Prezydent Duda: za tym szlachetnym nakazem serca podążyły tysiące Polaków

"Dwudziestego czwartego marca 1944 roku, nad ranem, we wsi Markowa, niedaleko Łańcuta niemieccy żandarmi zamordowali małżonków Józefa i Wiktorię Ulmów wraz z siedmiorgiem dzieci oraz ukrywanych przez nich Żydów: Gołdę Grunfeld, Leę Didner z córką oraz Saula Goldmana i jego czterech synów. Sprawcy dokonali tej zbrodni w sposób nieludzko okrutny. Zginęli ludzie, których jedyną 'winą' było to, że byli Żydami. Zginęli także Polacy - ich gospodarze i opiekunowie, zwykli, niezamożni rolnicy, którzy wobec swoich żydowskich współobywateli wypełnili chrześcijański nakaz pomocy bliźniemu w potrzebie" - napisał prezydent Andrzej Duda.

Jak podkreślił prezydent, "za tym szlachetnym nakazem serca podążyły tysiące Polaków". "Wielu przypłaciło to życiem własnym, a nierzadko również swoich bliskich. Za wyświadczenie miłosierdzia płacili torturami, zesłaniem do obozu koncentracyjnego, dotkliwym pobiciem, uratą dorobku życia" - wskazała głowa państwa.

Prezydent dodał, że "inni byli zmuszeni do niewolniczej pracy lub ukrywania się". "Ponad siedem tysięcy naszych rodaków, w tym Józefa i Wiktorię Ulmów, uhonorowano tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata" - podkreślił.

"Cierpienia tych cichych, czasem zapomnianych bohaterów domagają się godnego, trwałego upamiętnienia - a zbrodnie hitlerowców jednoznacznego moralnego potępienia oraz, w ślad za nim, sprawiedliwego zadośćuczynienia" - wskazał Andrzej Duda.

Ambasador RP w Niemczech Dariusz Pawłoś, otwierając w czwartek wieczorem uroczysty koncert w synagodze Pestalozzistrasse w Berlinie, powiedział, że "przy dzisiejszej okazji oddajemy hołd Polakom, cichym bohaterkom i bohaterom codzienności, którzy ratowali Żydów podczas II wojny światowej".

- Składamy hołd ich odwadze i solidarności z żydowskimi ofiarami. Ale pamiętamy również o wszystkich bohaterach, którzy poświęcili i stracili życie, walcząc o wolność podczas niemieckiej okupacji Polski w czasie II wojny światowej - mówił polski ambasador.

Pawłoś podkreślił także między innymi, że "w tym roku w szczególny sposób wspominamy Żydów, którzy powstali w warszawskim getcie 19 kwietnia 1943 roku i czujemy głęboką więź ze wszystkimi powstańcami, którzy przez kilka tygodni zaciekle walczyli z okupantem niemieckim".

24 marca obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką uchwalony przez parlament z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy.

Główne obchody odbędą się w piątek w Markowej (woj. podkarpackie). Weźmie w nich udział prezydent, który zainauguruje działalność Komitetu Obchodów Towarzyszących Beatyfikacji Rodziny Ulmów. Prezydent o godz. 11.45 złoży także wieniec pod pomnikiem ofiar Holocaustu i bezimiennych "Ratujących".

W południe na "Ścianie Pamięci" w Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej zostanie odsłoniętych pięć tabliczek poświęconych pamięci osób ratujących Żydów: Stefanii i Antoniego Wawrzaszków, Marii i Szymona Fołtów oraz ich dzieci: Aleksandry, Bronisławy, Antoniego i Władysława, Marii i Ludwika Kilianów, Karoliny i Jana Kilianów oraz Piotra Kapłona.

Natomiast o godz. 13 przed pomnikiem Ulmów wieńce złożą delegacje władz rządowych i samorządowych oraz organizacji społecznych. Pół godziny później w Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej wykłady wygłoszą postulator procesu beatyfikacyjnego Rodziny Ulmów ks. Witold Burda, przewodnicząca Rady Gminy Markowa Maria Ryznar-Fołta i wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusz Szpytma.

O godz. 16 na cmentarzu zaplanowano modlitwę i złożenie kwiatów na grobie rodziny Ulmów oraz grobach "Ratujących" z Markowej: Doroty i Antoniego Szylarów oraz ich córki Zofii Brody, Heleny i Jana Cwynarów, Katarzyny i Michała Cwynarów, Weroniki i Jana Przybylaków, Marii i Michała Barów oraz ich córki Weroniki.

Po wizycie na cmentarzu w kościele wystąpi młodzież ze Szkoły Podstawowej im. Sług Bożych Rodziny Ulmów w Markowej z programem słowno-muzycznym. Zaś o godz. 17 mszę św. w intencji Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej i dziękczynną za zakończony proces beatyfikacji rodziny Ulmów odprawi ks. abp Adam Szal. Piątkowe uroczystości zakończy o godz. 19 koncert w Filharmonii Podkarpackiej w Rzeszowie.

Warszawskie obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów rozpoczną się o godz. 11.15 złożeniem kwiatów przy Skwerze Rodziny Wolskich, w miejscu, gdzie Polacy: Mieczysław Wolski i jego siostrzeniec Janusz zostali zamordowani przez Niemców za udzielenie schronienia Żydom.