Szczyt Rady Europejskiej w Brukseli. Wśród tematów praworządność

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE NA TVN24 GO >>>

Dwudniowy szczyt Rady Europejskiej w Brukseli rozpoczął się w czwartek o godzinie 15.

Szefowa Komisji Europejskiej Ursula Von der Leyen poinformowała, że głównymi tematami spotkania będą praworządność w Polsce, ceny energii oraz sytuacja na granicy z Białorusią. - Jeśli chodzi o rządy prawa w Polsce, tak jak mówiłam szeroko dwa dni temu w Parlamencie Europejskim, główną kwestią jest niezależność sądownictwa w Polsce. To nie jest nic nowego, to trwający proces, który wraz z ostatnim wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego nabrał nowego wymiaru. Czekam na dyskusję z liderami. Wszyscy musimy wziąć na siebie odpowiedzialność, jeśli chodzi o fundamentalne wartości - wskazała szefowa KE, wchodząc na szczyt.

W liście do unijnych przywódców szef Rady Europejskiej Charles Michel podkreślił, że wzrost cen energii stanowi teraz wyzwanie dla odbudowy po pandemii. Poinformował, że rozmowy będą dotyczyły mechanizmów pomocy dla najbardziej dotkniętych podwyżkami, jak i zgromadzenia środków na wsparcie sektora w perspektywie średnio i długoterminowej.

Kolejnym tematem będzie dalsza walka z COVID-19, w tym proces szczepień oraz koordynacja i przygotowania do kolejnej fali pandemii.

W liście do unijnych liderów przewodniczący Rady przekazał, że omówi ona również "ostatnie wydarzenia związane z praworządnością". Choć Michel nie doprecyzował, w jakim kontekście zostanie poruszona kwestia "praworządności", to kilka państw, w tym Holandia i Szwecja chciały, aby Rada omówiła sytuację związaną z wyrokiem polskiego Trybunału Konstytucyjnego w sprawie prymatu konstytucji nad prawem UE. Podczas czerwcowego szczytu unijni liderzy dyskutowali o sytuacji na Węgrzech.

Wśród tematów znajdzie się także polityka cyfrowa i kwestia transformacji cyfrowej, polityka handlowa Wspólnoty oraz implementacja ustaleń czerwcowego szczytu w zakresie polityki migracyjnej.

Unijni liderzy omówią również stan przygotowań do szczytu ASEM w dniach 25–26 listopada 2021 roku, szczytu Partnerstwa Wschodniego 15 grudnia 2021 roku oraz działań przed posiedzeniem COP26 w sprawie zmiany klimatu w Glasgow i COP15 w sprawie różnorodności biologicznej w Kunming.

Na konferencji prasowej przed rozpoczęciem szczytu w Brukseli premier Mateusz Morawiecki odniósł się do głównych kwestii, jakie mają zostać poruszone podczas spotkania unijnych liderów. Komentując wzrost cen energii, Morawiecki stwierdził, że "polityka gazowego szantażu, prowadzona przez Gazprom i Rosję jest tym bardziej możliwa, im szybciej ruszy Nord Stream 2". - Będziemy wtedy jeszcze bardziej zależni od Rosji i Polska wskazywała na ryzyka z tym związane - przypomniał szef rządu. Jako drugą przyczynę wzrostu cen uznał "spekulacje w handlu uprawnieniami do emisji CO2". - Polska będzie wskazywała również na mechanizmy wsparcia zmniejszenia presji cenowej z tym związanej. My kończymy już opracowywanie naszych regulacji, które mają wesprzeć przedsiębiorców i w szczególności najmniej zamożne gospodarstwa domowe - zapowiedział.

