Borowik szlachetny – wygląd i właściwości. Gdzie rosną borowiki?

Źródło:
isap.sejm.gov.pl; pzh.gov.pl
Cudzoziemcy zatruli się grzybami. Jak nie popełnić ich błędu?
Cudzoziemcy zatruli się grzybami. Jak nie popełnić ich błędu?TVN24
wideo 2/4
Cudzoziemy zatruli się grzybami. Jak nie popełnić ich błędu?TVN24

Borowik szlachetny to dobrze znany wszystkim miłośnikom grzybów prawdziwek, który jest aromatycznym grzybem jadalnym. Borowiki są cenione w kuchni europejskiej, jednak występują nie tylko na tym kontynencie, lecz także w Ameryce Północnej. Poza walorami smakowymi, prawdziwki posiadają wiele właściwości prozdrowotnych.

● Borowik szlachetny jest grzybem cenionym zarówno za walory smakowe, jak i właściwości prozdrowotne. ● Do rodziny borowikowatych należą zarówno grzyby jadalne (np. borowik sosnowy, brzozowy, królewski), jak i niejadalne (np. borowik korzeniasty, purpurowy, grubotrzonowy). ● Borowik szlachetny nie zalicza się do gatunków grzybów objętych w Polsce ochroną. ● Grzyb borowik jest niskokaloryczny i zawiera dużą ilość białka, dzięki czemu nazywany jest leśnym mięsem. ● Prawdziwki można hodować pod świerkami i dębami aplikując zakupioną w sklepie ogrodniczym grzybnię borowika.

Jak wygląda prawdziwek?

Borowik szlachetny jest grzybem rurkowym posiadającym jasno- lub ciemnobrązowy kapelusz, który ma średnicę od 6 do 25 centymetrów. Kształt kapelusza jest początkowo gładki i półkolisty, później bardziej wypukły. Rurki (hymenofor rurkowy) prawdziwka są u młodych osobników białe, później oliwkowozielone. Brzuchaty, siatkowany trzon osiąga wysokość od 5 do 20 centymetrów i grubość od jednego do ośmiu centymetrów średnicy.

>> Sprawdź też: Kiedy na grzyby? Kalendarz grzybiarza, sezon na grzybobranie

Borowik szlachetny – nazewnictwo

Borowik szlachetny znany jest pod wieloma nazwami polskimi (zwyczajowymi), głównie o charakterze potocznym i ludowym. Współcześnie poza najczęściej stosowaną nazwą zwyczajową (prawdziwek), do popularnych określeń gatunku należą: borowik, grabak, grzyb borowik, grzyb jadalny, grzyb majowy, grzyb prawdziwy, grzyb sprawiedliwy, grzyb właściwy, prawdzik oraz grzyb prawy, prawak, prawik, przawdziwik, prawdziwiec, grzyb dębowy. Przez wzgląd na to, że młode osobniki borowika szlachetnego rozwijające się pod igliwiem i są barwy białej, bywa on nazywany też grzybem białym. W nazwie naukowej – Boletus edulis łacińskie słowo „edulis” oznacza jadalny.

Jakie grzyby, poza borowikiem szlachetnym, należą do rodziny borowikowatych?

Grzyb prawdziwek należy do licznej rodziny borowikowatych, do której zaliczane jest obecnie (od listopada 2020 roku) ponad sto rodzajów grzybów. Nie wszystkie grzyby spokrewnione z borowikiem szlachetnym są podobnie jak on jadalne. Poniżej przedstawiamy najczęściej występujące w Polsce grzyby z rodziny borowikowatych.

Borowiki jadalne

- borowik szlachetny

- borowik ceglastopory

- borowik królewski

- borowik usiatkowany

- borowik sosnowy

- borowik brzozowy

- borowik ponury

- borowik przyczepkowy (żółtobrązowy)

- borowik ciemnobrązowy

ZOBACZ >> Grzyby jadalne – lista gatunków i sposób przyrządzania Borowiki niejadalne

- borowik szatański

- borowik korzeniasty (gorzkoborowik korzeniasty)

- borowik purpurowy

- borowik grubotrzonowy (żółtopory)

- borowik ponury (modroborowik ponury)

- borowik gładkotrzonowy (modroborowik gładkotrzonowy)

Do grzybów borowikowatych zaliczanych do chronionych należą: - borowik korzeniasty, - borowik żółtobrązowy, - borowik szatański.

