"Być świadkiem Zagłady" to tytuł konferencji naukowej, która dziś rozpocznie się w siedzibie IPN w Warszawie. Tematem spotkania naukowców, wśród których znajdzie się prof. Jan Tomasz Gross, będzie m.in. stosunek Polaków do Holokaustu. Konferencja potrwa dwa dni.
Konferencja, którą honorowym patronatem objął prezydent Bronisław Komorowski, odbędzie się z okazji 70. rocznicy powstania w getcie warszawskim. To międzynarodowe spotkanie naukowców dedykowane jest pamięci Szmula Zygielbojma. Był on politykiem żydowskiej organizacji Bund i członkiem Rady Narodowej przy rządzie Rzeczpospolitej na uchodźstwie. W proteście przeciwko obojętności świata wobec zagłady Żydów i w geście solidarności z ginącymi powstańcami popełnił 12 maja 1943 r. w Londynie samobójstwo.
Otwarcie
Konferencję otworzy w poniedziałek dyskusja pt. "Bezsilność, obojętność i milczenie świadków", którą pokieruje dr hab. Jacek Leociak z Instytutu Badań Literackich PAN. Badacze, a wśród nich prof. Irena Grudzińska-Gross, mają poruszyć problem "milczenia świadków" Holokaustu. Wykład pt. "O wytwarzaniu obojętności" wygłosi prof. Joanna Tokarska-Bakir; głos zabierze także prof. Michael Marrus, który przedstawi wykład "Międzynarodowi Świadkowie Zagłady w perspektywie historycznej". Temat Holokaustu i stosunku do niego m.in. Kościoła katolickiego oraz europejskich ruchów oporu, a wśród nich Polskiego Państwa Podziemnego, będzie omawiany na kolejnych sesjach konferencji. Głos ma zabrać m.in. były szef MSZ prof. Adam Daniel Rotfeld (jego wykład nosi tytuł "Arcybiskup Andrzej Szeptycki i Kościół greckokatolicki wobec Zagłady") oraz dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego prof. Paweł Śpiewak (jego wykład to "Judaizm wobec Zagłady"). Badacze omówią także stosunek do Holokaustu sowieckiej i ukraińskiej partyzantki oraz żydowskich podziemnych partii politycznych z okresu II wojny światowej.
Od strony społeczeństwa
We wtorek odbędą się kolejne dwie sesje: "Społeczeństwa europejskie wobec Zagłady" oraz "Żydzi - świadkowie Zagłady". Historycy omówią stosunek do Holokaustu tzw. zwykłych Niemców oraz Polaków, Ukraińców, Holendrów i Rumunów. Osobno omówione zostaną postawy Żydów wobec eksterminacji ich rodaków. Badacze, m.in. prof. Jan Grabowski z Centrum Badań nad Zagładą Żydów, zrelacjonują zachowania Żydów na podstawie ich niepublikowanych do tej pory dzienników i udziału w procesach karnych. Przedstawione zostaną też relacje z archiwów gett - warszawskiego i białostockiego - oraz relacje uciekinierów z obozu zagłady w Bełżcu. Konferencję zakończy dyskusja pt. "Co zostało z Hilbergowskiej triady 'Sprawcy-ofiary-świadkowie?'", w której weźmie udział prof. Jan Tomasz Gross. Badacz ten, znany z kontrowersyjnych książek o prześladowaniach ocalałych z Holokaustu Żydów przez Polaków (takich jak "Sąsiedzi", "Strach", "Złote żniwa"), podejmie dyskusję z prof. Pawłem Śpiewakiem oraz historykami: prof. Pawłem Machcewiczem i dr hab. Grzegorzem Berendtem. Naukowcy ci mają omówić wprowadzoną do obiegu naukowego triadę Raula Hilberga (nieżyjącego już amerykańskiego historyka żydowskiego pochodzenia), która polegała na kategoryzacji ludzi związanych z Holokaustem na sprawców, ofiary i świadków. Konferencję "Być świadkiem Zagłady" organizują Instytut Pamięci Narodowej, Centrum Badań nad Zagładą Żydów przy Instytucie Filozofii i Socjologii PAN oraz Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma.
Autor: mn/tr / Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: TVN24