Nagła śmierć na konferencji. "Monumentalna postać polityki"

Nie żyje były premier Szkocji Alex Salmond, uważany za jedną z najbardziej wpływowych postaci we współczesnej historii Szkocji. Salmond zmarł niespodziewanie w sobotę po południu w trakcie międzynarodowej konferencji w Ochrydzie w Macedonii Północnej. Prawdopodobną przyczyną śmierci 69-letniego polityka był atak serca. Według lokalnych mediów Salmond upadł w trakcie lunchu w hotelu, w którym odbywa się konferencja i zmarł na miejscu.

Salmond przez 20 lat był liderem proniepodległościowej Szkockiej Partii Narodowej (SNP) i pierwszym wywodzącym się z niej szefem szkockiego rządu. Liderem SNP był dwa razy - w latach 1990-2000 i 2004-2014. To w dużej mierze dzięki niemu partia, pozostająca przez lata na marginesie szkockiej polityki, wyrosła na główną siłę polityczną w kraju. Podczas jego drugiej kadencji, w 2007 roku, SNP po raz pierwszy wygrała wybory do szkockiego parlamentu, dzięki czemu Salmond objął urząd pierwszego ministra.

Kilka lat później, po kolejnych wygranych wyborach, zdołał skłonić ówczesnego brytyjskiego premiera Davida Camerona do zgody na przeprowadzenie referendum niepodległościowego w Szkocji. Odbyło się ono we wrześniu 2014 roku, ale skończyło się wyraźną porażką zwolenników secesji Szkocji. Mieszkańcy poparli pozostanie w Wielkiej Brytanii stosunkiem głosów 55 proc. do 45 proc. W następstwie tej porażki zrezygnował z roli pierwszego ministra i lidera SNP.

Przez dwa lata - od 2015 do 2017 roku, był posłem w brytyjskiej Izbie Gmin, ale później nastąpił szereg wydarzeń, które położyły się cieniem na jego karierze. Pod koniec 2017 roku zaczął prowadzić swój program w rosyjskiej, prokremlowiej telewizji RT, co trwało aż do inwazji na Ukrainę w 2022 roku. W 2018 roku wysunięto wobec niego zarzuty gwałtu i napaści seksualnych, których miał się dopuszczać w trakcie pełnienia urzędu. Z tego powodu odszedł z SNP i skonfliktował się ze swoją protegowaną i następczynią, Nicolą Sturgeon, choć z zarzutów ostatecznie został oczyszczony. Na początku 2021 roku założył konkurencyjną wobec SNP proniepodległościową Partię Alba, której liderem był do śmierci, ale nie odniosła ona sukcesu.

"Moja żona i ja jesteśmy bardzo zasmuceni wiadomością o nagłej śmierci Alexa Salmonda. Jego oddanie Szkocji napędzało jego dziesięciolecia służby publicznej" - oświadczył król Wielkiej Brytanii Karol III.

Brytyjski premier Keir Starmer określił Salmonda jako "monumentalną postać szkockiej i brytyjskiej polityki". "Jako pierwszy minister Szkocji bardzo dbał o dziedzictwo, historię i kulturę Szkocji, a także społeczności, które reprezentował jako poseł i poseł do szkockiego parlamentu przez wiele lat służby" - dodał.

Poprzednik Starmera na stanowisku premiera i ustępujący lider Partii Konserwatywnej Rishi Sunak oświadczył: "Alex Salmond był ogromną postacią w naszej polityce. Chociaż nie zgadzałem się z nim w kwestii konstytucyjnej, nie można zaprzeczyć jego umiejętnościom debaty i pasji do polityki".

"Alex pracował niestrudzenie i nieustraszenie walczył o kraj, który kochał i o jego niepodległość. Wprowadził Szkocką Partię Narodową z obrzeży szkockiej polityki do rządu i doprowadził Szkocję tego, że jest tak blisko do uzyskania niepodległości" - powiedział obecny pierwszy minister i lider SNP John Swinney.