TSUE wydał ważny wyrok dla klientów Getin Noble Banku

TSUE wydał wyrok w sprawie pytań prejudycjalnych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w zakresie interpretacji dyrektywy 2014/59/UE. Określa ona ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych. Jak pisze TSUE w swoim komunikacie po decyzji, "w sumie wniesiono ponad 8000 skarg, co odpowiada średniej liczbie skarg, które wpływają do tego sądu w okresie dwóch lat".

Jak wyjaśnia Maciej Sokołowski, korespondent TVN24 w Brukseli, z jednej strony Getin Bank chciał uznania, że Bankowy Fundusz Gwarancyjny nie mógł działać prawidłowo wykonując dwie funkcje - kuratora i organu prowadzącego restrukturyzację i likwidację. Tak się nie stało, TSUE uznał że jest to możliwe, jeśli BFG wykaże że funkcje były wykonywane niezależnie. Z drugiej strony BFG uznawał że nie musi nic wykazywać, bo ustawowo jest jasne że wykonuje funkcje w sposób niezależny. Tak się nie stało, TSUE uznał, że trzeba to jeszcze wykazać.

TSUE przedstawił jedynie instrukcje dla polskiego sądu, któremu pozostawił ocenę niezależności krajowego organu ds. Restrukturyzacji, czyli BFG (Bankowego Funduszu Gwarancyjnego). :

- w przypadku wykonywania kilku funkcji przez krajowy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji prawo Unii przewiduje, że przy wykonywaniu zadania podejmowanie decyzji przez ten organ powinno być chronione przed wszelkimi wpływami wewnętrznymi niemającymi związku z tym zadaniem.  - prawo Unii nakłada obowiązek przyjęcia uzgodnień strukturalnych w celu zapewnienia niezależności operacyjnej organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji i uniknięcia konfliktu interesów. - przy braku wewnętrznych przepisów na piśmie mających na celu zapewnienie tej niezależności, przestrzeganie tych wymogów może wynikać ze środków organizacyjnych i innych środków. Ponadto brak publikacji tych przepisów nie powoduje automatycznie nieważności decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Do organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji należy jednak ustalenie, czy przepisy te były przestrzegane, a co za tym idzie jego decyzja została podjęta wyłącznie z myślą o osiągnięciu celów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

Sokołowski podkreśla, że "nie ma tu jednoznacznych wskazówek, czy decyzje ws. Getin Banku były prawidłowe czy nie, zdaniem TSUE nie ma przesłanek by automatycznie uznać nieważność takiego działania. Ustalenie niezależności organu ds. restrukturyzacji i przestrzeganie przez niego zasad uporządkowanej likwidacji należy teraz do sądu krajowego". Trudno jest na tej podstawie przesądzić, jaką decyzję podejmie sąd krajowy. Jak podkreśla Sokołowski "wracamy więc do sądu polskiego (WSA) który teraz będzie oceniał, czy BFG wykonywał dwie funkcje (administratora i likwidatora) w sposób niezależny. TSUE nie przesądza jak było". 

Pytania zostały zadane w związku z wszczęciem we wrześniu 2022 r. przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Bank przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Decyzję tę zaskarżyła rada nadzorcza banku, a także inne podmioty, które uważają, że doszło w ten sposób do naruszenia ich interesu prawnego. Wśród skarżących są m.in. właściciele umorzonych akcji lub obligacji wyemitowanych przez Getin Noble Bank oraz osoby, które zawarły z nim umowy kredytu powiązane z kursem franka szwajcarskiego.

WSA w Warszawie ma wątpliwości związane m.in. z ekonomiką postępowania sądowoadministracyjnego. Czyli tego, czy na gruncie prawa Unii byłoby dopuszczalne ograniczenie kręgu podmiotów uprawnionych do zaskarżenia decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

Drugą kwestią, o której rozpatrzenie poprosił warszawski WSA, jest kwestia obowiązku sądu łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia wszystkich skarg. W tym kontekście zauważył, że decyzja jest przedmiotem skargi jej adresatów. Sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi, a wyrok wydany w wyniku jej rozpoznania będzie skuteczny względem wszystkich zainteresowanych, a nie tylko stron postępowania.

Zdaniem Trybunału "decyzja o przyjęciu wobec banku środka zarządzania kryzysowego może mieć wpływ na znaczną liczbę osób, a tym samym może spowodować złożenie licznych skarg. Ich połączenie może naruszyć prawo do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie. Do sądu krajowego należy, w razie potrzeby, odstąpienie od stosowania przepisów, które zakazują mu rozłączenia rozpatrywanych skarg. Ponadto powinien on być w stanie przyjąć rozwiązania pozwalające rozstrzygnąć spór w rozsądnym terminie, przy jednoczesnym zapobieżeniu ryzyku wydania przez poszczególne składy sądu niedających się pogodzić ze sobą orzeczeń". 

Sąd chce także wyjaśnienia, czy zgodnie z ww. dyrektywą 2014/59/UE państwo członkowskie może powierzyć funkcję organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji organowi będącemu jednocześnie ustawowym gwarantem depozytów bankowych lub kuratorem (tymczasowym administratorem) banku, jak ma to miejsce w przypadku Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

W tym przypadku, Trybunał zauważył, że w sytuacji wykonywania kilku funkcji przez krajowy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji prawo Unii przewiduje, że przy wykonywaniu zadania w zakresie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji podejmowanie decyzji przez ten organ powinno być chronione przed wszelkimi wpływami wewnętrznymi niemającymi związku z tym zadaniem.

"W stosunku do jego innych funkcji prawo Unii nakłada obowiązek przyjęcia uzgodnień strukturalnych w celu zapewnienia niezależności operacyjnej organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji i uniknięcia konfliktu interesów. W braku wewnętrznych przepisów na piśmie mających na celu zapewnienie tej niezależności, przestrzeganie tych wymogów może wynikać ze środków organizacyjnych i innych środków. Ponadto brak publikacji tych przepisów nie powoduje automatycznie nieważności decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji" - czytamy w komunikacie. "Do organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji należy jednak ustalenie, czy przepisy te były przestrzegane, a co za tym idzie jego decyzja została podjęta wyłącznie z myślą o osiągnięciu celów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji".

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) potwierdził, że decyzja KNF o ustanowieniu w grudniu 2021 r. kuratora w Getin Noble Banku w osobie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego była prawidłowa, w szczególności że BFG może wykonywać wiele funkcji, w tym także funkcję kuratora w banku - poinformował rzecznik KNF na platformie X.

"TSUE orzekł, że krajowy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, jakim na gruncie prawa polskiego jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny może wykonywać wiele funkcji, w tym także funkcję kuratora w banku. W takim przypadku wystarczające jest przyjęcie uzgodnień strukturalnych w celu zapewnienia niezależności operacyjnej organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

Według TSUE, uzgodnienia te nie muszą przybrać formy pisemnej, np. w postaci regulaminów wewnętrznych. Dla zapewnienia niezależności operacyjnej BFG wystarczające jest zapewnienie środków organizacyjnych i ich przestrzeganie.

Trybunał zauważył również, że brak publikacji regulacji wewnętrznych dotyczących niezależności operacyjnej nie powoduje automatycznie nieważności decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji powinien wykazać, że rozwiązania te były przestrzegane, a co za tym idzie jego decyzja została podjęta wyłącznie z myślą o osiągnięciu celów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji" - głosi wpis na X.