

Zabili ponad 260 krokodyli na opuszczonej fermie

Zabili ponad 260 krokodyli na opuszczonej fermie

Źródło:
PAP, Israel Hajom

Młode wilki wyjące w lesie uchwycił Reporter24 o nicku Leśny Kawaler. "Nagrałem już dziesiątki tysięcy filmów, ale ten materiał bez wątpienia plasuje się w najlepszej piątce całego zestawienia" - napisał.

Wilczki "dały niezwykły koncert". Nagranie

Wilczki "dały niezwykły koncert". Nagranie

Źródło:
Kontakt24, polskiwilk.org.pl