Barbórka 2021 - jak święto górników zmieniało się na przestrzeni lat

Barbórka to Dzień Górnika ale też Naftowca i Gazownika oraz innych zawodów, związanych z wydobyciem paliw kopalnianych.

Barbórka obchodzona jest 4 grudnia, w dzień wspominania świętej Barbary z Nikomedii, patronki dobrej śmierci i trudnej pracy. Tego dnia obchodzone są imieniny Barbary.

Święta Barbara żyła w III wieku i jest uznawana za chrześcijańską męczennicę. Według tradycji już w młodości była więziona w wieży przez własnego ojca poganina, który chciał ją w ten sposób zmusić, by wyrzekła się swojej wiary. 

Według przekazu jako chrześcijanka św. Barbara wielokrotnie padała ofiarą prześladowań i tortur. Ok. 305 roku została skazana na ścięcie, a wyrok miał wykonać jej ojciec.

Barbórka dawniej była świętem o charakterze religijnym, w którym czczono św. Barbarę. Już w średniowieczu tego dnia nie należało pracować. Ważnym wydarzeniem 4 grudnia była uroczysta msza święta.

W Polsce w XVIII wieku św. Barbara została patronką górników. W drugiej połowie XX wieku władze PRL-u chciały umniejszyć znaczenie religijne tego święta, dlatego w imieniny Barbary zaczęto organizować imprezy i festyny. Zmieniono też jego nazwę na Dzień Górnika.

Część z tradycji, które rodziły się na przestrzeni lat, jest kontynuowana do dziś. Obchody Barbórki zazwyczaj zaczynają się mszą, która odbywa się przy figurze św. Barbary.

Ważną tradycją jest pobudka przez orkiestrę dętą górników i ich rodzin. Na przełomie XVIII i XIX wieku orkiestry maszerowały wokół osiedli górniczych, które budowano w pobliżu kopalń. Stawiano tam familoki, czyli budynki z cegły, w których mieszkali górnicy i ich rodziny. Obecnie również odbywa się pochód orkiestry.

Od XIX wieku po mszy odbywa się akademia. Dawniej górnicy ubrani w mundury szli razem z orkiestrą do kopalni, by spotkać się z dyrekcją. Składano sobie życzenia, dyrekcja dziękowała górnikom za ciężką pracę.

Innym zwyczajem związanym z Barbórką jest zrywanie gałązek drzew owocowych, często jabłoni. Dawniej gałązki były symbolem dobrobytu, zwiastowały szybki ślub. Według tradycji, jeśli włożymy gałązkę do wody w Barbórkę, zakwitnie ona w Boże Narodzenie.

Od XX wieku elementem tradycji barbórkowych stały się imprezy, spotkania, festyny, koncerty, akademie sportowe. Ważnym wydarzeniem są karczmy piwne, które dawniej polegały na spotkaniach gwarków, czyli starych i młodych górników. Nie mogły w nich uczestniczyć kobiety. Dla kobiet organizowane są combry babskie, czyli imprezy kobiece. Obecnie podział na płcie nie jest tak mocno przestrzegany.

W 2021 roku ze względu na pandemię COVID-19 obchody Barbórki często ograniczone są do pochodu orkiestry czy jarmarków z regionalnymi przysmakami. Również restauracje serwują świąteczne dania. Wiele wydarzeń jest odwoływanych. W kościołach odprawiane są msze w intencji górników.

W Inowrocławiu Barbórkę świętowano już 2 grudnia. Odbył się pochód orkiestry i złożono kwiaty pod pomnikiem Jana Pawła II. Podobnie jak w poprzednim roku, nie odbyła się akademia ani żadne wydarzenia sportowe. 

Niektóre miejscowości i instytucje rozciągają świętowanie na dłuższy czas. W Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (AGH) oficjalne obchody odbędą się 9 i 10 grudnia, natomiast Biesiadę Górniczą zaplanowano na 10 lutego 2022 roku.

Prezydent Andrzej Duda z okazji Barbórki w specjalnym liście podziękował górnikom za "trudną i ogromnie potrzebną pracę". Życzenia w mediach społecznościowych złożył m.in. prezes KGHM.

Co roku w Warszawie odbywa się Rajd Barbórka. W 2021 roku przypada 59. Edycja, która odbywa się w dniach 3-4 grudnia. 

Barbórka to rajd, który jest symbolicznym zakończeniem sezonu sportów motorowych w Polsce. Pierwszy raz odbył się w 1964 roku. Najwięcej zwycięstw odniósł Kajetan Kajetanowicz.

W tym roku rajd zaczyna się 3 grudnia o 18:00 w Pruszkowie. 4 grudnia wyścigi będą odbywać się w Słomczynie oraz w Warszawie na Służewcu i Bemowie. Finał o 17.00 na ulicy Karowej w Warszawie. Bilety można kupić na stronie organizatora. Dostępne są już tylko na konkretne odcinki, karnety na wszystkie wejścia już się wyprzedały.