Odnosząc się do kwestii migracji, polski premier oświadczył: - Mam satysfakcję, że nasza twarda postawa w 2018, 2019 i 2020 roku, a także wcześniej, doprowadziła do zmiany stanowiska Unii Europejskiej. - Dzisiaj mierzymy się z hybrydowym zagrożeniem, gdzie reżim Łukaszenki próbuje, poprzez sztucznie wywołany szturm migracyjny na wschodnią granicę Polski i jednocześnie Unii Europejskiej, doprowadzić do destabilizacji. Tutaj wszyscy gratulują nam, jak skutecznie radzimy sobie z uszczelnieniem granicy i zabezpieczeniem granicy przed tego typu atakami hybrydowymi - stwierdził Morawiecki.

Jak dodał, trzecią kwestią, która zostanie przedyskutowana w Brukseli, będzie "tak zwana sprawa praworządności". - Z punktu widzenia zasad Polska nie ma żadnych problemów i nie dostrzega tutaj różnic między nami a innymi krajami Unii Europejskiej. Jesteśmy tak samo wierni zasadzie praworządności jak inni i inne instytucje unijne - przekonywał szef polskiego rządu.

Przed unijnym szczytem premier Morawiecki spotkał się na lotnisku w Brukseli z prezydentem Francji Emmanuelem Macronem, który wyraził swoje obawy związane z orzeczeniem polskiego TK. Macron wezwał polskiego premiera do podjęcia dialogu z Komisją Europejską w celu znalezienia rozwiązania, które będzie zgodne z europejskimi zasadami - przekazał Pałac Elizejski w oświadczeniu, cytowany przez Agencję Reutera. 

Wcześniej o Polsce mówił francuski minister ds. europejskich. - Jeśli dialog nie przyniesie rezultatu, mogą zostać nałożone różnego rodzaju sankcje, w tym sankcje finansowe - powiedział Clement Beaune w rozmowie z francuską stacją LCI TV. Dopytywany przez dziennikarza, czy oznacza to wstrzymanie wypłaty miliardów euro dla Polski z funduszy odbudowy, odparł: - Oczywiście. Do tej pory nie otrzymali żadnych pieniędzy właśnie z tego powodu.

- Jesteśmy solidarni z Polską i innymi państwami. Francja cały czas wspiera Polskę finansowo. Ale nie możemy pomagać państwu, które nie respektuje traktatu, który wszyscy podpisaliśmy, ani podstawowych wartości - oświadczył francuski minister.

W Brukseli Morawiecki spotkał się także z ustępującą kanclerz Niemiec Angelą Merkel. W kontraście do licznych głosów krytyki pod adresem Warszawy, szefowa niemieckiego rządu ostrzegła przed izolowaniem Polski. - Musimy znaleźć sposób, by do siebie wrócić - powiedziała, dodając, że kolejne pozwy przeciwko Polsce do unijnego trybunału nie są rozwiązaniem.

Morawiecki spotkał się w Brukseli także z premierem Hiszpanii Pedro Sanchezem. Na konferencji prasowej szef hiszpańskiego rządu odniósł się do wyroku polskiego TK w sprawie zgodności niektórych unijnych przepisów z polską konstytucją. Zdaniem Sancheza Polska musi się pogodzić z tym, że Komisja Europejska stoi na straży unijnego traktatu. 

Przed szczytem szef polskiego rządu wziął także udział w spotkaniu premierów państw Grupy Wyszehradzkiej.

Premier Węgier Viktor Orban na konferencji prasowej w Brukseli odniósł się do sporu na temat prymatu unijnego prawa nad krajowymi, stając po stronie Polski. - Fakty są bardzo jasne: wyższość prawa Unii Europejskiej w ogóle nie jest przewidziana w traktacie - powiedział szef węgierskiego rządu. Uznał, że pomysł nałożenia sankcji na Polskę jest śmieszny. - Prymatu prawa unijnego nie ma w traktacie unijnym, więc Unia Europejska ma prymat tam, gdzie ma kompetencje. Kwestia dotyczy kompetencji. To, co dzieje się teraz regularnie, to instytucje europejskie, które omijają kompetencje narodowych parlamentów i rządów oraz modyfikują traktat, nie mając do tego legitymacji. Polacy mają więc rację - oświadczył Orban, dodając, że tam, gdzie nie ma kompetencji UE, tam prawo krajowe ma prymat nad unijnym. - Polska to dobry kraj, jeden z najlepszych krajów europejskich. To kraj sukcesu. Najlepsza gospodarka, dominująca demokracja, wybory są uczciwe. Jaki jest problem z Polską? - pytał.