Gdzie rosną prawdziwki?

Grzybnia borowika wchodzi w mikoryzę (symbiotyczny związek korzeni rośliny z grzybami, polegający na wymianie substancji odżywczych) z korzeniami dębów, sosen, buków i świerków, dlatego często można spotkać te grzyby rosnące wokół tych właśnie drzew. Grzybnia prawdziwka preferuje drzewostany w średniej klasie wieku, dlatego celem poszukiwań borowików nie powinny raczej bardzo stare lasy. Przy młodych drzewach prawdziwki rosną bardzo blisko pnia, a wraz ze wzrostem drzewa oddalają się od niego, gdyż macierzysta grzybnia borowika przemieszcza się równolegle do korzeni. Owocniki prawdziwka rosną pojedynczo, często w grupach. Sezon na borowiki trwa od maja do listopada.

Borowik szlachetny – właściwości

Owocnik borowika szlachetnego składa się aż w 80 proc. z wody, jednak mimo to posiada wiele cennych składników odżywczych. Do najbardziej dobroczynnych witamin oraz mikro- i makroelementów znajdujących się w prawdziwkach zaliczają się: - witamina A, - witaminy z grupy B (witamina B1, B2 i B3), - witamina C, - witamina D, - witamina E, - sole mineralne, - białko, - błonnik (chityna), - potas, - fosfor, - żelazo, - magnez.

Borowiki są niskokaloryczne – 100 gram tych grzybów to tylko 34 kcal. Co więcej, zawarte w nich białko jest doskonale przyswajalne przez organizm człowieka, gdyż składa się aminokwasów egzogennych. Prawdziwki z tego względu są często nazywane leśnym mięsem, co z kolei sprawia, że powinny po nie sięgać osoby stosujące dietę wegańską i wegetariańską. Duża zawartość błonnika w borowikach szlachetnych sprzyja utracie wagi, gdyż wspomaga metabolizm i obniża poziom hormonów stymulujących głód.

Wbrew pozorom, suszenie prawdziwków nie pozbawia ich wartości odżywczych. Suszone borowiki (100 gram) zaspokajają około 50 proc. dziennego zapotrzebowania człowieka na żelazo i około osiem proc. na magnez.

Jak samemu zrobić grzybnię prawdziwka?

Aby stworzyć własne grzybowisko z borowikami szlachetnymi trzeba przede wszystkim posiadać na działce lub w ogrodzie drzewa sprzyjające przyjęciu się i rozrastaniu grzybni, a najlepiej własny lasek z dębami i świerkami.

Grzybnię borowika, czyli specjalnie szczepionki zawierające tzw. żywą grzybnię mikoryzową można kupić w dobrych sklepach ogrodniczych. Pod drzewami należy stworzyć odpowiednie podłoże dla grzybni, które powinno składać się z mieszanki ziemi ogrodniczej z dużą zawartością torfu oraz trocin drzew iglastych. Grzybnię należy aplikować do wykopanych wcześniej otworów głębokich na 15 centymetrów, a następnie obficie podlać.

Aplikacja grzybni borowika powinna odbywać się od połowy kwietnia do października. Konieczne (zwłaszcza latem) jest częste podlewanie miejsca wysiewu grzybni. Pierwsze prawdziwki powinny pojawić się po dwóch do trzech lat od zaaplikowania.

Autorka/Autor:ms//mro

Źródło: isap.sejm.gov.pl; pzh.gov.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

W najbliższych dniach do Polski napłynie gorące powietrze pochodzenia zwrotnikowego. Sprawi, że w czwartek miejscami termometry mogą pokazać nawet 30 stopni Celsjusza. Jak przekazał synoptyk tvnmeteo.pl Damian Zdonek, te masy powietrza, oprócz wysokiej temperatury, charakteryzować się będą również obecnością pyłu znad Sahary.

"Szykuje się rzecz niezwykła". Upał i pył saharyjski

"Szykuje się rzecz niezwykła". Upał i pył saharyjski

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na Wielkanoc 2025. W święta będzie ciepło, miejscami termometry pokażą 24 stopnie Celsjusza. Poza tym w Wielkanoc miejscami spodziewane są opady deszczu, a także burze.

