"RPO chciałby wiedzieć...". Wątpliwości dotyczą rzecznika dyscyplinarnego sędziów

RPO pyta o powołanie rzecznika dyscyplinarnego sędziów

Źródło: TVN24

Rzecznik praw obywatelskich wyraził w poniedziałek wątpliwość dotyczącą prawidłowości powołania w 2018 roku rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych. W opinii Adama Bodnara, jeśli jego zastrzeżenia się potwierdzą, będzie to oznaczało, że działania Piotra Schaba "to nadużycie władzy". Sędzia Schab w odpowiedzi ocenił, że pogląd RPO "jest całkowicie sprzeczny z regulacjami ustawowymi".

Rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar pismo zawierające wątpliwości związane z powołaniem rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych Piotra Schaba skierował do nowej Krajowej Rady Sądownictwa oraz zamieścił w poniedziałek na stronie internetowej Biura RPO.

ZOBACZ PISMO SKIEROWANE DO NOWEJ KRS

Biuro RPO podkreśliło, że Adam Bodnar wiele razy "wyrażał zaniepokojenie" wszczynaniem przez rzecznika dyscyplinarnego i jego zastępców postępowań oraz stawianiem zarzutów dyscyplinarnych sędziom na przykład za czynności orzecznicze lub za korzystanie z wolności słowa.

"W dalszym ciągu wymagana jest stosowna uchwała KRS"

Jak wskazano w komunikacie, zgodnie z przepisami Prawa o ustroju sądów powszechnych "Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych oraz dwóch Zastępców Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych powołuje Minister Sprawiedliwości na czteroletnią kadencję". Jednak - jak zauważył RPO - mimo zmian w sposobie powoływania rzecznika, dokonanych w końcu 2017 roku, w ustawie o Krajowej Radzie Sądownictwa "nie dokonano żadnych zmian w zakresie wyboru rzecznika przez Radę" i ustawa o KRS stanowi, że Rada ta "wybiera rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych".

Rada wybiera rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych i asesorów sądowych po zgłoszeniu kandydatów przez zgromadzenia ogólne sędziów sądów apelacyjnych oraz rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów wojskowych po zgłoszeniu kandydatów przez Zgromadzenie Sędziów Sądów Wojskowych.

Art. 6 Ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa

"Trzeba zatem uznać, że do prawidłowego powołania rzecznika dyscyplinarnego w dalszym ciągu wymagana jest stosowna uchwała KRS. (...) W związku z tym RPO chciałby wiedzieć, czy wymagana przepisami powszechnie obowiązującego prawa uchwała KRS w przedmiocie wyboru rzecznika dyscyplinarnego została podjęta" - czytamy w komunikacie RPO.

Jak dodano, jeśli takiej uchwały KRS nie było, "wówczas należałoby uznać, że powołanie to było wadliwe prawnie, zaś powołany na stanowisko sędzia podejmuje czynności wyjaśniające i dyscyplinarne bez wymaganej podstawy prawnej".

"Wtedy należałoby też uznać, że rzecznik i jego zastępcy przekraczają uprawnienia, a ich działania to nadużycie władzy" - napisano w komunikacie RPO. "Dlatego zastępca RPO Stanisław Trociuk zwrócił się do Szefa Biura KRS o niezwłoczne przesłanie kopii uchwały KRS w przedmiocie wyboru rzecznika dyscyplinarnego i jego zastępców - bądź też o informację o jej braku" - przekazało Biuro RPO.

Pogląd RPO "całkowicie sprzeczny z regulacjami ustawowymi"

Sędzia Piotr Schab, który został powołany na stanowisko rzecznika dyscyplinarnego przez ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobrę 4 czerwca 2018 roku ocenił, że pogląd RPO jest "całkowicie sprzeczny z regulacjami ustawowymi". Schab oświadczył, że zgodnie z ustawą Prawo o ustroju sądów powszechnych, stanowiącą samodzielną podstawę powołania rzecznika dyscyplinarnego sędziów i jego zastępców, są oni powoływani przez ministra sprawiedliwości. Dodał, że przepis ten wprowadziła nowelizacja z 3 kwietnia 2018 r.

Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych oraz dwóch Zastępców Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych powołuje Minister Sprawiedliwości na czteroletnią kadencję.

Art. 112 § 3 Prawa o ustroju sądów powszechnych

Schab ocenił, że choć wcześniej obowiązywał przepis ustawy o KRS, to teraz "w miejsce tego przepisu moc wiążącą zachowuje tryb powołania Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych, ustalony w okresie późniejszym - zgodnie z niekwestionowanymi, elementarnymi regułami wykładni prawa".

Szef nowej KRS: podjęcie takiej uchwały byłoby zbędne

Sprawę skomentował także przewodniczący nowej Krajowej Rady Sądownictwa sędzia Leszek Mazur.

- Wydaje mi się, że taka uchwała (KRS) nie była podejmowana, nie przypominam sobie, ale podjęcie takiej uchwały byłoby zbędne, a właściwie to nawet niedopuszczalne - powiedział. Podzielił stanowisko, że "sposób powoływania rzecznika dyscyplinarnego i jego zastępców uległ zmianie na podstawie przepisów uchwalonych w grudniu 2017 roku".

- Moim zdaniem rzecznik dyscyplinarny sędziów został powołany w sposób prawidłowy, przez ministra sprawiedliwości. Ponieważ na podstawie zmienionych przepisów rzecznik dyscyplinarny jest powoływany przez ministra sprawiedliwości, to nie ma możliwości, żeby KRS go wybierała - ocenił.

Dodał, że "nie mamy tu do czynienia z kaskadową kompetencją, że KRS rzecznika wybiera, a minister go powołuje". - Nie ma tu żadnej analogii z trybem powoływania sędziów, w którym KRS występuje do prezydenta z wnioskiem o powołanie kandydata, a następnie prezydent taką osobę powołuje lub nie. W tamtym przypadku kompetencja KRS to wyłącznie złożenie wniosku, dokonanie selekcji wśród kandydatów ubiegających się o stanowiska sędziowskie, zaś definitywna kompetencja należy do prezydenta - przekonywał.

Przewodniczący nowej KRS przyznał jednak, że w przypadku powoływania rzecznika dyscyplinarnego sędziów można mówić "o pewnej nieścisłości legislacyjnej". - Kiedy wprowadzano nowy sposób powoływania rzecznika dyscyplinarnego przez ministra, to należało uchylić ten przepis dotyczący kompetencji KRS. Tego nie zrobiono, ale codzienna praktyka stosowania prawa sobie radzi z takimi problemami dzięki tak zwanym dyrektywom kolizyjnym. W tym przypadku w grę wchodzi reguła, zgodnie z którą przepis późniejszy uchyla stosowanie przepisu wcześniejszego - powiedział sędzia Mazur.