Orban skrytykował także unijne plany, mające na celu przeciwdziałanie zmianom klimatycznym, nazywając je "utopijną fantazją". W jego ocenie środki, wprowadzane w ramach zielonej polityki, zwiększają koszty energii w Europie. - Podwyżka cen, nowe regulacje, niszczenie klasy średniej - mówił Orban, wymieniając skutki proponowanych przez Unię rozwiązań klimatycznych. - Z jednej strony zdrowy rozsądek, z drugiej fantazja. A utopijna fantazja nas zabija - oświadczył węgierski premier.

Komisja Europejska twierdzi, że głównym motorem wysokich cen energii elektrycznej jest uzależnienie Wspólnoty od paliw kopalnych, m.in. gazu ziemnego. Wiele krajów wskazuje jednak na problemy z cenami na rynku handlu uprawnieniami do emisji CO2 oraz działania Rosji, która oskarżana jest o sztuczne zaniżanie podaży gazu.

Wchodząc na szczyt UE, premier Holandii Mark Rutte powiedział, że przywódcy UE będą musieli być stanowczy wobec Polski.

- Musimy być twardzi - podkreślił Rutte. Jak dodał, "niezależność polskiego sądownictwa to kluczowa kwestia, którą musimy omówić". - Bardzo trudno wyobrazić sobie, jak można by udostępnić Polsce nowy duży fundusz pieniężny, gdy nie zostanie to rozstrzygnięte - stwierdził szef holenderskiego rządu.

Przed szczytem w kontekście pandemii rzecznik polskiego rządu Piotr Müller w komunikacie podkreślił, że w ocenie Polski należy podjąć działania, mające na celu ograniczenie rozpowszechniania fake newsów i dezinformacji dotyczących szczepionek, a także kontynuować kampanie zachęcające do szczepień.

Müller akcentował także skoordynowane podejście do swobody przepływu osób i wjazdu do UE i dodał, że Polska popiera międzynarodową współpracę w zakresie globalnego zarządzania zdrowiem i solidarności w celu zapewnienia równego dostępu do szczepionek dla wszystkich. Zapewnił, że Polska wspiera utworzenie Europejskiego Urzędu ds. Gotowości i Reagowania na wypadek Stanu Zagrożenia Zdrowia (HERA). HERA ma być nowym organem odpowiedzialnym za opracowanie strategii na wypadek kolejnych kryzysów, a jednym z jego zadań będzie praca nad skróceniem łańcuchów dostaw w UE.

W kontekście polityki cyfrowej Müller podkreślił, że Polska akcentuje kluczową rolę cyfryzacji w wychodzeniu z kryzysu oraz potrzebę walki z atakami cyfrowymi.

Rzecznik rządu w komunikacie odniósł się także do podwyżki cen energii i zaznaczył, że zgodnie z polskim stanowiskiem KE powinna szukać długoterminowych rozwiązań problemów dotyczących wahań cen gazu, mając szczególnie na względzie potrzebę wsparcia najbardziej wrażliwych odbiorców gospodarstw domowych. - Polska będzie zachęcać Komisję Europejską do wykorzystania przepisów dotyczących energii i konkurencji celem zweryfikowania potencjalnych manipulacji rynkiem przez głównych dostawców gazu w 2021 roku – podkreślił.

Müller odniósł się również do kwestii migracji i zaznaczył, że Polska wspiera rozwój całościowego podejścia do zarządzenia migracją i azylem z uwzględnieniem zewnętrznego wymiaru polityki migracyjnej. Jak ocenił, ostatnie wydarzenia na granicach zewnętrznych UE wskazują, że Unia nie jest odpowiednio zabezpieczona przed atakami hybrydowymi.

Dwudniowy szczyt UE potrwa do piątkowego popołudnia.