Janusz Waluś ma wyjść na wolność. Kim był Chris Hani, którego zamordował?

Źródło:
ourconstitution.constitutionhill.org, The Guardian, tvn24.pl
Za wolność... mordercy
Za wolność... mordercytvn24
wideo 2/2
Za wolność... mordercytvn24

Zabójstwo Chrisa Haniego w zamyśle zamachowcy i jego zleceniodawcy miało odwlec zbliżające się nieuchronnie pierwsze wolne wybory w RPA, nawet za cenę wojny domowej. Ale przyniosły efekt odwrotny do zamierzonego. Kim był lewicowy południowoafrykański polityk, którego w 1993 roku zamordował Janusz Waluś?

Południowoafrykański sąd zdecydował w poniedziałek 21 listopada o warunkowym zwolnieniu skazanego na dożywocie Janusza Walusia. 69-letni obecnie Polak ma opuścić więzienie w ciągu 10 dni. Waluś od prawie 30 lat odsiaduje wyrok za zabójstwo Chrisa Haniego, czarnoskórego lidera komunistycznego ruchu zwalczającego apartheid w RPA.

Polski kierowca ciężarówki, który był też działaczem dążącego do utrzymania systemu segregacji rasowej paramilitarnego i neonazistowskiego Afrykanerskiego Ruchu Oporu, zastrzelił polityka 10 kwietnia 1993 roku przed jego domem na przedmieściach Boksburga. Oddał w jego kierunku cztery strzały, jedna z kul trafiła Haniego w głowę.

Kim był Chris Hani?

Urodzony w 1942 roku Chris Hani od wczesnej młodości angażował się w politykę. W wieku 15 lat dołączył do młodzieżówki Afrykańskiego Kongresu Narodowego (ANC), partii walczącej o równouprawnienie dla ludności czarnoskórej. Jako student został członkiem Południowoafrykańskiej Partii Komunistycznej i Umkhonto we Sizwe - zbrojnego skrzydła ANC. Kilka razy zatrzymywano go za posiadanie antyrządowych materiałów, łącznie w więzieniu spędził ponad półtora roku.

Pod koniec lat 60. Hani wyjechał na kilka miesięcy do Związku Radzieckiego, gdzie umocniły się jego komunistyczne przekonania. Po powrocie do Afryki wstąpił w szeregi partyzantki stacjonującej w Rodezji, na terenie obecnego Zimbabwe. Brał udział w operacjach partyzanckich podejmowanych przeciwko RPA. W 1974 roku został wybrany do rady wykonawczej ANC. Niedługo później znów opuścił kraj. Tym razem wyjechał do Lesotho, gdzie pozostał przez następne siedem lat, organizując kolejne operacje partyzanckie.

ZOBACZ TEŻ: RPA. Siedmiu oskarżonych o zgwałcenie ośmiu kobiet, w kraju trwają protesty

W 1982 roku Hani został członkiem komitetu wykonawczego ANC, przeniósł się wówczas do zambijskiej Lusaki, gdzie partia miała swoją siedzibę. Rok później mianowano go komisarzem politycznym Umkhonto we Sizwe. W 1987 roku awansowano go ponownie - tym razem na szefa sztabu. Pełniąc tę funkcję, cały czas pozostawał w Zambii. Do RPA wrócił w 1990 roku po tym, jak rząd zalegalizował ANC i partię komunistyczną, której sekretarzem rok później został Hani. Zastąpił w tej roli Joe Solvo, późniejszego ministra gospodarki w pierwszym wielorasowym rządzie w RPA. Hani brał udział w rozpoczętych po 1990 roku rozmowach dotyczących zniesienia apartheidu.

Pierwsze wolne wybory w RPA

W latach 80. i na początku lat 90. doszło do kilku nieudanych zamachów na życie Haniego. Przeprowadzali je członkowie organizacji skrajnie prawicowych, opowiadających się za utrzymaniem segregacji rasowej. Zleceniodawcą morderstwa, które popełnił Waluś, był lider Partii Konserwatywnej Clive Derby-Lewis. Zamachowcy liczyli, że zabijając jednego z przywódców ruchu dążącego do zniesienia apartheidu, zapobiegną przeprowadzeniu zapowiadanych od dłuższego czasu wolnych wyborów.

Zabójstwo przyniosło jednak efekt odwrotny do zamierzonego. Po śmierci Haniego w powietrzu zawisła groźba ulicznych rozruchów, a może nawet wojny domowej, co skłoniło biały rząd do wyznaczenia terminu wyborów, z czym wcześniej zwlekał. Pierwsze wolne wybory w RPA odbyły się 27 kwietnia 1994 roku. Zdominował je Afrykański Kongres Narodowy, który zdobył aż 62,7 proc. głosów. W tym samym roku Nelson Mandela został pierwszym czarnoskórym prezydentem w historii kraju.

ZOBACZ TEŻ: Prezydent RPA będzie pierwszym zagranicznym przywódcą przyjętym przez Karola III

Autorka/Autor:kgo//az

Źródło: ourconstitution.constitutionhill.org, The Guardian, tvn24.pl