"Moją obsesją było otwarcie NATO na nowych członków, szczególnie na Polskę"

Laureata Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego wskazała jej Kapituła. W roku 2024 to wyróżnienie otrzymał i w sobotę odebrał we Wrocławiu były sekretarz generalny NATO Javier Solana, który stał na czele tego paktu, gdy przyjmowano do niego w 1999 r. m.in. Polskę.

- Moją obsesją było otwarcie NATO na nowych członków, szczególnie na Polskę, bo Polska była wówczas najważniejszym krajem, który powinien był dołączyć do NATO. Kraj, który pokazał swoją determinację, który walczył przez lata. Pokazywał, że wartości NATO były w sercu tego kraju. Byłem dumny, że Polska dołączyła do NATO w okresie, gdy to ja byłem sekretarzem generalnym paktu - powiedział Solana.

Przypomniał, że kilka lat później był przedstawicielem Unii Europejskiej ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa i wówczas mógł jeszcze bardziej pogłębić swe relacje z Polską. - Dlatego jestem przeszczęśliwy, że otrzymuję tę nagrodę. Raz jeszcze: Javier Solana kocha Polskę – można powiedzieć, że to jest romans, który będzie trwać do ostatnich momentów mojego życia. Z głębi serca dziękuję - powiedział laureat.

- Patrząc na obecną sytuację międzynarodową, szczególnie na brutalną wojnę na Ukrainie i imperialne ambicje Rosji, możemy jeszcze bardziej docenić znaczenie naszej obecności w NATO. Javier Solana, jako sekretarz generalny NATO, odegrał kluczową rolę w procesie wprowadzenia Polski do tej organizacji. Jego nieustanne zaangażowanie i wizjonerskie podejście zapewniły Polsce nie tylko bezpieczeństwo, ale także silne wsparcie sojuszników w obliczu współczesnych zagrożeń - powiedział w laudacji prezydent Wrocławia Jacek Sutryk.

CZYTAJ WIĘCEJ: Konferencja z okazji 25. rocznicy przystąpienia Polski do NATO. "Następne kilkanaście miesięcy będzie kluczowe dla bezpieczeństwa Polski" >>>

O uhonorowaniu nagrodą i o wejściu Polski do NATO Javier Solan mówił także podczas wspólnego panelu dyskusyjnego z byłym prezydentem Polski Aleksandrem Kwaśniewskim. Moderatorką była dziennikarka TVN24 Dagmara Kaczmarek-Szałkow.

- Faktycznie były to dość długie, trudne negocjacje, bo jak już wcześniej mówiłem, jak państwo uznaliście, wejście do NATO to nie tak naprawdę tylko i wyłącznie gwarancja tego, iż będzie się bronionym. To wiąże się z konkretnymi obowiązkami, obowiązkiem bronienia innych również. W tamtym czasie polskie siły zbrojne, infrastruktura, ale i siły polityczne musiały być przygotowywane na to, co wiązało się z wejściem do NATO. Oczywiście Polska odrobiła zadanie, jak najbardziej. Stała się pełnoprawnym członkiem NATO - mówił Javier Solan.

- Teraz jesteście w NATO, jesteście w Unii Europejskiej. W tym momencie jesteście szczególnie istotnym graczem na tych niwach. Kiedyś próbowaliście, aspirowaliście, aby wejść do tych instytucji, a teraz jesteście ich bardzo istotnymi członkami, Jestem przeszczęśliwy, że jesteście właśnie w tych gremiach. Chcę, żebyście byli w pełni świadomi swojej odpowiedzialności, nie tylko w Unii, ale również w NATO - podkreślał.

- Mieliśmy to szczęście, że sekretarzem generalnym wtedy był taki człowiek jak Javier. (..) On jest połączeniem otwartości, odwagi politycznego myślenia, ale jednocześnie pragmatyzmu, który wynika z tego, że on jest fizykiem ciała stałego. To jest bardzo poważna nauka. Tam nie ma specjalnie miejsca na jakieś improwizacje czy błędy. On właśnie łączył te dwie cechy bardzo pragmatycznego podejścia z takim niezwykle odważnym, otwartym i dla Polski nadzwyczajnie życzliwym. Mieliśmy również szczęście, że trafiliśmy na takich partnerów w świecie - mówił natomiast były prezydent Polski Aleksander Kwaśniewski

- Administracja amerykańska z (Billem) Clintonem i Madeleine Albright to było coś dla nas niezwykle pozytywnego i użytecznego. Madeleine Albright świetnie rozumiała nasz region. Sama była Czeską, a Clinton przecież chciał dokonać tej historycznej zmiany - mówił.

- Skończę taką uwagą na koniec, bardzo aktualną. Otóż tu jadąc czytałem wypowiedzi z kampanii prezydenckiej w Stanach Zjednoczonych Donalda Trumpa, z kampanii brytyjskiej Nigela Farage'a, tego brexitowca, którzy zaczynają wpisywać się w narrację rosyjską. Mówią, że przyczyną tego wszystkiego, co dzisiaj jest, jest rozszerzenie NATO, że to był ten błąd - zwracał uwagę.

- Przecież to nie jest myślenie, które pojawiło się dzisiaj. Ono było obecne również dwadzieścia kilka lat temu. Tylko udało nam się to przezwyciężyć poprzez polską walkę o niepodległość, poprzez reformy, które podjęliśmy, poprzez budowanie demokracji, mając wsparcie u tak światłych, odważnych ludzi jak Javier Solana. Bo i wtedy ten opór był taki, że po co rozszerzać NATO. Z dzisiejszej perspektywy jest jasne, gdyby wtedy NATO nie zostało rozszerzone, Europa Środkowo-Wschodnia, mówiąc wprost Polska, zostałaby w szarej strefie i byłaby dzisiaj prawdopodobnie narażona na to, co przeżywa Ukraina, może nie w tak straszliwej wojennej formie, ale niewątpliwie politycznie byłoby uczynione wszystko, żeby kraje Europy Środkowo-Wschodniej były w rosyjskiej strefie wpływów. Ta decyzja z dzisiejszej perspektywy ma więc wymiar absolutnie epokowy - mówił Kwaśniewski.

Javier Solana to hiszpański polityk i dyplomata, w latach 1995–1999 sekretarz generalny NATO, a od 1999 do 2009 wysoki przedstawiciel do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa i sekretarz generalny Rady Unii Europejskiej. Za kadencji Solany jako sekretarza generalnego NATO, Polska, Czechy i Węgry przystąpiły do Sojuszu Północnoatlantyckiego.

Wręczana w stolicy Dolnego Śląska nagroda została ustanowiona w 2004 r. przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego, prezydenta Wrocławia, Uniwersytet Wrocławski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich i Kolegium Europy Wschodniej. Przyznawana jest osobom, które uosabiają "myślenie o państwie, jako dobru wspólnym", a także instytucjom, które miały znaczący wkład w obalenie komunizmu, odzyskanie przez Polskę niepodległości oraz w kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.

Dotychczas wśród uhonorowanych Nagrodą im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego znaleźli się m.in. Tadeusz Mazowiecki, George Bush senior, Stanisław Szuszkiewicz, kardynał Jean-Marie Lustiger, Siergiej Kowalow, Vaclav Havel, Leszek Balcerowicz, Jerzy Koźmiński, Valdas Adamkus, Instytut Literacki w Paryżu, prof. Zbigniew Brzeziński, litewski prozaik i poeta Tomas Venclova, ks. kard. Henryk Gulbinowicz, czy były ambasador Izraela w Polsce Szewach Weiss.