OPEC – co to jest? W jaki sposób Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową wpływa na jej ceny?

● OPEC to organizacja międzynarodowa zrzeszająca 13 państw produkujących ropę naftową. ● Celem OPEC jest wpływanie na ceny ropy naftowej na światowych rynkach. ● Członkowie OPEC odpowiadają za ok. 40 proc. wydobycia ropy i ok. 3/4 jej rezerw. ● OPEC określany bywa kartelem, ponieważ ogranicza działanie wolnego rynku.

OPEC to istniejąca od 1960 roku Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową (Organization of the Petroleum Exporting Countries). Zrzesza ona 13 państw kontrolujących ok. 40 proc. światowego wydobycia ropy naftowej oraz posiadających ok. 3/4 światowych rezerw tego surowca.

OPEC został utworzony, aby państwa wydobywające i produkujące ropę naftową mogły wspólnie chronić swoje interesy, uzgadniając wspólną politykę i strategię handlową, a w ten sposób wpływać na światowe ceny surowca. Dzięki temu państwa tworzące OPEC, znajdujące się w rejonie Zatoki Perskiej, Afryce i Ameryce Południowej, przeciwstawiły się ówczesnej światowej dominacji zachodnich koncernów naftowych. 

Utworzenie OPEC przyniosło państwom członkowskim oczekiwany wpływ na rynek ropy naftowej. Organizacja ta wywołała m.in. światowy kryzys naftowy w 1973 roku poprzez wstrzymanie eksportu ropy naftowej do państw wspierających Izrael, w tym do USA. W późniejszych latach Stany Zjednoczone oraz Europa zaczęły jednak zwiększać własne wydobycie ropy naftowej i w ten sposób częściowo ograniczyły znaczenie OPEC. 

OPEC zrzesza obecnie 13 państw członkowskich. To: Algieria, Angola, Arabia Saudyjska, Gabon, Gwinea Równikowa, Irak, Iran, Kongo, Kuwejt, Libia, Nigeria, Wenezuela i Zjednoczone Emiraty Arabskie.

Największe znaczenie posiada pięć państw założycielskich OPEC: Kuwejt, Wenezuela, Iran, Irak i Arabia Saudyjska. Ostatnie z tych państw jest jednocześnie największym na świecie producentem ropy naftowej, wyprzedzającym pod tym względem nawet Rosję i Stany Zjednoczone.

W przeszłości do OPEC należały również trzy inne państwa: Ekwador, Indonezja i Katar. Wszystkie wystąpiły z organizacji w drugiej dekadzie XXI wieku. 

Ponieważ celem OPEC jest koordynacja wspólnej polityki dotyczącej bieżącego wydobycia ropy naftowej, państwa członkowskie mogą w ten sposób wpływać na poziom światowych cen tego surowca. Gdyby państwa te działały niezależnie, możliwości samodzielnego wpływania na ceny surowca miałaby jedynie Arabia Saudyjska. 

Kształtowanie światowych cen ropy naftowej ma na celu osiąganie jak najwyższych zysków ze sprzedaży ropy naftowej. Państwa OPEC robią to zarówno wpływając bezpośrednio na ceny, po których sprzedają surowiec, jak też uzgadniając pomiędzy sobą ilości jego wydobycia. Ograniczenie wydobycia i produkcji ropy naftowej wpływa bowiem na zmniejszenie się jej dostępności na światowych rynkach, a w rezultacie na wzrost ceny. 

Zmniejszanie wydobycia daje możliwość sprzedaży ropy naftowej z większym zyskiem, jednocześnie jednak każdy z członków OPEC jest zainteresowany sprzedawaniem przez siebie jak największej ilości surowca, a w ten sposób osiąganie z niej jak największych dochodów. Konieczność godzenia partykularnych interesów i współpracy w ramach OPEC nierzadko doprowadza do tarć i nieporozumień pomiędzy państwami członkowskimi. 

Współpraca mająca na celu wpływanie na ceny ropy naftowej i ograniczanie w ten sposób działania wolnego rynku sprawia, że OPEC nazywany bywa kartelem. Tworzenie karteli m.in. w Unii Europejskiej jest nielegalne, jednak na forum międzynarodowym państwa chronione są immunitetem. Dlatego działanie OPEC jest zgodne z obowiązującym prawem międzynarodowym.