CBOS: zdaniem większości młodych państwo nie zapewnia równych szans kształcenia, a Sejm nie reprezentuje woli wyborców

W badaniu Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) młodym respondentom w wieku od 18 do 24 lat zadano pytanie, jak respondenci oceniają funkcjonowanie wymienionych cech demokracji w Polsce. CBOS zaznacza, że "w ocenie realizacji w Polsce większości aspektów demokracji, o które pytaliśmy, młodzi badani są bardziej krytyczni niż ogół dorosłych". Komunikat wskazuje, że młodzi respondenci rzadziej niż ogół zgadzają się z ocenami, że w Polsce funkcjonuje dobór najlepszych ludzi do rządzenia krajem (zgadza się 10 proc. młodych i 33 proc. ogółu dorosłych, nie zgadza się odpowiednio 80 i 58 proc.), że rząd dba o dobrobyt obywateli (zgadza się 29 proc. młodych i 48 proc. ogółu dorosłych, nie zgadza się odpowiednio 66 i 44 proc.), że rząd stara się nie ingerować w życie obywateli (zgadza się 22 proc. młodych i 35 proc. ogółu dorosłych, nie zgadza się odpowiednio 70 i 51 proc.)

OGLĄDAJ NA ŻYWO W TVN24 GO

Młodzi rzadziej uważają, że w Polsce istnieje wolność słowa i organizowania się (zgadza się 38 proc. młodych i 54 proc. ogółu dorosłych, nie zgadza się odpowiednio 53 i 39 proc.), że wszyscy w Polsce są równi wobec prawa (zgadza się 21 proc. młodych i 38 proc. ogółu dorosłych, nie zgadza się odpowiednio 76 i 57 proc.).

CBOS zwraca również uwagę na takie opinie, jak "państwo zapewnia godziwe warunki życia najbiedniejszym", z którym zgadza się 33 proc. młodych i 48 proc. ogółu dorosłych, a nie zgadza się odpowiednio 56 i 41 procent.

Z opinią, że "dzieci ze wszystkich rodzin mają zapewnione równe szanse kształcenia" - zgadza się 31 procent młodych i 48 procent ogółu dorosłych, nie zgadza się odpowiednio 64 i 46 procent.

Ze stwierdzeniem, że "państwo przekazuje jak najszersze kompetencje samorządom i organizacjom społecznym" - zgadza się 29 proc. młodych i 38 proc. ogółu dorosłych, nie zgadza się odpowiednio 52 i 41 procent – z kolei z opinią, że "ważne decyzje państwowe są konsultowane ze społeczeństwem" - zgadza się 14 procent młodych i 26 proc. ogółu dorosłych, nie zgadza się odpowiednio 82 i 64 proc.

Ze zdaniem, że "Sejm reprezentuje wolę wyborców" zgadza się 36 procent młodych i 42 proc. ogółu dorosłych, nie zgadza się odpowiednio 55 i 46 proc.

Zapytani o istotne według nich cechy i zasady demokracji - najczęściej wskazywanymi zarówno wśród młodych dorosłych, jak i ogółu, są: wolne i uczciwe wybory (94 proc. młodych, 96 proc. ogółu dorosłych), ochrona wolności osobistej obywateli (92 proc. młodych, 94 proc. ogółu), równość wobec prawa (91 proc. młodych, 95 proc. ogółu), a także zapewnienie dzieciom ze wszystkim rodzin równych szans kształcenia (91 proc. młodych, 95 proc. ogółu) oraz dbałość rządu o dobrobyt obywateli (91 proc. młodych, 92 proc. ogółu). "Młodzi dorośli nieco rzadziej niż ogół ankietowanych przypisują demokratycznemu państwu zadania z zakresu polityki społecznej: ograniczanie nierówności warunków bytu, zapewnianie godziwych warunków najbiedniejszym, finansowanie przez państwo ochrony zdrowia, nauki i kultury oraz ogólną odpowiedzialność państwa za życie gospodarcze" - czytamy w komunikacie CBOS. Zapewnianie godziwych warunków najbiedniejszym - to istotna cecha demokracji dla 84 proc. młodych oraz i 87 proc. ogółu, a nieistotna dla 11 proc. młodych i 8 proc. ogółu; finansowanie przez państwo ochrony zdrowia, nauki i kultury - to cecha ważna dla 89 proc. młodych i 92. proc ogółu, a nieważna dla 7 proc. młodych i 5 proc. ogółu; ogólna odpowiedzialność państwa za życie gospodarcze - to cecha ważna dla 83 proc. młodych oraz 88 proc. ogółu, a nieważna dla 9 proc. młodych i 5 proc. ogółu.