Pogoda na Wielkanoc. Święta miejscami mogą być burzowe

Pogoda na Wielkanoc. Święta miejscami mogą być burzowe

Źródło:
tvnmeteo.pl

O ile w nocy wszędzie będzie pochmurno, o tyle za dnia w dużej części kraju pojawi się słońce. Na termometrach zobaczymy nawet 27 stopni. Aura przeważnie korzystnie wpłynie na nasze samopoczucie.

Pogoda na jutro - środa 16.03. W części kraju będzie gorąco

Pogoda na jutro - środa 16.03. W części kraju będzie gorąco

Źródło:
tvnmeteo.pl

Nowo odkryta kometa C/2025 F2 (Swan) zbliża się do Słońca. Jak przekazał Karol Wójcicki, popularyzator astronomii, staje się widoczna na porannym niebie. Jej orbita wskazuje, że ponownie pojawi się w pobliżu Ziemi dopiero za kilkadziesiąt tysięcy lat.

Teraz albo nigdy. Na oglądanie tego kosmicznego gościa będzie tylko chwila

Teraz albo nigdy. Na oglądanie tego kosmicznego gościa będzie tylko chwila

Źródło:
PAP

Synoptycy Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej ostrzegają przed silnym wiatrem, który w porywach może rozpędzać się do 75 kilometrów na godzinę. Sprawdź, gdzie aura będzie groźna.

Tutaj mocno powieje. W mocy żółte alarmy IMGW

Tutaj mocno powieje. W mocy żółte alarmy IMGW

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Sezon na kleszcze trwa w najlepsze. Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) opublikowało mapy, które pokazują, gdzie w Europie odnotowuje się najwięcej przypadków kleszczowego zapalenia mózgu (KZM).

KZM w Europie. Mapy pokazują, gdzie jest go najwięcej

KZM w Europie. Mapy pokazują, gdzie jest go najwięcej

Źródło:
ECDC

Rok 2024 był w Europie rekordowy pod względem temperatury - podała we wtorek Światowa Organizacja Meteorologiczna. Eksperci wyjaśnili, że część kontynentu odnotowała najdłuższą w historii falę upałów, a wiele regionów spustoszyła susza. Ubiegły rok przyniósł także najpoważniejsze powodzie od ponad dekady.

Niepokojący raport dotyczący klimatu w Europie

Niepokojący raport dotyczący klimatu w Europie

Źródło:
PAP, Reuters, WMO

Na skutek burz piaskowych, jakie nawiedziły Irak, wielu mieszkańców miało poważne problemy oddechowe. Wystąpiły też utrudnienia komunikacyjne. Przez słabą widzialność konieczne było między innymi wstrzymanie ruchu na kilku lotniskach.

Przez pomarańczowe powietrze 1800 osób trafiło do szpitali

Przez pomarańczowe powietrze 1800 osób trafiło do szpitali

Źródło:
AFP, BBC

Niezwykle efektowna zorza polarna może pojawić się na polskim niebie. Według prognoz w najbliższych godzinach do Ziemi dotrze podwójny strumień słonecznej plazmy, co zwiastuje dobre warunki zorzowe. Na razie nie wiadomo jednak, czy do burzy magnetycznej dojdzie najbliższej nocy, czy też tej kolejnej.

"Mamy realną szansę na zorzę polarną, najlepszą od kilku miesięcy"

"Mamy realną szansę na zorzę polarną, najlepszą od kilku miesięcy"

Źródło:
space.com, Z głową w gwiazdach, O kosmosie i astronautyce - Adam Hurcewicz, tvnmeteo.pl

Naukowcy wyhodowali ludzki ząb w laboratorium. W przyszłości zastosowane przez nich metody mogą okazać się alternatywą dla konwencjonalnego leczenia stomatologicznego. Badacze podkreślili jednak, że minie sporo czasu, zanim implanty zastąpią naturalne zęby.

