Lato i okres urlopowy sprzyjają biwakom na łonie natury i nocowaniu pod namiotem. Nie wszędzie taka forma wypoczynku jest jednak dozwolona, a za łamanie przepisów grozi wysoki mandat. Gdzie poza kempingami i polami namiotowymi można w Polsce rozbić namiot? Jak przepisy zmieniły się w ostatnich latach?
Formalnie w Polsce nie ma zakazu rozbijania namiotów "na dziko", czyli poza polami namiotowymi. W praktyce problem z takim biwakowaniem wynika jednak z faktu, że ziemia zawsze do kogoś należy, a właściciel ma prawo samodzielnie decydować o dopuszczalności rozbijania na niej namiotu.
Jeżeli ziemia jest prywatna, przed rozbiciem namiotu konieczne jest skontaktowanie się z właścicielem i uzyskanie jego zgody. Warto pamiętać, że prywatne mogą być nie tylko tereny przydomowe, ale również pola i lasy. Z kolei w odniesieniu do terenów gminnych informacji na temat dopuszczalności biwakowania w danym miejscu należy zasięgnąć bezpośrednio w danej gminie.
Namiot w lesie
W przypadku lasów państwowych istnieją przepisy jasno określające dopuszczalność rozbijania w nich namiotów i nocowania. Do niedawna było to dozwolone jedynie w nielicznych i słabo oznaczonych miejscach biwakowania.
Sytuacja ta zmieniła się jednak w 2019 roku, gdy uruchomiony został program pilotażowy Lasów Państwowych "Zanocuj w lesie", przekształcony dwa lata później w stały program. Program ten nie zezwolił, co prawda, na nocowanie w dowolnym miejscu w lesie, udostępnionych do tego zostało jednak kilkaset obszarów leśnych w całym kraju. To w sumie ponad 620 tys. hektarów lasu na terenie 425 nadleśnictw.
Z tej okazji stworzona została specjalna mapa z obszarami objętymi programem "Zanocuj w lesie", dostępna również w aplikacji na smartfony mBDL. Warunki korzystania z noclegu w lesie znajdziemy w regulaminie na stronie LP.
Jednym z takich warunków jest zezwolenie na rozbicie namiotu na wskazanych terenach, o ile liczebność grupy nie przekracza 9 osób, a nocleg w danym miejscu nie będzie dłuższy niż 2 noce z rzędu. "Nocleg powyżej limitu osób i czasu (...) należy zgłosić mailowo na adres nadleśnictwa (…) nie później niż 2 dni robocze przed planowanym noclegiem. Zgłoszenie wymaga potwierdzenia mailowego ze strony nadleśnictwa, zezwalającego na pobyt" - wskazano w regulaminie na stronie Lasów Państwowych.
Ognia w większości miejsc udostępnionych w lasach państwowych nie można używać. Dozwolone pozostaje to jedynie w miejscach wyznaczonych na ognisko, ponadto w 46 z obszarów objętych programem "Zanocuj w lesie" dozwolone zostało korzystanie z kuchenek gazowych - informacja o lokalizacji tych miejsc dostępna jest na mapie programu. Jeżeli już znajdziemy miejsce przeznaczone do rozpalania ogniska, warto pamiętać, że drewno na opał powinno się przynieść ze sobą. W lesie zabronione bowiem pozostaje pozyskiwanie "drewna i innego materiału w dowolnym celu, np. rozpalenia ognia czy budowy konstrukcji obozowych".
Pozyskiwać na własny użytek można za to w lasach państwowych owoce leśne i grzyby. Niedozwolone jest natomiast pozostawianie po sobie czegokolwiek. Naczelną zasadą biwakowania na łonie natury jest pozostawianie miejsca noclegu w takim samym stanie, w jakim się je zastało. Należy więc zawsze mieć ze sobą worki na śmieci, w których zabierzemy wszystkie swoje - a jeżeli takie były, również czyjeś - odpadki. Dobrą praktyką jest również korzystanie z opakowań na jedzenie wielokrotnego użytku, które ograniczą ilość śmieci "produkowanych" na biwaku.
