Po raz 109. Akademia Szwedzka przyznała literacką Nagrodę Nobla. W tym roku trafiła ona do Boba Dylana za "tworzenie nowych form poetyckiej ekspresji w ramach wielkiej tradycji amerykańskiej pieśni".
Nagroda, którą otrzyma Dylan - piosenkarz, autor tekstów, pisarz i poeta - warta jest 8 mln koron szwedzkich, czyli ponad 927 tys. dolarów. Jest to pierwsza Nagroda Noblaw dziedzinie literatury dla amerykańskiego twórcy od 1993 r., kiedy wyróżnienie otrzymała Toni Morrison.
Amerykański piosenkarz, kompozytor, autor tekstów, pisarz i poeta Bob Dylan (właściwie Robert Allen Zimmerman) urodził się 24 maja 1941 r. Jest jedną z najważniejszych postaci muzyki popularnej, tradycyjnego folku i country bluesa. Jego teksty zawierają komentarze społeczne, polityczne, filozoficzne oraz odwołują się do klasyki literackiej.
Sara Danius, stała sekretarz Komitetu Noblowskiego powiedziała, że Dylan "jest wielkim poetą w tradycji anglojęzycznej". Zaznaczyła paralele pomiędzy jego pracami a wielkimi poetami antycznej Grecji: Homerem i Safoną. - To jest piękny dzień dla świata piosenki - mówił Paweł Sztompke z Polskiego Radia w rozmowie z TVN24, dodając, że trzeba pamiętać, iż piosenka jest także dziełem literackim.
75-letni twórca od lat wymieniany był jako jeden z faworytów do prestiżowej nagrody, krytycy powtarzali jednak, że jego twórczość nie pasuje do tradycyjnie rozumianych form literackich, które to właśnie dotychczas były doceniane.
Nagroda zostanie wręczona 10 grudnia, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla - jej fundatora.
Dotychczasowi laureaci
Literackiego Nobla najczęściej dostawali pisarze i poeci z obszaru języka angielskiego - aż 27 razy. Twórców francuskojęzycznych na liście dotychczasowych noblistów jest 14, 13 razy odbierał Nobla literat niemieckojęzyczny. Kolejna grupa laureatów nagrody Nobla to Słowianie (12), w tym czwórka Polaków oraz czwórka Rosjan, jeden Serb i jeden Czech. Listę nagrodzonych Słowian dopełnia Josif Brodski, piszący zarówno po rosyjsku, jak i po angielsku (nagrodę otrzymał jako obywatel USA). Tyle samo jest noblistów włoskich i hiszpańskich - po pięciu. Jeśli jednak doliczyć do tych ostatnich sześciu laureatów z Ameryki Łacińskiej, to hiszpańskojęzycznych noblistów będzie 11. Dwa razy przyznano Nobla Chińczykowi (Gao Xingjian i Mo Yan), Imre Kertesz to jedyny noblista języka węgierskiego, a Orhan Pamuk - tureckiego. Jedyny pisarz arabski nagrodzony Noblem to Naguib Mahfouz. Akademię Szwedzką, na wzór Akademii Francuskiej, założył król Gustaw III w 1786 r. Liczy ona 18 członków. W jej skład wchodzą pisarze, poeci, filolodzy i językoznawcy. Jej statutowym zadaniem jest opracowywanie wielkiego słownika języka szwedzkiego, ukończenie tego dzieła planuje się dopiero na rok 2020. Akademicy organizują też konferencje, przyznają nagrody i stypendia, wydają monografie szwedzkich pisarzy.
Kto przyznaje nagrodę?
W 1897 r. członkowie Akademii Szwedzkiej dowiedzieli się z testamentu Alfreda Nobla - wynalazcy dynamitu - że mają stanowić jury międzynarodowej nagrody, przyznawanej co roku jakiemuś pisarzowi za "najwybitniejsze dzieło o tendencjach idealistycznych". Członkowie Akademii, której zadaniem była troska o czystość języka szwedzkiego i popularyzowanie szwedzkiej literatury, nie czuli się powołani do oceniania literatury światowej. Pięć lat później - w 1901 r. - uznali jednak, że francuski poeta Rene Sully Prudhomme spełnia podane w testamencie Nobla kryteria i przyznali mu nagrodę. Kandydatów do literackiego Nobla zgłaszają poprzedni laureaci, członkowie podobnych akademii w innych państwach, profesorowie literatury i historii literatury z uczelni akademickich, przewodniczący związków pisarzy, PEN klubów z całego świata oraz sami członkowie Szwedzkiej Akademii. Kandydatury można zgłaszać do końca stycznia. Jest ich zazwyczaj ok. 500, po pierwszej selekcji (wszystkie etapy są tajne) zostaje 150-200 nazwisk. W marcu lista zawęża się do 10-20 nazwisk, przed wakacjami obejmuje maksymalnie 5-8 propozycji. We wrześniu dyskutuje się przeważnie już tylko nad dwiema kandydaturami. Głosowanie odbywa się następująco: sekretarz Akademii obchodzi stół ze srebrną tacą, a akademicy składają na niej karteczki z wybranym nazwiskiem. Obowiązuje absolutna większość głosów - jeżeli nie uda się za pierwszym razem, głosowanie odbywa się ponownie.
Autor: tmw\mtom / Źródło: tvn24.pl, PAP, nytimes.com, CNN News, Spiegel Online