Pieniądze a praworządność. Rzecznik generalny TSUE wydał opinię ws. mechanizmu warunkowości

Rzecznik generalny TSUE Manuel Campos Sanchez-Bordona wydał opinię w sprawie skargi Polski i Węgier przeciwko mechanizmowi warunkowości, który pozwala uzależniać wypłatę funduszy europejskich od przestrzegania praworządności w kraju członkowskim.

Nie jest to jeszcze ostateczny wyrok Trybunału. Ten spodziewany jest po Nowym Roku.

Stwierdził w niej, że "należy oddalić skargi Węgier i Polski na system warunkowości wprowadzony w celu ochrony budżetu Unii w przypadku naruszeń zasad państwa prawnego". Rzecznik uzasadnił, że wprowadzenie mechanizmu warunkowości wchodzi w zakres uprawień instytucji unijnych i "można go uznać za oczywiście błędne, gdyż poszanowanie zasad państwa prawnego może mieć fundamentalne znaczenie dla należytego funkcjonowania finansów publicznych i prawidłowego wykonania budżetu Unii".

Dodał, że mechanizm "nie ma zastosowania do każdego naruszenia państwa prawnego, lecz tylko do takich, które mają bezpośredni związek z wykonywaniem budżetu Unii".

W ocenie rzecznika generalnego "mechanizm rozporządzenia jest podobny do innych instrumentów warunkowości finansowej i wykonywania budżetu istniejących w rozmaitych dziedzinach prawa Unii".

CZYTAJ CAŁĄ OPINIĘ RZECZNIKA GENERALNEGO TSUE

Dwudniowa rozprawa przed TSUE w tej sprawie odbyła się w dniach 11-12 października. Trybunał obradował w pełnym składzie 27 sędziów - ostatni raz w tak licznym gronie decydował w kwestiach związanych z brexitem.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE W TVN24 GO

Złożone przez rządy Polski i Węgier skargi do TSUE dotyczą decyzji z grudnia 2020 roku. Liderzy państw UE porozumieli się wtedy w sprawie wieloletniego budżetu, funduszu odbudowy oraz mechanizmu warunkowości.

Rozporządzenie w sprawie uwarunkowań dotyczących praworządności, mające na celu ochronę funduszy UE przed ich ewentualnym niewłaściwym wykorzystaniem, weszło w życie 1 stycznia 2021 roku. W ramach nowych przepisów nie zaproponowano jednak żadnych instrumentów.

Rada Europejska zwróciła się do Komisji o opracowanie wytycznych dotyczących stosowania mechanizmu i zastrzegła, że będzie on mógł zostać uruchomiony dopiero po przyjęciu tych wytycznych. Jednocześnie Polska i Węgry 11 marca 2021 roku zaskarżyły do TSUE ten mechanizm.

Według Polski rozporządzenie dotyczące mechanizmu warunkowości wprowadza polityczną ocenę państw członkowskich na podstawie nieskonkretyzowanych zasad i nie określa żadnych mierzalnych kryteriów spełnienia warunków państwa prawnego.

Dodatkowo Polska wychodzi z założenia, że UE nie powierzono żadnych kompetencji kontrolnych w procesie stanowienia prawa krajowego i wykonania trójpodziału władzy ani w dziedzinie organizacji wymiaru sprawiedliwości. W związku z tym uzależnienie finansowania państw członkowskich od spełniania zasad, których nie ma w traktatach, byłoby naruszeniem norm prawnych Unii.