Bezwzględnie przed wyruszeniem do lasu należy także sprawdzić, czy na obszarze, do którego zmierzamy, nie obowiązuje okresowy lub trwały zakaz wstępu do lasu, spowodowany np. zagrożeniem pożarowym. Warto także na bieżąco sprawdzać prognozy pogody - nocowanie pod namiotem na zimnie i w strugach deszczu dla większości osób nie będzie miłym doświadczeniem.
Namiot nad Bałtykiem
O ile nocleg pod namiotem w lesie państwowym stał się w ostatnich latach znacznie prostszy, o tyle zasady noclegu na plaży nad Bałtykiem się nie zmieniły. Oznacza to, że prawie zawsze nocowanie na nadmorskich plażach w Polsce pozostaje zabronione, podobnie jak rozpalanie na nich ognisk.
Polskie plaże należą do dwóch urzędów: Urzędu Morskiego w Szczecinie (plaże od granicy z Niemcami do okolic Ustki) oraz Urzędu Morskiego w Gdyni (tereny od okolic Ustki po granicę z Obwodem Kaliningradzkim). I to one decydują o dopuszczalności nocowania na wybrzeżu, w tym na plażach.
Dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni w komunikacie opublikowanym w Biuletynie Informacji Publicznej informuje, że biwakowanie na plaży w celach turystycznych jest zabronione. "Do tego rodzaju czynności wyznaczone są odpowiednie bazy noclegowe jak np. pola namiotowe, kempingi oraz inne miejsca spoczynkowe. Ponadto plaże są to w większości tereny, na których nie ma odpowiedniej infrastruktury sanitarnej oraz często występują zagrożenia powodziowe i pożarowe, mogące stworzyć niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia" - napisano na stronie.
Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku Urzędu Morskiego w Szczecinie. Jak wynika z Zarządzenia Porządkowego nr 1 z 2015 roku w nadmorskim pasie technicznym, obejmującym m.in. plaże, wydmy i klify, zabrania się "ustawiania namiotów i biwakowania z wyjątkiem nieruchomości stanowiących własność prywatną".
Oba Urzędy Morskie są jednocześnie uprawnione do wydawania zezwoleń na biwakowanie na podległym sobie terenie. Aby starać się o takie zezwolenie, należy do właściwego urzędu złożyć formalny wniosek. Bez specjalnego zezwolenia odpoczywanie na nadbałtyckich plażach z wykorzystaniem parawanów czy namiotów plażowych dozwolone jest więc jedynie w ciągu dnia. Za nocleg na plaży grozi natomiast mandat w wysokości do 500 złotych.
Ciekawym pomysłem dla osób, które chciałyby mimo to pojechać z namiotem nad Bałtyk, może być skorzystanie tam z możliwości programu "Zanocuj w lesie". Nadleśnictwo Elbląg udostępniło bowiem na biwakowanie obszar leśny w okolicy Jantaru na Mierzei Wiślanej. Należy jednak pamiętać, że również w tym przypadku pozwolenie nie dotyczy nocowania na samej plaży, a jedynie w pobliskim lesie.
Zakaz biwakowania
Na niektórych obszarach rozbijanie namiotu pozostaje całkowicie zabronione. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody dotyczy to przede wszystkim parków narodowych oraz rezerwatów przyrody. Wynika to z faktu, że obszary te znajdują się pod specjalną ochroną, a obecność człowieka, zwłaszcza poza wyznaczonymi szlakami, stanowiłaby dodatkowe obciążenie dla ich ekosystemu.
Na terenie parków narodowych i rezerwatów znajduje się m.in. wiele obszarów górskich w Polsce. Tym samym nocowanie pod namiotem w górach często nie jest dozwolone poza obszarami do tego wyznaczonymi. Również w tym przypadku pewne ułatwienia wprowadzono jednak programem "Zanocuj w lesie".
Źródło: Lasy Państwowe, Urząd Morski w Gdyni, Urząd Morski w Szczecinie, tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock