Dlaczego sąd zwolnił Sławomira Nowaka z aresztu? Szczegóły uzasadnienia

Redakcja tvn24.pl dotarła do szczegółów poniedziałkowego postanowienia sędzi Agnieszki Domańskiej z Sądu Okręgowego w Warszawie. Na ponad dwudziestu stronach uzasadniła ona swoją decyzję, która Nowakowi zwróciła wolność po dziewięciu miesiącach aresztu.

Na początku uzasadnienia sędzia Domańska przywołała postanowienie Sądu Najwyższego z 2008 roku, odnoszące się do stosowania aresztu tymczasowego. Wskazuje ono między innymi, czym zarówno wnioskujący o areszt prokurator, jak decydujący o losie tego wniosku sąd, muszą się kierować.

"Obowiązani są wykazać istnienie szczególnych okoliczności sprawy, których zaistnienie nie pozwoliło na ukończenie postępowania przygotowawczego we wcześniejszym terminie" – brzmi fragment orzeczenia SN cytowany przez sędzię Domańską.

Opierając się na orzeczeniu SN, wskazuje ona, że aby stosować areszt tymczasowy, muszą być spełnione zapisane w kodeksie przesłanki, czyli na przykład grożąca podejrzanemu surowa kara albo obawa, że będzie on utrudniał śledztwo. Jednocześnie stosowanie aresztu nie zwalnia prowadzących śledztwo od intensywnej pracy, by areszt nie ciągnął się w nieskończoność.

Sędzia Agnieszka Domańska przyznała w pisemnym uzasadnieniu, że poprzednie wnioski prokuratora oraz wcześniejsze postanowienia sądów o przedłużeniu aresztu spełniały ten warunek, czyli uzasadniały, dlaczego - dla dobra śledztwa - Sławomir Nowak powinien pozostać za kratami.

Następnie jednak sędzia dokładnie przeanalizowała pracę prokuratury i agentów Centralnego Biura Antykorupcyjnego wykonaną przy śledztwie w ostatnich miesiącach. I wskazała, dlaczego tym razem decyzja sądu była inna i dlaczego zwolniła podejrzanego z aresztu.

Jak przypomniała sędzia Domańska, już w poprzednich postanowieniach o przedłużaniu aresztu sądy wskazywały prokuratorowi, na czym powinien się skupić, prowadząc śledztwo. Cytowała jedno z takich postanowień sprzed trzech miesięcy: "Dowody wymienione we wniosku prokuratora [o przedłużenie aresztu, w październiku ubiegłego roku – red.] jako konieczne do przeprowadzenia dalszej części śledztwa obejmują wiele czynności, na które podejrzany, nawet przebywając na wolności, nie mógłby mieć żadnego wpływu, jak badanie elektronicznych nośników danych czy analizy zatrzymanych w śledztwie dokumentów. Dlatego prokurator powinien skoncentrować czynności na przesłuchaniach osób".

Mimo to, jak zwróciła uwagę sędzia Domańska, lista niezbędnych do wykonania czynności, którą w kwietniu 2021 roku prokurator przedstawił sądowi jako podstawę do przedłużenia aresztu, w dużej mierze pokrywa się z listą przedstawioną przez niego w październiku 2020 roku.

Sędzia wskazała, że prokurator nie zastosował się do wskazówek Sądu Okręgowego w Warszawie oraz Sądu Apelacyjnego w Warszawie o tym, że powinien priorytetowo traktować przesłuchania świadków.

"Uwagi (…) związane z intensywnością tych czynności [przesłuchań świadków – red.] nie zostały wdrożone z należytą mocą i nie jest to wynikiem jakichkolwiek szczególnych okoliczności" – napisała sędzia Domańska.

Następnie precyzyjnie wyliczyła, że od 14 stycznia do 9 kwietnia prokurator i agenci CBA przesłuchali 33 świadków.

Sędzia przeczytała wszystkie protokoły i uznała, że pięciu spośród tych osób nie należało nawet wzywać. Kolejne dwie osoby były wezwane, gdyż miały takie same imiona i nazwiska i śledczy chcieli się przekonać, z którą właściwie chcą rozmawiać.

Sędzia sprawdziła również, jak intensywnie śledczy przesłuchiwali przez ten czas. Między 14 stycznia a 9 kwietnia, jak pisze sędzia, były 62 dni robocze [w rzeczywistości było to 61 dni - red.]. 17 spośród tych dni prokurator albo agenci poświęcili na przesłuchania świadków. Najczęściej wzywali jedną osobę dziennie. Tylko raz zdarzyło się, by tego samego dnia przesłuchano sześć osób.

W tym samym czasie przesłuchano - poza świadkami - czterech podejrzanych. Dwa z tych czterech przesłuchań były krótkie - zajęły od 2 do 3 minut. Kolejne dwa były dłuższe, zajęły odpowiednio 61 minut i ponad 5 godzin.

"Pierwsze [przesłuchanie trwające 61 minut - red.] na okoliczności niezwiązane z zarzutami dotyczącymi Sławomira Nowaka, a w drugim [pięciogodzinnym - red.] nie zostały ujawnione nieznane wcześniej okoliczności" – napisała sędzia.

Co więcej, jak sprawdziła sędzia, żadne z tych 37 przesłuchań nie przyniosło nowych dowodów obciążających Nowaka.

"Podejrzani i świadkowie nie składali depozycji dla podejrzanego Sławomira Nowaka niekorzystnych, a zatem nie miałby on interesu prawnego w ewentualnym wpływaniu na nich w celu zmiany wyjaśnień lub zeznań" – zauważyła sędzia.

To jednak nie oznacza, że prowadzący sprawę prokurator Jan Drelewski i pracujący z nim agenci CBA nie zgromadzili żadnych materiałów, które mogą świadczyć o przestępczej działalności Nowaka. Tyle że zgromadzili takie, na które Nowak nie ma możliwości wpływać, czyli utrudniać śledztwa.

"Albowiem część z nich pochodzi z kontroli operacyjnej [czyli m.in. podsłuchów czy przechwyconych przez służby wiadomości], a część została kompleksowo zabezpieczona [podczas przeszukań - red.] do sierpnia 2020 roku" – oceniła sędzia Domańska.

Decydując o uchyleniu aresztu, sędzia rozważała także, czy realna jest ucieczka Nowaka z kraju. "Mimo przynależności Polski do strefy Schengen, swoboda przemieszania się nie jest nieograniczona, zwłaszcza w sytuacji pandemii. Doświadczenie życiowe uczy ponadto, że w przypadku publicznej infamii - a taka niewątpliwie od zatrzymania towarzyszy podejrzanemu Sławomirowi Nowakowi (…) wskazywany przez prokuratora (…) krąg znajomych, którzy mogliby pomóc mu w opuszczeniu Polski, a nawet Unii Europejskiej, nie jest - o ile w ogóle realnie istniał - tak szeroki, jak wówczas, gdy był on osobą, na której nie ciążyły zarzuty popełniania przestępstw" – napisała sędzia.

Ostatecznie zmieniła areszt tymczasowy na inne środki zapobiegawcze. Sławomir Nowak musi do 26 kwietnia wpłacić milion złotych poręczenia majątkowego, ma zakaz opuszczania kraju oraz dozór policyjny – były minister transportu i były szef ukraińskiego Ukrawtodor musi się stawiać w trójmiejskim komisariacie raz w tygodniu. Ma też bezwzględny zakaz kontaktowania się z innymi osobami związanymi z śledztwem.

Tuż po posiedzeniu sądu prokurator Jan Drelewski zapowiedział, że błyskawicznie zaskarży jego postanowienie. Następnie rzecznik Prokuratury Okręgowej Aleksandra Skrzyniarz oceniła, że taka "decyzja sądu stwarza bardzo duże zagrożenie dla prawidłowego biegu postępowania przede wszystkim poprzez stworzenie podejrzanemu możliwości ucieczki z kraju, a także umożliwienie mu mataczenia".

Rzeczniczka prokuratury podkreśliła, że istnieje "niezwykle duże ryzyko" ucieczki Sławomira Nowaka z kraju "z powodu bardzo wysokiego zagrożenia karą popełnionych przez niego czynów, wynoszącego nawet do 20 lat pozbawienia wolności i jego niewątpliwych kontaktów międzynarodowych, które wynikają z treści ogłoszonych mu zarzutów".

"Wyjście z aresztu umożliwi mu również wpływanie na nowych świadków, których prokuratura będzie przesłuchiwać, a także na współpodejrzanych, z którymi Sławomir N. będzie konfrontowany" – podała prok. Skrzyniarz. W czwartek powtórzyła dla PAP, że prokuratura "nie zgadza się z decyzją sądu i zaskarży ją niezwłocznie".

Głos, na specjalnie zwołanej konferencji prasowej, zabrał również minister sprawiedliwości i prokurator generalny Zbigniew Ziobro. - Są przesłanki do tego, aby pan Sławomir N. powinien trafić do aresztu tymczasowego ponownie. Powinien wrócić tam, gdzie jego miejsce. Gdyby tak się nie stało, to ujawnię materiał dowodowy, który został zebrany w tej sprawie. A będzie co pokazywać – powiedział.