Trzy typy broni, które zmieniły przebieg wojny w Ukrainie

Kiedy rok temu prezydent Rosji Władimir Putin wysłał swoje wojska w celu napaści na Ukrainę, większość obserwatorów spodziewała się szybkiego zwycięstwa najeźdźców. Początkowe prognozy jednak nie sprawdziły się. Eksperci wymieniają różne stojące za tym czynniki, w tym wyższe morale i lepszą taktykę wojskową po stronie ukraińskiej, ale także - co najważniejsze - dostawy uzbrojenia.

Rok wojny w Ukrainie. Najważniejsze wydarzenia >>>

Podczas gdy ostatnie dyskusje i informacje w przestrzeni medialnej skupiały się na potencjale zachodnich czołgów lub systemów obrony powietrznej Patriot, które mogą wpłynąć na wynik wojny, systemy te nie zostały jeszcze użyte w walce w Ukrainie. Są jednak inne rodzaje uzbrojenia, które już pomogły zmienić bieg tego konfliktu - pisze CNN.

Na samym początku wojny pojawiło się zagrożenie, że w ciągu kilku dni rosyjskie kolumny pancerne zmierzające w stronę Kijowa pojawią się na ulicach miasta. Ukraińcy potrzebowali zatem czegoś, co mogłoby powstrzymać ten atak - i znaleźli to w postaci wyrzutni rakiet Javelin - kierowanych pocisków przeciwpancernych wystrzeliwanych z ramienia przez jedną osobę.

Część ich atrakcyjności polega na łatwości użycia. Jak wyjaśnia producent, firma Lockheed Martin, która wspólnie z firmą Raytheon opracowała pocisk: "Aby wystrzelić, strzelec umieszcza kursor nad wybranym celem. Następnie jednostka startowa Javelin wysyła do pocisku sygnał namierzenia przed wystrzeleniem".

Javelin to broń typu "wystrzel i zapomnij". Gdy tylko jego operator odda strzał, może uciekać w poszukiwaniu osłony, a pocisk sam znajdzie drogę do celu. Było to szczególnie ważne w pierwszych dniach wojny, ponieważ Rosjanie starali się za pomocą pancernych kolumn wkroczyć do ukraińskich miast. Operator Javelina mógł wystrzelić pocisk z budynku lub zza drzewa i zniknąć, zanim Rosjanie zdążą odpowiedzieć ogniem.

Javelin sprawdza się również w uderzaniu w słaby punkt rosyjskich czołgów - ich górny, poziomy pancerz na wieży - ponieważ pocisk po wystrzeleniu leci ku niebu, a następnie spada na cel z góry. Można to było zobaczyć na zdjęciach z początku wojny, na których widniały rosyjskie czołgi ze "zdmuchniętymi" wieżami, za które odpowiedzialne były m.in. właśnie pociski Javelin.

Wpływ Javelinów na przebieg walk był tak wielki, że dwa i pół miesiąca po rozpoczęciu wojny prezydent USA Joe Biden odwiedził ich fabrykę w Alabamie, gdzie chwalił pracowników za pomoc w obronie Ukrainy.

Javeliny miały jeszcze jedną zaletę, szczególnie istotną na początku wojny: ich dostawa dla Ukrainy była politycznie akceptowalna. "Ich niski koszt i zastosowanie defensywne sprawiają, że politycznie łatwiej je dostarczyć innym krajom" - napisał Michael Armstrong, profesor nadzwyczajny na Uniwersytecie Brocka w Ontario w Kanadzie. "Rządy nie zgadzają się, co do wysyłania droższej broni ofensywnej, takiej jak samoloty bojowe" - dodał.

M142 HIMARS, czyli High Mobility Artillery Rocket System, to system artylerii rakietowej, w którym położono nacisk na wysoką mobilność. Jest sprawdzony w walce, działający w każdych warunkach pogodowych, 24 godziny na dobę, śmiercionośny, system precyzyjnego uderzenia na podwoziu kołowym - zachwalają go amerykańskie siły lądowe.

Wyrzutnia HIMARS to pięciotonowa ciężarówka przewożąca kapsułę, która może wystrzelić sześć rakiet niemal jednocześnie, wysyłając ich wybuchowe głowice daleko poza linię frontu, a następnie szybko zmieniać swoją pozycję, aby uniknąć kontrataku.

"Jeśli Javelin był kultową bronią wczesnych faz wojny, HIMARS jest kultową bronią późniejszych faz" - napisał w styczniu Mark Cancian, starszy doradca ds. programu bezpieczeństwa międzynarodowego w Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych.

