Katalin Karikó, węgierska biochemiczka i Drew Weissman, amerykański biolog molekularny, zostali laureatami Nagrody Nobla 2023 w dziedzinie medycyny i fizjologii za odkrycia umożliwiające opracowanie szczepionek przeciwko COVID-19.
Nobel w dziedzinie fizjologii i medycyny przyznawany jest przez Zgromadzenie Noblowskie szwedzkiego Instytutu Karolinska.
"Nagroda Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za rok 2023 została przyznana Katalin Karikó i Drew Weissmanowi za ich odkrycia dotyczące modyfikacji zasad nukleozydowych, które umożliwiły opracowanie skutecznych szczepionek mRNA przeciwko COVID-19" - przekazano.
Badania Katalin Karikó i Drew Weissmana pozwalają tak modyfikować nukleozydy (stanowiące podstawę cząsteczek RNA i DNA), że iniekcja RNA nie wywołuje stanu zapalnego w organizmie. Pozwoliło to wykorzystać mRNA jako podstawę szczepionek przeciw koronawirusowi odpowiedzialnemu za pandemię COVID-19.
Jak ocenił w poniedziałek Komitet Noblowski, ich zastosowanie pozwoliło uratować życie milionów ludzi, a u znacznie większej liczby można było zapobiec poważnemu przebiegowi infekcji.
Laureaci podzielą się po równo nagrodą w wysokości 11 milionów koron szwedzkich (około 4,4 miliona złotych).
Współpracują od ćwierć wieku, poznali się przy kserokopiarce
Tegoroczni nobliści z medycyny współpracują od ćwierć wieku. Byli już wielokrotnie nagradzani i typowani do Nobla.
Katalin Karikó urodziła w 1955 r. na Węgrzech w Szolnoku. Jej ojciec pracował jako rzeźnik. Po tym, jak została zwolniona z Uniwersytetu w Segedynie w 1985 r., opuściła Węgry i wraz z mężem oraz dwuletnią córką wyjechała do Stanów Zjednoczonych.
Z Drew Weissmanem (ur. 1959 r.) spotkali się w 1997 r. na Uniwersytecie Pensylwanii (USA) przy kserokopiarce, przy której - pracując w różnych zespołach - rywalizowali o czas, aby kserować artykuły naukowe.
Ich współpraca zaczęła się w 1998 r. i zaowocowała odkryciem, jak modyfikować RNA, by mogło być wykorzystane w celach terapeutycznych. Artykuł na ten temat opublikowali w 2005 r. Zyskał on jednak niewiele uwagi w środowisku naukowym. Z czasem założyli startup, którego celem miało być opracowywanie leków wykorzystujących RNA. Jednak uczelnia sprzedała prawa do ich metody firmie CellScrypt.
Ich odkrycie zostało docenione wieloma prestiżowymi nagrodami, m. in. w 2020 r. otrzymali Nagrodę Rosenstiela, a w 2021 r. Nagrodę Laskera, która jest określana jako "amerykański Nobel", ponieważ około 80 jej laureatów zdobyło później medycznego Nobla.
Nobel 2022
Ubiegłoroczną nagrodę w dziedzinie fizjologii i medycyny otrzymał Szwed Svante Paabo za odkrycia "dotyczące genomów wymarłych homininów i ewolucji człowieka". Laureat z 2022 roku jest synem innego szwedzkiego noblisty.
Stworzone w testamencie szwedzkiego wynalazcy dynamitu i biznesmena Alfreda Nobla nagrody za osiągnięcia w dziedzinie nauki, literatury i pokoju przyznawane są od 1901 roku.
Źródło: PAP, tvn24.pl, Reuters
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock