"To absolutny wyjątek w skali europejskiej"

Źródło:
PAP
Trzy filary walki z kryzysem demograficznym
Trzy filary walki z kryzysem demograficznymTVN24
wideo 2/5
Trzy filary walki z kryzysem demograficznymTVN24

Polska wieś nie ma już tylko rolniczego oblicza. Rośnie w siłę nowy typ wsi podmiejskiej, która stanowi już jedną trzecią obszarów wiejskich w kraju - podkreśliła dyrektorka Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk Monika Stanny.

Wieś podmiejska przyjmuje cechy miasta - jest takim środkiem między silnym skoncentrowaniem (ludności, infrastruktury itd.) w miastach a dużym rozproszeniem na wsi peryferyjnej. Gminy te wchodzą w obszar tzw. miejskich obszarów funkcjonalnych.

Wieś z cechami miasta

- Przywykliśmy do stosowania podziału na miasto i wieś. Dziś powinniśmy jednak zaktualizować ten podział na: miasto, wieś peryferyjną (kurczącą się, rolniczą) i wieś podmiejską. Ta ostatnia rośnie w siłę, przy jednoczesnym silnym procesie suburbanizacji miast. Ludność wyprowadza się z miast do przyległych obszarów wiejskich - wskazała profesorka IRWiR PAN dr hab. Monika Stanny..

Dodała też: - Z jednej strony ludzie potrzebują miejskości, ale też ciągnie ich do wiejskości. Dlatego wieś podmiejska przyjmuje cechy miejskie takie jak: rozwinięta infrastruktura drogowa, komunikacja publiczna, szkoły, miejsca do rekreacji, sklepy, przychodnie i tak dalej. Przy jednoczesnym rozproszeniu układu osadniczego, choć tu zmiany w zagospodarowaniu przestrzennym dzieją się bardzo dynamicznie.

Wieś podmiejska stanowi dziś jedną trzecią gmin wiejskich i wiejsko-miejskich w Polsce.

Rośnie liczba mieszkańców wsi

I właśnie dzięki jej rozwojowi, liczba mieszkańców polskiej wsi jest rosnąca.

- To absolutny wyjątek w skali europejskiej. Trzeba jednak tu rozróżnić rozwój wsi podmiejskiej z kurczącą się wsią peryferyjną, gdzie obserwujemy postępujący proces depopulacji - wskazała.

Sytuacja wsi rolniczej, kurczącej się kształtuje się niejako w opozycji do boomu na mieszkanie w obszarach podmiejskich.

- Z tych pierwszych obszarów ludność stale odpływa i migruje do miast, zazwyczaj zaczynając od migracji edukacyjnej, która najczęściej przekształca się w migrację trwałą. Są też już takie gminy, w których od lat nie urodziło się żadne dziecko - podała naukowczyni.

Głównym powodem jest postępujący od dekad proces dezagraryzacji, czyli odchodzenia ludności od utrzymywania się ze źródeł rolniczych na rzecz źródeł pozarolniczych.

- Z jednej strony ten proces pociąga za sobą wszelkie zmiany demograficzne czy gospodarcze, ale z drugiej, powoduje też efekt samonapędzającej się spirali, ponieważ nawet jeśli chcielibyśmy postawić na rozwój rolnictwa, to nie będzie tam komu pracować - tłumaczyła.

Rośnie liczba mieszkańców wsiShutterstock

Rolnicy na polskiej wsi

Jak podała, najbardziej stara demograficznie jest wieś na wschodzie Polski, ale najszybciej starzejące się są obecnie obszary popegeerowskie Polski północno-zachodniej.

- Dzisiaj ludność wiejska stanowi 40 procent ludności Polski - to około 15 milionów osób. Ta liczba utrzymuje się w zasadzie od czasów powojennych, choć dzisiaj wpływa na to przede wszystkim nadwyżka osób zamieszkujących wsie podmiejskie - powiedziała.

Z tych 15 mln mieszkańców wsi z rolnictwa utrzymuje się lub jest z nim związana tylko co piąta osoba, czyli 20 proc. (w 2004 r., w momencie wejścia Polski do Unii Europejskiej, była to co druga osoba).

