Zespół Katedry i Zakładu Mikrobiologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu prowadzi badania, których celem jest zrozumienie, w jaki sposób mikroflora jelitowa może oddziaływać na organizm człowieka. - W naszym jelicie żyje wiele bakterii, w tym te Gram-ujemne, które posiadają endotoksyny w swojej błonie komórkowej. Kiedy np. nieprawidłowo się odżywiamy, jesteśmy zestresowani lub przez dłuższy czas stosujemy niektóre leki, dochodzi do zwiększenia przepuszczalności jelit. Umożliwia to przenikanie endotoksyn do mózgu - powiedziała kierownik katedry prof. Beata Sobieszczańska. Naukowcy UMW wykazali, że nawet bardzo niskie stężenia tych substancji mogą wpływać na mikroglej - komórki, które regulują funkcjonowanie neuronów w mózgu. Jeśli mikroglej nie działa prawidłowo, cały mózg zaczyna funkcjonować nieprawidłowo.

Dowiedz się więcej:

Bezsenność zależy od bakterii w jelitach?

Przykładem nieprawidłowej diety, która prowadzi do zwiększonej przepuszczalności jelit, są posiłki bogate w tłuszcze nasycone. Po takim daniu człowiek czuje się senny i ociężały, a nie tylko najedzony i zadowolony. - To wynik działania cytokin, czyli substancji wydzielanych przez komórki układu odpornościowego, wyrzucanych do krwi w odpowiedzi na endotoksynę przeciekającą z jelita, które wpływają na nasz mózg - tłumaczy prof. Beata Sobieszczańska. Wyjaśniła, że jeśli przepuszczalność jelit jest zaburzona przez wiele lat, to endotoksyny wciąż krążą w organizmie. Wprawdzie ludzki organizm potrafi oczyszczać krew z tych substancji - radzi sobie z tym do pewnego momentu. Jeśli jelito „przecieka” stale, przez wiele lat - dochodzi do chronicznego stanu zapalnego. Taki stan nazywamy endotoksemią. Osoby, u których on występuje, czują w miarę dobrze, ale naprawdę nie są zdrowe, a nieodczuwalne procesy chorobowe już się w ich ciele toczą.

Endotoksemia sprzyja miażdżycy

Kolejnym etapem badań mikrobiologów z UMW jest analiza wpływu metabolicznej endotoksemii na funkcjonowanie śródbłonka naczyń krwionośnych. Dotychczasowe wyniki wskazują, że śródbłonek w takich warunkach staje się bardziej podatny na zmiany miażdżycowe. - Wykazaliśmy, że w śródbłonku zachodzą istotne zmiany pod wpływem endotoksyny i nasyconych kwasów tłuszczowych, natomiast teraz chcemy określić, które szlaki molekularne ulegają aktywacji. Tylko tak kompleksowe podejście pozwoli uzyskać pełny obraz procesów zachodzących w komórce, i tym samym - poszukiwać skutecznych środków blokujących niekorzystne mechanizmy - powiedziała prof. Sobieszczańska. Badaczy interesuje w szczególności rozwój stresu oksydacyjnego oraz identyfikacja szlaków sygnałowych zaangażowanych w ten proces. Badania rozpoczęły się od komórek śródbłonka naczyń obwodowych. W kolejnych etapach planowane jest rozszerzenie ich o śródbłonek komórek, tworzących barierę krew-mózg. Chodzi o zrozumienie mechanizmów, a następnie poszukiwanie możliwości ich zablokowania. Kolejnym obszarem badań są egzosomy śródbłonka - pęcherzyki, których skład zmienia się w przebiegu chorobowym. Naukowcy udowodnili, że mogą one łączyć się z innymi komórkami i wpływać na ich funkcjonowanie.

Dowiedz się więcej:

Przez chorobę jelit Tribbs bał się wychodzić z domu. Czym jest IBS?

