"Rajskie miejsce, które zmieniło się w piekło". Czym są kibuce

"Ludzie z Be'eri czasami mówili, że ich kibuc leży tak blisko Strefy Gazy, bo w przeciwnym wypadku byłby po prostu zbyt idealny" - tak swój reportaż rozpoczyna CNN. Lotan Pinyan, jeden z mieszkańców zaatakowanej przez Hamas osady, dodaje: - To był żart, coś, co mówiliśmy, ponieważ w Be'eri jest tak pięknie. To miejsce, w którym chciałbyś, żeby twoje dzieci dorastały. Zachody słońca są piękne, pola zielone, mamy tu wszystko, czego oczekujesz od idealnego miejsca na wakacje.

W sobotni poranek mieszkańcy kibucu Be'eri usłyszeli syreny. Do tego dźwięku byli przyzwyczajeni, bo ich osada regularnie stawała się celem ataków rakietowych Hamasu. Zazwyczaj zagrożenie neutralizował izraelski system obrony antyrakietowej. Ale tym razem dźwięki nie były normalne. Po 45 minutach mieszkańcy zaczęli otrzymywać wiadomości, że w kibucu są terroryści.

W izraelskim kibucu Be'eri, który przez ponad 17 godzin znajdował się pod pełną kontrolą terrorystów z Hamasu, znaleziono ciała ponad 100 osób. Kolejne 200 ofiar, w tym 40 dzieci, zostało odnalezionych w kibucu Kfar Aza.

Nazwa "kibbutz" wywodzi się do słowa "kvutza", oznaczającego grupę czy wspólnotę społeczną. Według definicji kibuce to spółdzielcze gospodarstwa rolne, "dobrowolne żydowskie wspólnoty osadnicze w Izraelu". Witryna kibucu Ulpan podaje, że to "społeczności, w których ludzie dobrowolnie mieszkają i pracują na niekonkurencyjnych zasadach". Wyglądają jak spokojne, zielone wioski. Między domami nie ma płotów. W kibucach położonych w pobliżu Strefy Gazy wszystkie domy mają pomieszczenia przeznaczone do ukrycia, a betonowe schrony można łatwo znaleźć w pobliżu otwartych przestrzeni i trawników.

Obecnie w Izraelu funkcjonuje około 270 kibuców, zamieszkałych przez grupy liczące od 80 do 2000 osób. Łącznie ich społeczność stanowi około 2,8 procent populacji kraju.

Idea kibuców narodziła się początkiem XX wieku, na około 40 lat przed powstaniem państwa Izrael w 1948 roku. Pierwszy z kibuców założony został w 1909 (lub jak podają inne źródła 1910 roku) przez grupę dwanaściorga Żydów z Europy Wschodniej, którzy osiedlili się na terenach nabytych przez Żydowski Fundusz Narodowy, na południe od Jeziora Galilejskiego - informuje Jewish Virtual Library. Kibuc ten nosi nazwę Degania i istnieje do dziś.

Zainicjowana przez dziesięciu mężczyzn i dwie kobiety "rewolucyjna idea społeczności, w której ludzie dobrowolnie żyją z poszanowaniem określonej umowy społecznej w ciągu kolejnych kilkudziesięciu lat przybrała na popularności" - podaje The Jewish Agency for Israel.

Zgodnie z szacunkami encyklopedii Jewish Virtual Library, w 1920 roku kibuców było na terenie Izraela 12, w 1950 roku już 214.

Początkowo działalność kibuców ograniczona była do produkcji rolnej. Wówczas życie w kibucach opierało się na wspólnej własności lub dzierżawie ziemi oraz jej dobrowolnej uprawie przez mieszkańców. Obecnie spotkać można również kibuce zorientowane na działalność przemysłową. Ich główne założenia pozostają jednak takie same - ziemia i środki produkcji są wspólne, a praca jest ochotnicza.

Członkowie kibuców nie posiadają odrębnej własności materialnej. Za pracę otrzymują takie samo wynagrodzenie, niezależnie od zajmowanego przez siebie stanowiska. Środki wypłacane są im z wygenerowanych przez kibuc dochodów. Ich ewentualne nadwyżki inwestowane są w rozwój wspólnoty - opisuje organizacja The Jewish Agency for Israel, zastrzegając jednocześnie, że w wybranych kibucach wysokość wynagrodzenia może być zróżnicowana ze względu na stanowisko, ale wówczas każdemu członkowi społeczności przysługuje minimalny dochód, pozwalający na zaspokojenie potrzeb. Wybrani członkowie kibucu mogą też, ze względu na ich "własny, szczególny talent", pracować poza kibucem. Wówczas ich dochody i tak stanowią jednak przedmiot podziału między wszystkich członków społeczności - dodaje The Jewish Agency for Israel.

Praca nie jest jednak jedynym wspólnym obszarem życia mieszkańców kibucu. Wspólne może być w nich również spędzanie wolnego czasu, spożywanie posiłków czy nawet wychowywanie dzieci. Ostatnia z tych sfer ograniczyła jednak w ostatnich dekadach swój wspólnotowy charakter. W przeszłości urodzone w kibucach dzieci nie dorastały w domach rodzinnych. Zamiast tego umieszczane były we wspólnych domach dziecka, gdzie opiekę nad nimi sprawowali zamiennie dorośli mieszkańcy osady. Obecnie dzieci wciąż spędzają sporą część doby z rówieśnikami, jednak na co dzień mieszkają one wraz ze swoimi rodzicami. Więzy rodzinne zyskują coraz większe znaczenie - ocenia The Jewish Agency for Israel.

Jak opisuje internetowa encyklopedia Jewish Virtual Library, układ przestrzenny większości kibuców jest do siebie podobny. "Obszar mieszkalny obejmuje starannie utrzymane domy i ogrody członków kibucu, placówki dla dzieci i place zabaw oraz obiekty wspólne, takie jak jadalnia, audytorium, biblioteka, basen, kort tenisowy, przychodnia lekarska, pralnia, sklep spożywczy i tym podobne". Do domów przylegają budynki gospodarstwa rolnego lub zakłady przemysłowe. Pola uprawne znajdują się na obrzeżach osady.

Ze względu na różnice w lokalizacji, liczebności i rodzaju prowadzonej działalności obecnie kibuce coraz silniej różnią się między sobą - stwierdzono na stronie organizacji The Jewish Agency for Israel. Różnice te w szczególności dotyczą przekonań ideologicznych czy religijnych, ale też zasad dotyczących codziennego funkcjonowania.

ZOBACZ TEŻ: "Izraelskie Bucze": dlaczego kibuce tak bardzo ucierpiały w wyniku ataku Hamasu