Monika Stanny wskazała jednak, że nie oznacza to, że rolników są 3 mln.

- Odpowiedź na pytanie, ilu jest rolników w Polsce jest trudna, ponieważ nie mamy jednego kryterium, na podstawie którego moglibyśmy to określić. Szacuje się jednak, że rolników jako aktywnych producentów rolnych w Polsce najprawdopodobniej jest 350-500 tysięcy - podała.

Rolnictwo w Polsce

Jak dodała, rolnictwo jest sektorem gospodarki narodowej, który wytwarza niecałe 3 proc. PKB (Produktu Krajowego Brutto) i co 10. gospodarstwo domowe w Polsce utrzymuje się z rolnictwa.

- Według Głównego Urzędu Statystycznego w sektorze rolnym mamy 8 procent pracujących ogółem. To dwa razy więcej niż średnia w Unii Europejskiej, gdzie rolnictwo utrzymuje się na poziomie 1,6 procent PKB, a pracuje w nim cztery procent ludności - skomentowała ekspertka.

W jej ocenie w tej kwestii głównym powodem jest rozdrobniona struktura agrarna, która jest pokłosiem rolnictwa indywidualnego, nazywanego rodzinnym.

- Statystyka Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wskazuje, że polskie gospodarstwa mają średnio 11 hektarów, przy czym na południowym wschodzie to średnio 3 hektary, a na zachodzie i północnym zachodzie to średnio 20 hektarów. Z badań wynika, że aby gospodarstwo było rentowne, powinno mieć średnio 50-70 hektarów, w zależności od rodzaju, czy to na przykład produkcja zwierzęca czy produkcja roślinna. Jednak w Polsce mamy wciąż nierozwiązany problem nierejestrowanych dzierżaw ziemi i stąd nie wiemy, jaka jest praktyczna wielkość gospodarstw rolnych - tłumaczyła Monika Stanny.

- Niestety, ta struktura agrarna w Polsce jest mocno zakonserwowana, a konsolidacja wydaje się konieczna, aby zwiększyć konkurencyjność polskich gospodarstw zarówno wobec producentów zza zachodniej, jak i zza wschodniej granicy - dodała.

Polska wieś się zmieniaShutterstock

"Widzimy wpływ dawnego podziału kraju na zabory"

Jak nie ma jednego obrazu polskiej wsi, tak i wieś peryferyjna, kurcząca się, jest też bardzo zróżnicowana. Wyróżnia się kilka jej typów – od dominacji rolnictwa tradycyjnego (to głównie Polska wschodnia), przez rolnictwo wielkoobszarowe (głównie Polska północna i zachodnia) aż po typ buforowy, gdzie funkcja rolnicza nadal przeważa, ale gminy poszukują też innych pozarolniczych ścieżek na rozwój np. w usługach czy turystyce (głównie Polska południowa).

- Co ciekawe, analizując rozwój i stan polskiej wsi peryferyjnej, wciąż jasno widzimy wpływ dawnego podziału kraju na zabory - podsumowała Monika Stanny.

Autorka/Autor:mp/kris

Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Donald Trump zaapelował do światowych liderów i biznesmenów, by "budowali w Ameryce", aby uniknąć ceł. Prezydent USA dodał, że naprawa błędów "dziesięcioleci nadużyć" nie będzie łatwa.

Trump: to nie będzie dla nich łatwe

Trump: to nie będzie dla nich łatwe

Źródło:
PAP

Chiny przestrzegają inne państwa przed "uleganiem" USA w rozmowach handlowych dotyczących ceł wprowadzonych przez Donalda Trumpa - informuje portal stacji BBC. Pekin grozi też innym krajom "krokami odwetowymi", jeśli porozumienia ze Stanami Zjednoczonymi będą kosztem Chin.

Groźba Pekinu. "Chiny nigdy tego nie zaakceptują"

Groźba Pekinu. "Chiny nigdy tego nie zaakceptują"

Źródło:
BBC

Zyskująca na popularności czekolada dubajska przyczyniła się do wzrostu popytu na pistacje. To z kolei doprowadziło do wzrostu cen tych orzechów - wskazał "Financial Times". Według dziennika w ciągu roku pistacje zdrożały o jedną trzecią.

