Sześć rzeczy, które warto wiedzieć w poniedziałek

Rok temu, 7 października 2023 roku, Hamas zaatakował Izrael z niespotykaną dotąd siłą i brutalnością. Napaść zapoczątkowała trwający wciąż konflikt, największy od czasu wojny Jom Kippur sprzed 50 lat.

Dane izraelskiego zakładu ubezpieczeń społecznych pokazują, że po stronie izraelskiej zginęło tego dnia 1175 osób, w tym 379 żołnierzy i policjantów, 725 izraelskich cywili oraz 71 cywili pochodzących z innych krajów. Wśród ofiar było około również 70 Arabów będących obywatelami Izraela, głównie zamieszkujący pustynię Negew Beduinów. Zginęło też 36 dzieci i 25 osób powyżej 80. roku życia. Ponad 3,4 tys. osób zostało rannych.

Liczba ofiar śmiertelnych wśród Palestyńczyków w wyniku izraelskich ataków na Strefę Gazy w ciągu roku od ataku wynosi 41850 - poinformowały władze służby zdrowia w Strefie Gazy, na które powołuje się Reuters. Według tego samego źródła liczba rannych zbliża się do 100 tysięcy.

Od roku w konflikt zaangażowane są pośrednio lub bezpośrednio także inne kraje oraz organizacje, w tym Liban, Iran, Hezbollah czy jemeński ruch Huti.

W niedzielę, tuż przed pierwszą rocznicą ataków z 7 października, które zapoczątkowały wojnę, Izrael zbombardował cele w Libanie i Strefie Gazy. Minister obrony Izraela oświadczył, że wszystkie opcje są otwarte na odwet przeciwko odwiecznemu wrogowi, Iranowi. Iran z kolei początkowo - ze względu na obawę o odwet Izraela za atak rakietowy - odwołał wszystkie loty od niedzielnego wieczora do poniedziałku rana. Jeszcze w niedzielę wieczorem te ograniczenia zostały zniesione. Tej samej nocy rakiety Hezbollahu spadły na trzecie największe miasto Izraela - Hajfę - raniąc 10 osób i uszkadzając budynki.

Na godzinę 9 zaplanowane jest przesłuchanie w Prokuraturze Krajowej posła Suwerennej Polski Marcina Romanowskiego, który w latach 2019-2023 był wiceszefem Ministerstwa Sprawiedliwości nadzorującym Fundusz Sprawiedliwości.

Polityk jest podejrzany między innymi o ustawianie konkursów na pieniądze z tego funduszu. Zarzuty wobec niego obejmują kwotę ponad 112 milionów złotych. Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy uchyliło w środę immunitet Romanowskiemu.

Czytaj też: Sprawa Marcina Romanowskiego. Wniosek obrony o wyłączenie prokuratorów

- Myślę, że (gdyby Romanowski się nie stawił - red.), to oznaczałoby, że pan Romanowski nie chce współpracować z wymiarem sprawiedliwości. Myślę, że wtedy prokuratura będzie musiała ponowić ten wniosek aż do skutku - powiedział w niedzielę w "Faktach po Faktach" w TVN24 minister sprawiedliwości, prokurator generalny Adam Bodnar. Polityk podkreślił, że na obecnym etapie ponowne zatrzymanie Romanowskiego nie wchodzi w grę. - Nie można zatrzymać osoby na podstawie tych samych faktów i tych samych okoliczności, które miały miejsce do tej pory. Akt zatrzymania, który miał miejsce jakieś dwa miesiące temu, jednak spowodował, że nie można dokonać zatrzymania na tej samej podstawie - wskazywał.

Od ogłoszenia laureata Nagrody Nobla z medycyny rozpocznie się w poniedziałek w Sztokholmie tydzień, podczas którego poznamy tegorocznych noblistów w sześciu dziedzinach. Zgodnie z tradycją Pokojowa Nagroda Nobla zostanie przyznana w stolicy Norwegii Oslo.

Uroczystość wręczenia nagród odbywa się corocznie 10 grudnia w rocznicę śmierci Nobla, w Sztokholmie i Oslo. Wówczas obowiązkiem każdego z noblistów jest wygłoszenie odczytu, będącego warunkiem otrzymania nagrody pieniężnej.

W Sztokholmie tydzień przyznawania nagród Nobla nazywany jest "Nobel Calling". W tym czasie w Muzeum Nagrody Nobla przygotowano specjalny program dla zwiedzających, a ośrodki naukowe otwierają swoje laboratoria. Werdykty będą transmitowane na żywo.

Obfite opady deszczu doprowadziły w piątek do wylania rzek w centralnej części Bośni i Hercegowiny, w gminach Jablanica, Konjić, Kiseljak, Fojnica i Kreszevo. Do największych zniszczeń doszło w okolicy miasta Jablanica, gdzie woda wyrzuciła w stronę zabudowań kilka tysięcy ton kamieni z pobliskiego kamieniołomu. Na skutek żywiołu zginęło co najmniej 18 osób.

W dotkniętym powodzią kraju trwają akcje poszukiwawcze. W związku z prośbą o pomoc wystosowaną przez Bośnię i Hercegowinę, Polska jest gotowa wysłać grupę poszukiwawczo-ratowniczą MUSAR.

Papież Franciszek ogłosił w niedzielę, że mianuje 21 nowych kardynałów - grupy najważniejszych hierarchów po papieżu, wpływających na jego wybór.

Ceremonia, podczas której nastąpi nominacja nowych kardynałów - tzw. konsystorz - będzie miała miejsce 8 grudnia - ogłosił papież w niedzielne południe podczas modlitwy na placu Świętego Piotra w Watykanie.

Będzie to 10. konsystorz zwołany przez Franciszka od czasu jego wyboru 11 lat temu. "Chociaż papieże mogą mianować kardynałów w dowolnym momencie, decyzja Franciszka o dokonaniu nowych nominacji teraz jest czymś zaskakującym" - komentuje agencja. To "niespodziewany ruch" - podkreśla.

Poetka Urszula Kozioł została laureatką Literackiej Nagrody Nike 2024 za tomik "Raptularz" - ogłoszono w niedzielny wieczór podczas gali wręczenia nagrody w warszawskiej Bibliotece Uniwersyteckiej. To wiersze o odchodzeniu, stracie ukochanej osoby i starości.

Krzysztof Siwczyk, przewodniczący jury, powiedział o nagrodzonym tomiku, że "napięcie egzystencjalne rozsadza w nim wersy". "Wielka dama polskiej literatury", czyli laureatka, pisze w nim o starości, pustce, w której zanurzyła się po śmierci męża, blaknięciu wspomnień i odchodzeniu pamięci. Ten tomik, jego zdaniem, to "prawda egzystencji w stanie granicznym" i "dopowiedzenie wątków obecnych w całej twórczości".