Dobre bakterie lubią warzywa

Naukowcy przypominają, że aby dbać o mózg, przede wszystkim należy zadbać o dietę, która dostarcza składników odżywczych, wspierających korzystne bakterie w jelitach. Dieta ma kluczowy wpływ na to, jakie bakterie będą dominować w naszym układzie pokarmowym. Jeśli karmimy bakterie, które mają korzystny wpływ - wspieramy swoje zdrowie. - Korzystne dla jelit bakterie uwielbiają warzywa i owoce, ale nie oznacza to, że musimy być wegetarianami. Warto jednak dodawać warzywa, szczególnie te liściaste i zielone, do każdego posiłku, bo są one korzystne nie tylko dla jelit, ale i dla mózgu – powiedziała ekspert. Przykładem "dobrych" bakterii są probiotyki, obecne m.in. w kiszonkach, kefirze, jogurtach. Mogą one pomóc w utrzymaniu odpowiedniej flory bakteryjnej. Jednocześnie prof. Sobieszczańska przestrzega przed ich nadmierną suplementacją preparatami farmakologicznymi, bo ma to swoje wady. W preparatach dostępnych na rynku znajduje się zazwyczaj tylko 5-6 szczepów, ale flora bakteryjna w jelitach jest znacznie bardziej złożona, więc te przyjmowane w nadmiarze wraz z suplementem mogą ją zdominować i znów równowaga zostanie zaburzona. Nie jest znana dokładna liczba bakterii w naszym organizmie, często wykrywany jest tylko ich materiał genetyczny i nawet nie wiemy jak wyglądają i co metabolizują. Zdecydowanie zaleca się przyjmowanie probiotyków po kuracji antybiotykowej, a nie w jej trakcie, ponieważ każda dawka antybiotyku niszczy równowagę flory bakteryjnej. Dlatego lepiej postawić na naturalne źródła probiotyków, które są tańsze i przynoszą więcej korzyści zdrowotnych. Zamiast przyjmować preparaty z probiotykami z apteki, lepiej zapewnić ich obecność w prawidłowej diecie.

Mikrobiom jelitowy może opóźnić niektóre choroby

Tymczasem Federica Grosso, Daniela Zanetti i Serena Sanna z Instytutu Badań Genetycznych i Biomedycznych (IRGB) Narodowej Rady Badań Naukowych (CNR) we Włoszech odkryły nowe powiązania między mikrobiomem jelitowym a procesem starzenia. W badaniach wykorzystali randomizację mendlowską – metodę wykorzystującą dane genetyczne. Wnioski opublikowali w piśmie „Aging-US”. Jak się okazało, niektóre cechy mikrobiologiczne mogą wpływać przyczynowo na białka we krwi związane ze stanem zapalnym i zdrowiem serca. Odkrycia te mogą pomóc wyjaśnić, jak choroby związane z wiekiem, takie jak choroby układu sercowo-naczyniowego i zwyrodnienie plamki żółtej, są uwarunkowane zmianami w ekosystemie jelitowym.

W badaniu zidentyfikowano 91 istotnych związków przyczynowo-skutkowych. Wśród nich to, że wyższy poziom niektórych bakterii jelitowych był związany ze zwiększonym ryzykiem zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem.

OGLĄDAJ: "Kiedyś nie było aż tylu pacjentów". Dlaczego jelita są dziś bardziej zagrożone?

"Kiedyś nie było aż tylu pacjentów". Dlaczego jelita są dziś bardziej zagrożone?

Posłuchaj

Dowiedz się więcej

Wstrzymaj

Zobacz cały materiał

Ten i inne materiały obejrzysz w subskrypcji

Kolejnym odkryciem był związek między szlakiem metabolicznym w jelitach, zwanym "degradacją nukleotydów purynowych II", a niższym poziomem apolipoproteiny M (ApoM), białka chroniącego przed chorobami serca. Wynik ten został potwierdzony danymi z niezależnego badania, co wzmacnia dowody naukowe. Badanie ujawniło również, jak niektóre bakterie mogą wpływać na poziom białka w różny sposób, w zależności od grupy krwi danej osoby. W szczególności u osób z grupą krwi A niektóre mikroorganizmy jelitowe, zdolne rozkładać cukier zwany GalNAc, mogą wpływać na białka związane ze stanem zapalnym i zdrowiem układu sercowo-naczyniowego. Sugeruje to, że spersonalizowane podejście do leczenia chorób związanych z wiekiem może uwzględniać zarówno mikrobiom jelitowy, jak i czynniki genetyczne, takie jak grupa krwi. Wyniki te sugerują, że ukierunkowanie na mikrobiom jelitowy może pomóc opóźnić lub zmniejszyć stan zapalny i choroby związane z wiekiem. Badanie kładzie podwaliny pod przyszłe strategie terapeutyczne, które mogą obejmować dietę, probiotyki lub inne interwencje oparte na mikrobiomie.