Nowy trend. Ceny wystrzeliły

Nowy trend. Ceny wystrzeliły

Źródło:
PAP

W poniedziałek wielkanocny obowiązuje zakaz handlu. Oznacza to, że 21 kwietnia 2025 roku większość sklepów w Polsce jest zamknięta. Przepisy przewidują pewne wyjątki. Wyjaśniamy, gdzie można zrobić zakupy w drugi dzień świąt wielkanocnych.

Poniedziałek wielkanocny. Które sklepy są otwarte

Poniedziałek wielkanocny. Które sklepy są otwarte

Źródło:
tvn24.pl, PAP

30-letnia Lucy Guo to najmłodsza kobieta na świecie, która sama dorobiła się miliarda dolarów - podał "Forbes". Współzałożycielka Scale AI odeszła z firmy wiele lat temu, ale zatrzymała jakże wartościowe teraz udziały.

Przebiła Taylor Swift. Oto najmłodsza z miliarderek

Przebiła Taylor Swift. Oto najmłodsza z miliarderek

Źródło:
"Forbes"

Branża turystyczna w Izraelu i na terytoriach palestyńskich jest w kryzysie. Sklepikarze z Jerozolimy obwiniają wojnę, na co wskazują też dane. W 2024 roku do Izraela przyjechał niecały milion osób z zagranicy, a jeszcze w 2019 roku turystów było ponad 4,5 miliona.

Branża w kryzysie. "Nie ma praktycznie żadnych klientów"

Branża w kryzysie. "Nie ma praktycznie żadnych klientów"

Źródło:
PAP

Nałożone przez USA cła oraz rosnące wydatki publiczne w Niemczech mogą wpłynąć na wzrost inflacji - stwierdził członek Rady Prezesów Europejskiego Banku Centralnego Madis Muller.

Członek EBC o wpływie ceł na inflację

Członek EBC o wpływie ceł na inflację

Źródło:
PAP

Firmy z Chin są obecne w jednej trzeciej portów w Afryce. Tak duże zaangażowanie państwowych spółek daje Chińczykom większe wpływy niż w jakimkolwiek innym miejscu na świecie.

Są w co trzecim porcie Afryki. Amerykanie wskazują powody

Są w co trzecim porcie Afryki. Amerykanie wskazują powody

Źródło:
PAP

Ukraina może być zmuszona do importowania 6,3 miliarda metrów sześciennych gazu. Zapasy surowca spadły do rekordowo niskiego poziomu - oświadczył Serhij Makohon, były szef niezależnego Operatora HTS Ukrainy.

Problem Ukrainy. "Najniższy w historii" poziom zapasów

Problem Ukrainy. "Najniższy w historii" poziom zapasów

Źródło:
PAP

National Gallery w Londynie zorganizowało loterię. Zwycięzca spędzi noc wśród arcydzieł van Gogha, Renoira oraz Moneta. Zgłoszenia można składać do 28 kwietnia.

Noc w muzeum. "To prawdziwa okazja"

Noc w muzeum. "To prawdziwa okazja"

Źródło:
PAP

Zegarek kieszonkowy należący do pasażera Titanica trafi na aukcję. Szacuje się, że jego cena może osiągnąć nawet 50 tysięcy funtów, czyli około 250 tysięcy złotych.

Wyjątkowa aukcja. Zegarek z Titanica na sprzedaż

Wyjątkowa aukcja. Zegarek z Titanica na sprzedaż

Źródło:
PAP

W sobotę w Lotto nie odnotowano głównej wygranej. Kumulacja rośnie do 12 milionów złotych. Oto wyniki losowania Lotto i Lotto Plus z 19 kwietnia 2025 roku.

Wyniki Lotto. Szóste takie losowanie z rzędu

Wyniki Lotto. Szóste takie losowanie z rzędu

Źródło:
tvn24.pl

Chaotyczna polityka Donalda Trumpa może spowodować, że dojdzie do stabilizacji relacji Unia Europejska - Chiny. Grzegorz Stec, szef brukselskiego biura think tanku MERICS, uważa, że "teraz zmienił się kontekst i Pekin próbuje to wykorzystać".