HIMARS wystrzeliwuje pociski zwane GMLRS (ang. Guided Multiple Launch Rocket System), która ma zasięg od 70 do 80 kilometrów. A systemy naprowadzania GPS sprawiają, że są niezwykle dokładne, trafiają w odległości najwyżej około 10 metrów od zamierzonego celu.

W lipcu ubiegłego roku rosyjski reporter Roman Sapienkow powiedział, że był świadkiem ataku HIMARS-a na rosyjską bazę na lotnisku w Chersoniu na terytorium okupowanym w tym czasie przez agresora. "Uderzyło mnie to, że cała paczka, pięć czy sześć rakiet, wylądowała praktycznie w obrębie powierzchni jednej małej monety" - napisał.

Użycie HIMARS-ów miało dwa kluczowe skutki - napisał Yagil Henkin, profesor w Kolegium Dowódczo-Sztabowego Sił Obronnych Izraela dla "US Marine Corps University Press". Ataki zmusiły "Rosjan do przesunięcia składów amunicji dalej na tyły frontu, zmniejszając w ten sposób dostępną siłę ognia rosyjskiej artylerii w pobliżu linii frontu i utrudniając wsparcie logistyczne" - napisał Henkin. Stwierdził, że używanie rakiet dalekiego zasięgu do uderzania w cele, takie jak mosty, zakłóciło działanie rosyjskich systemów zaopatrzenia.

Zaprojektowany w Turcji dron stał się jednym z najbardziej znanych na świecie bezzałogowych statków powietrznych ze względu na jego użycie w wojnie w Ukrainie. Jest stosunkowo tani, wykonuje się go z gotowych części. Odznacza się wysoką skutecznością. Jak prawie każdy dron, pozwala nagrać przebieg misji przy pomocy głowicy optoelektronicznej.

Te filmy pokazały, jak niszczy rosyjską broń pancerną, artylerię i linie zaopatrzenia za pomocą pocisków, rakiet naprowadzanych laserowo i inteligentnych bomb. "Popularne filmy wideo z TB2 są doskonałym przykładem współczesnej wojny w erze TikToka" - napisał na stronie internetowej think tanku Atlantic Council Aaron Stein z Instytutu Badań nad Polityką Zagraniczną.

Bayraktar TB2 nie był "magiczną bronią", ale był "wystarczająco dobry" - napisał. Jako słabości wymienił niedużą prędkość i podatność na ataki przeciwlotnicze. Statystyki na polu walki zdają się to potwierdzać. Siedemnaście z 40 do 50 TB2, które otrzymała Ukraina, zostało zniszczonych w walce, zgodnie z informacjami zamieszczonymi na stronie internetowej Oryx, która zbiera ogólnodostępne dane wywiadowcze.

Ale Stein twierdzi, że liczba strat jest równoważona przez niski koszt drona, co oznacza, że można go stosunkowo łatwo wymienić. Plan stworzenia linii montażowej dla dronów w Ukrainie powstawał jeszcze przed wojną. A użycie dronów potencjalnie uratowało życie ukraińskich pilotów, którzy w przeciwnym razie musieliby wykonywać ich misje.

Czytaj też: Bayraktar TB2 - co to za broń? Co potrafi dron, którego Polacy ufundują Ukrainie?

Ostatnie doniesienia z Ukrainy wskazują, że TB2 może odgrywać mniejszą rolę, ponieważ siły rosyjskie nauczyły się skuteczniej z nim walczyć, ale jego entuzjaści twierdzą, że sprawdził się, gdy sytuacja wojenna Ukrainy była najbardziej niepewna.

Filmy przedstawiające skuteczne ataki tureckich dronów na rosyjskie pozycje były "wielkim wzmocnieniem morale" - powiedział telewizji CNN na początku wojny Samuel Bendett, specjalista od Rosji w Center of Naval Analyzes. - To zwycięstwo public relations - dodał.

Sukces dronów Bayraktar TB2 na Ukrainie sprawił, że stały się one symbolem skutecznego oporu w wojnie Ukraińców z Rosją. Na temat tej maszyny powstają nawet piosenki, a w kijowskim zoo imieniem Bayraktar nazwano nowo narodzonego lemura.

Obecnie Bayraktary TB2 służą nie tylko w armii Ukrainy, ale też m.in.: Kataru, Maroka, Pakistanu, Azerbejdżanu i Libii oraz Polski. Jednocześnie dyrektor tureckiej firmy produkującej te drony zapowiedział, że nigdy nie dostarczy ich Rosji.

Producent dronów Bayraktar TB2, firma Baykar poinformowała, że w 2023 roku rozpocznie produkcję kolejnej generacji dronów pod nazwą Bayraktar Kızılelma. Nowe maszyny mają być jeszcze skuteczniejsze, latać dalej, wyżej i być trudniejsze do wykrycia przez przeciwnika.