Stan wyjątkowy - co oznacza i w jakiej sytuacji może być wprowadzony

Premier: wystąpiłem do prezydenta z wnioskiem o wprowadzenie stanu wyjątkowego w części woj. podlaskiego i lubelskiego

Źródło: TVN24

Stan wyjątkowy ma być wprowadzony w Polsce w części województwa podlaskiego i lubelskiego przy granicy z Białorusią. Będzie dotyczył między innymi 183 miejscowości. Co to jest stan wyjątkowy? Jak długo potrwa? Jakie restrykcje będą obowiązywać na określonym terenie w trakcie jego trwania?

Stan wyjątkowy w Polsce ma obowiązywać przez 30 dni i objąć 183 miejscowości: 115 w województwie podlaskim oraz 68 w województwie lubelskim. Zobacz pełną listę miejscowości.

Stan wyjątkowy - co to jest, kto go wprowadza

Stan wyjątkowy to jeden z trzech stanów nadzwyczajnych. Pozostałe dwa to stan klęski żywiołowej i stan wojenny.

Są trzy przesłanki do wprowadzenia stanu wyjątkowego.

Art. 2. 1. W sytuacji szczególnego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym spowodowanego działaniami o charakterze terrorystycznym lub działaniami w cyberprzestrzeni, które nie może być usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych, Rada Ministrów może podjąć uchwałę o skierowaniu do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego.

Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym

Kancelaria premiera w komunikacie stwierdza, że "spełnione są dwie z trzech możliwych przesłanek wprowadzenia stanu nadzwyczajnego". Chodzi o "zagrożenie bezpieczeństwa obywateli oraz zagrożenie porządku publicznego".

Zgodnie z przepisami prezydent "niezwłocznie" rozpatruje wniosek rządu o wprowadzenie stanu wyjątkowego i wydaje - jeśli uzna za stosowne - rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego. Rozporządzenie może zostać uchylone przez Sejm. - Konstytucja mówi wyraźnie, że prezydent przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania rozporządzenia to rozporządzenie. Sejm niezwłoczne rozpatruje rozporządzenie i może je uchylić bezwzględną większością głosów - tłumaczył w TVN24 profesor Ryszard Piotrowski, konstytucjonalista.

Sejm - poinformował wicemarszałek Ryszard Terlecki z PiS - zbierze się niezwłocznie, by zdecydować w sprawie stanu wyjątkowego. - Nie wiemy, kiedy prezydent podpisze ten dokument. Sejm może się zebrać w piątek lub w poniedziałek - dodał.

Stan wyjątkowy zaczyna obowiązywać w momencie opublikowania rozporządzenia w Dzienniku Ustaw.

Stan wyjątkowy - jakie ograniczenia nakłada

Rząd w komunikacie przedstawił restrykcje, które mają obowiązywać na terenie objętym stanem wyjątkowym, a więc dotyczącym 183 miejscowości. Zawieszone będzie "prawo do organizowania i przeprowadzania zgromadzeń, imprez masowych oraz prowadzonych w ramach działalności kulturalnej imprez artystycznych i rozrywkowych, niebędących imprezami masowymi".

Dodatkowo - czytamy - "wprowadza się ograniczenie prawa posiadania broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych oraz innych rodzajów broni poprzez wprowadzenie zakazu ich noszenia". Ponadto każda osoba pełnoletnia przebywająca w miejscu publicznym będzie musiała mieć dokument tożsamości, a w przypadku osób uczących się, które nie ukończyły 18 lat – legitymację szkolną.

Stan wyjątkowy. Minister Mariusz Kamiński o ograniczeniach

Minister spraw wewnętrznych Mariusz Kamiński na wtorkowej konferencji "uspokajał mieszkańców miejscowości nadgranicznych". - Restrykcje w najmniejszym stopniu nie będą ingerowały w wasze życie zawodowe, w możliwość spokojnego wykonywania działalności, chociażby rolniczej. W minimalnym stopniu będą te restrykcje dotyczyły stałych mieszkańców tych miejscowości - zapewniał.

Powiedział jednak, że restrykcje wprowadzą "istotne ograniczenia dla osób z zewnątrz, dla osób obcych na tym terenie, które chciałyby się przemieszczać w tych miejscowościach".

- Straż Graniczna, Wojsko Polskie i policja, która będzie pilnowała porządku w pasie granicznym, musi mieć instrumenty efektywnego działania. Żadnych wycieczek, żadnych happeningów, żadnych manifestacji w tym pasie granicznym nie będzie można organizować - poinformował szef MSWiA.

Stan wyjątkowy a skrócenie kadencji Sejmu

Jeden z przepisów konstytucji głosi, że w czasie stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu "nie może być skrócona kadencja Sejmu, przeprowadzane referendum ogólnokrajowe, nie mogą być przeprowadzane wybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz wybory Prezydenta Rzeczypospolitej, a kadencje tych organów ulegają odpowiedniemu przedłużeniu".

W przepisie zaznaczono, że "wybory do organów samorządu terytorialnego są możliwe tylko tam, gdzie nie został wprowadzony stan nadzwyczajny".

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE W TVN24 GO

Rząd chce stanu wyjątkowego. Michał Wawrykiewicz komentuje

Plany wprowadzenia stanu wyjątkowego komentował w TVN24 adwokat Michał Wawrykiewicz z Inicjatywy Wolne Sądy. - Ustawa doprecyzowuje, że stan wyjątkowy można wprowadzić jedynie wówczas, kiedy nie można usunąć stanu zagrożenia poprzez zwykłe środki konstytucyjne. To by oznaczało, że rząd - używając Straży Granicznej, policji, służb, wojska - nie jest w stanie zapewnić bezpieczeństwa obywateli - stwierdził.

- Ja nie bardzo rozumiem, gdzie jest to niebezpieczeństwo. Moim zdaniem ta sytuacja absolutnie nie spełnia przesłanek konstytucyjnych i ustawowych do wprowadzenia stanu wyjątkowego - dodał.

Jego zdaniem "rząd chce po prostu ograniczyć dopływ informacji, uniemożliwić interwencje poselskie, uniemożliwić zgromadzenia". - To zatrważająca sytuacja, która po raz kolejny pokazuje, że konstytucja jest wykorzystywana w Polsce instrumentalnie - ocenił.