"Ponadto dorosłym poniżej 25 roku życia demokracja rzadziej kojarzy się z kolektywizmem – podporządkowaniem mniejszości woli większości i ograniczeniem praw jednostki na rzecz osiągania celów ogólnospołecznych" - czytamy w komunikacie. "Podporządkowanie mniejszości woli większości" zostało wskazane jako istotna cecha demokracji przez 54 proc. młodych i 59 proc. ogółu respondentów, a "ograniczenie praw jednostki dla osiągania celów ogólnospołecznych" jest ważne dla 49 proc. młodych i 52 proc. ogółu, a nieważne dla 38 proc. młodych oraz 28 proc. ogółu respondentek.

CBOS zauważa również, że w mniejszym stopniu niż ogół respondentów młodzi uważają za właściwe dla demokratycznego państwa takie zasady, jak: kontrolowanie działań rządu przez niezawisłe sądy (m.in. Trybunał Konstytucyjny) - to cecha ważna dla 79 proc. młodych oraz 86 proc. ogółu, nieważna dla 12 proc. młodych i 5 proc. ogółu; dobór najlepszych ludzi do rządzenia krajem - ważne dla 88 proc. młodych i 93 proc. ogółu, nieważne dla 6 proc. młodych i 3 proc. ogółu; reprezentowanie woli wyborców przez parlament - ważne dla 83 proc. młodych i 88 proc. ogółu, nieważne dla 10 proc. młodych i 3 proc. ogółu dorosłych. Inne cechy, na różnice w ocenie których wskazuje CBOS, to rządy prawa (ważne dla 83 proc. młodych i 86 proc. ogółu, nieważne dla odpowiednio 8 i 4 proc.), przekazywanie przez państwo jak najszerszych kompetencji samorządom i organizacjom społecznym (ważne dla 80 proc. młodych i 83 proc. ogółu, nieważne dla odpowiednio 11 i 7 proc.), ochrona praw mniejszości (ważne dla 84 proc. młodych i 86 proc. ogółu, nieważne dla odpowiednio 11 i 6 proc.) oraz ograniczenie ingerencji państwa w życie obywateli (ważne dla 77 proc. młodych i 82 proc. ogółu, nieważne dla odpowiednio 13 i 7 proc.). "Z zestawienia deklaracji badanych poniżej 25 roku życia i ogółu dorosłych wynika, że demokracja w rozumieniu tych pierwszych jest nieco bardziej indywidualistyczna, mniej nastawiona na wspólnotę polityczną i – co z tym w pewnej mierze związane – trochę słabiej zaznacza się nim rola polityki społecznej państwa" - podsumowuje komunikat.

Badanie CBOS zostało przeprowadzone w dniach 8-18 kwietnia na reprezentatywnej próbie 1 tys. 131 osób. Ankiety realizowane były metodą wywiadu bezpośredniego (CAPI, 47,3 proc. wszystkich wywiadów), wywiadu telefonicznego (CATI, 88,5 proc. wywiadów) oraz za pomocą ankiety wypełnionej przez internet (CAWI, 14,2 proc. wywiadów).