Analityk: taki jest cel Chin

Analityk: taki jest cel Chin

Źródło:
PAP

Prawie 50 tysięcy modeli Alfa Romeo Tonale i Dodge Hornet zostało wycofanych z amerykańskiego rynku przez właściciela marek - Chryslera.

Gigant wycofuje prawie 50 tysięcy aut

Gigant wycofuje prawie 50 tysięcy aut

Źródło:
Reuters

Jest rok 2025. Niemal cała Kanada jednoczy się na skutek działań administracji Trumpa. Niemal, bo jest wyjątek, jedna prowincja, która nie chce działań odwetowych i grozi separacją w razie wygranej Partii Liberalnej w wyborach federalnych 28 kwietnia - to Alberta.

Cła Trumpa jednoczą Kanadę. Jest jednak wyjątek

Cła Trumpa jednoczą Kanadę. Jest jednak wyjątek

Źródło:
PAP

Międzynarodowa turystyka w USA "szybko upada", a miejsca pracy związane z tą branżą "są zagrożone" - wynika z raportu serwisu Axios, na który powołuje się stacja MSNBC. To efekt polityki Donalda Trumpa, ale nie pomaga także Marco Rubio, sekretarz stanu USA, który stwierdził, że "wizyta w Ameryce to nie prawo" a "przywilej". 

Administracja Trumpa "rozpoczęła wojnę z turystyką". Ta "szybko upada", kolejne miejsca "zagrożone"

Administracja Trumpa "rozpoczęła wojnę z turystyką". Ta "szybko upada", kolejne miejsca "zagrożone"

Źródło:
MSNBC

W Pekinie odbył się pierwszy półmaraton, w którym udział wzięli nie tylko ludzie, ale także humanoidalne roboty. Wśród tych drugich wygrał Tiengong Ultra, który trasę 21 kilometrów pokonał w 2 godziny, 40 minut i 42 sekundy.

Ludzie i roboty. Pierwsze takie zawody na świecie

Ludzie i roboty. Pierwsze takie zawody na świecie

Źródło:
PAP

Na szczeblu unijnym może dojść do "harmonizacji zasad opodatkowania" nowatorskich wyrobów tytoniowych i nikotynowych. Jak poinformowało źródło Polskiej Agencji Prasowej, pomysł ten popiera "zdecydowana większość państw członkowskich". Dyskusję na ten temat rozpoczęła polska prezydencja.

Akcyza na e-papierosy w całej Unii? "Zdecydowana większość" jest za

Akcyza na e-papierosy w całej Unii? "Zdecydowana większość" jest za

Źródło:
PAP

Rosja dąży do tego, by Stany Zjednoczone otworzyły swoją przestrzeń powietrzną dla rosyjskich linii lotniczych, lecz Unia Europejska nie jest temu przychylna, a bez współpracy z Europą rosyjskim przewoźnikom trudno będzie wznowić loty do Ameryki - ocenił serwis Politico.

Nie zgadzają się na rosyjskich przewoźników. "Poważne kwestie bezpieczeństwa"

Nie zgadzają się na rosyjskich przewoźników. "Poważne kwestie bezpieczeństwa"

Źródło:
PAP

Główny Inspektorat Sanitarny wydał w środę ostrzeżenie w sprawie określonych partii bezglutenowych batonów proteinowych. Stwierdzono w nich obecność glutenu. Kwestionowane produkty są wycofywane ze sklepów.

Batony wycofane ze sklepów. Ostrzeżenie

Batony wycofane ze sklepów. Ostrzeżenie

Źródło:
PAP, tvn24.pl

W piątkowym losowaniu Eurojackpot nie padła główna wygrana. Kumulacja rośnie do 320 milionów złotych. W Polsce odnotowano wygrane piątego stopnia. Oto liczby, które wylosowano 18 kwietnia 2025 roku.

Potężna kumulacja w Eurojackpot

Potężna kumulacja w Eurojackpot

Źródło:
tvn24.pl