Wyhodowali ludzki ząb. "To może zrewolucjonizować stomatologię"

Wyhodowali ludzki ząb. "To może zrewolucjonizować stomatologię"

Źródło:
PAP, BBC, King's College London

Słonie afrykańskie z lokalnego ogrodu zoologicznego błyskawicznie zareagowały na trzęsienie ziemi, jakie w poniedziałek nawiedziło Kalifornię. Starsze zwierzęta instynktownie zbiły się w grupę dookoła najmłodszych osobników, wypatrując dalszych zagrożeń. Zachowanie to pokazuje, jak silne więzi łączą słoniowe rodziny.

Ziemia się zatrzęsła, słonie pobiegły na pomoc młodym

Ziemia się zatrzęsła, słonie pobiegły na pomoc młodym

Źródło:
Reuters, LA Times

Trzęsienie ziemi o magnitudzie 5,2 nawiedziło w poniedziałek stan Kalifornia - poinformowała Amerykańska Służba Geologiczna (USGS). Wstrząsy były odczuwalne między innymi w Los Angeles.

Trzęsienie ziemi w Kalifornii

Trzęsienie ziemi w Kalifornii

Źródło:
USGS, tvnmeteo.pl, CNN, foxla.com, fox5atlanta.com, The Guardian, PAP

Gwiazda muzyki pop Katy Perry poleciała w kosmos. Na pokładzie rakiety New Shepard znalazło się jeszcze pięć innych kobiet. Amerykańska piosenkarka podzieliła się w mediach społecznościowych nagraniem, pokazującym wnętrze kapsuły przed startem.

Katy Perry już na Ziemi. Pokazała nagranie sprzed lotu w kosmos

Katy Perry już na Ziemi. Pokazała nagranie sprzed lotu w kosmos

Aktualizacja:
Źródło:
BBC, Blue Origin

Na Kontakt24 otrzymaliśmy wyjątkowy film, który pokazuje reakcję wilków na zapach człowieka.

Tak wilki reagują na zapach człowieka. Niezwykłe nagranie

Tak wilki reagują na zapach człowieka. Niezwykłe nagranie

Źródło:
Kontakt24

Nawet 250 litrów deszczu na metr kwadratowy i więcej może spaść w tym tygodniu w środkowej i południowej Europie - wynika z prognoz. Ulewy ma przynieść jeden z niżów, który nabierze wilgoci w rejonie Zatoki Genueńskiej. Układ niskiego ciśnienia dotrze także do Polski i sprawi, że święta będą deszczowe.

Niebezpieczna kumulacja opadów i "duże zagrożenie" w kilku regionach Europy

Niebezpieczna kumulacja opadów i "duże zagrożenie" w kilku regionach Europy

Źródło:
tvnmeteo.pl

Wkrótce rozpocznie się nowy etap trwającej kilka lat renowacji Hagii Sophii. Remont jednej z najbardziej rozpoznawalnych budowli Stambułu skupia się przede wszystkim na ochronie historycznych kopuł przed skutkami potencjalnych trzęsień ziemi.

Symbol Stambułu ma być wzmocniony na wypadek trzęsienia ziemi

Symbol Stambułu ma być wzmocniony na wypadek trzęsienia ziemi

Źródło:
PAP, AP

Jeszcze przed świętami będzie tak ciepło jak bywa w czerwcu albo w lipcu. Jaką temperaturę przyniosą nadchodzące dni? Sprawdź, co przewiduje Tomasz Wasilewski w swojej prognozie długoterminowej na kolejne 16 dni.

Pogoda na 16 dni: lato tydzień po zimie

Pogoda na 16 dni: lato tydzień po zimie

Źródło:
tvnmeteo.pl

W sercu odległej galaktyki w gwiazdozbiorze Panny znajduje się masywna, czarna dziura, która budzi się do życia. Zjawisko kosmiczne, któremu nadano imię Ansky, zaczęło wystrzeliwać intensywne rozbłyski rentgenowskie w regularnych odstępach czasu. To zachowanie bardzo zaintrygowało naukowców.

To zachowanie czarnej dziury zadziwiło naukowców. "Nie wiemy jeszcze, co je powoduje"

To zachowanie czarnej dziury zadziwiło naukowców. "Nie wiemy jeszcze, co je powoduje"

Źródło:
AFP, ESA

Zwolnienia i cięcia w amerykańskim budżecie przeprowadzane w ostatnim czasie przez Donalda Trumpa dotknęły także Narodową Administrację Oceaniczną i Atmosferyczną (NOAA), zajmującą się prognozowaniem pogody. Eksperci w rozmowie z magazynem "Rolling Stone" zwracają uwagę, że takie działania mogą w przyszłości pogorszyć proces ostrzegania przed gwałtownymi zjawiskami w Stanach Zjednoczonych.

Cięcia Trumpa. Nawet prognozy pogody są zagrożone

Cięcia Trumpa. Nawet prognozy pogody są zagrożone

Źródło:
Rolling Stone, tvnmeteo.pl

Naukowcy z Grecji opracowali modele, które przewidują, kiedy i jak mocno drzewa oliwne i dęby będą pylić. To przełomowe odkrycie może pomóc osobom uczulonym na pyłki tych drzew lepiej przygotować się do sezonu alergicznego.

Te drzewa najczęściej uczulają Greków. Od teraz będzie im lżej

Te drzewa najczęściej uczulają Greków. Od teraz będzie im lżej

Źródło:
greekreporter.com

Pod koniec tygodnia w Hiszpanii wyruszyły pierwsze wielkanocne procesje, co roku przyciągające uwagę całego świata. Niestety niektóre z nich musiały zawrócić do świątyń, a inne w ogóle ich nie opuściły z powodu ulewnych deszczy. Plany efektownych obchodów Wielkiego Tygodnia w Hiszpanii może pokrzyżować gwałtowna aura - donoszą lokalne media.

Słynne obchody Wielkiego Tygodnia zagrożone przez potężne opady

Słynne obchody Wielkiego Tygodnia zagrożone przez potężne opady

Źródło:
PAP, laopiniondemurcia.es

Ulewne deszcze związane z burzą Olivier nawiedziły Wyspy Kanaryjskie. W sobotę władze ogłosiły stan wyjątkowy na jednej z wysp archipelagu - Lanzarote. W związku z gwałtowną aurą strażacy interweniowali ponad 300 razy.

Stan wyjątkowy w turystycznym raju. "Nigdy czegoś takiego nie widziałem"

Stan wyjątkowy w turystycznym raju. "Nigdy czegoś takiego nie widziałem"

Źródło:
PAP, laprovincia.es, rtvc.es

Pełnia Różowego Księżyca była widoczna na niebie w nocy ze soboty na niedzielę. Na Kontakt24 otrzymaliśmy zdjęcia tego zjawiska. Pierwsza wiosenna pełnia jest szczególnie istotna, ponieważ na jej podstawie określana jest data Wielkanocy - święta ruchomego.

Różowy Księżyc zalśnił na niebie

Różowy Księżyc zalśnił na niebie

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

Niedźwiedzie pojawiły się w sobotę w zakopiańskich Kuźnicach, blisko popularnego szlaku. Zwierzęta te stają się coraz bardziej aktywne, a w pobliże ludzkich siedzib przyciąga je zapach odpadków kuchennych. Jeśli natkniemy się na zwierzę, powinniśmy zachować ostrożność.

Niedźwiedzie w Zakopanem. Pojawiły się przy popularnym szlaku

Niedźwiedzie w Zakopanem. Pojawiły się przy popularnym szlaku

Źródło:
PAP, Tygodnik Podhalański, tvnmeteo.pl

W ciągu ostatnich dwóch dekad Europejczycy skuteczniej przystosowali się do niskiej temperatury niż do ekstremalnych upałów. - To proces, który w nauce nazywamy adaptacją - powiedział jeden z autorów publikacji na ten temat, Zhao-Yue Chen.

Lepiej znosimy zimno niż upały

Lepiej znosimy zimno niż upały

Źródło:
PAP

Wichury nawiedziły w sobotę Chiny. W Pekinie, gdzie podmuchy rozpędzały się do ponad 100 kilometrów na godzinę, wiatr przewracał drzewa i łamał gałęzie. Wystąpiły utrudnienia na drogach. Jeszcze groźniej było na północy, w Mongolii Wewnętrznej, gdzie silnemu wiatrowi towarzyszyły intensywne opady śniegu.

Stolica sparaliżowana. Wiało z prędkością 100 kilometrów na godzinę

Stolica sparaliżowana. Wiało z prędkością 100 kilometrów na godzinę

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, Xinhua, AFP, PAP