Księga wieczysta – czym jest? Jakie dane zawiera i jak ją sprawdzić?

● Księga wieczysta zawiera najważniejsze informacje dotyczące nieruchomości. ● Dostęp do ksiąg wieczystych jest jawny i bezpłatny, konieczne jest jedynie posiadanie numeru wybranej księgi. ● Istnieje domniemanie, że informacje w księdze wieczystej są zgodne ze stanem faktycznym. ● Zawartość księgi wieczystej można sprawdzić we właściwym sądzie rejonowym lub przez internet na portalu Elektroniczne Księgi Wieczyste.

Funkcjonowanie ksiąg wieczystych odbywa się na podstawie ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece. W kwestiach szczegółowych ustawa ta jest ponadto uzupełniana przez rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym.

Księgi wieczyste to rejestry publiczne, które można porównać do dowodów osobistych wydawanych nieruchomościom. W księgach tych znajdują się najważniejsze informacje dotyczące stanu prawnego, właścicieli czy ewentualnych obciążeń na danym mieszkaniu, domu czy działce. Każda istotna zmiana dotycząca nieruchomości, taka jak jej sprzedaż czy ustanowienie hipoteki lub służebności, zostaje odnotowana w jej księdze wieczystej.

O kluczowym znaczeniu ksiąg wieczystych świadczy ponadto domniemanie, że wszystkie zawarte w nich wpisy są zgodne ze stanem faktycznym. Jeżeli natomiast okaże się, że wpisy te nie są zgodne ze stanem faktycznym, to nabywca nieruchomości i tak może się na nie powoływać – to tzw. zasada rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych.

Zapisy w księdze wieczystej są jednym z najważniejszych źródeł informacji przy podejmowaniu decyzji o zakupie danej nieruchomości. Dlatego dostęp do ksiąg wieczystych jest jawny i każdy, kto zna numer wybranej księgi, może sprawdzić jej zawartość. Jawność i bezpłatny dostęp do ksiąg wieczystych ma sprzyjać bezpieczeństwu obrotu nieruchomościami oraz jego zgodności z prawem.

Księga wieczysta może zostać założona dla każdej wyodrębnionej nieruchomości, takiej jak:

– działka (grunt), – budynek, – mieszkanie, – lokal użytkowy, – garaż.

Należy pamiętać, że choć zakłada się, że każda nieruchomość powinna posiadać własną księgę wieczystą, to nie ma prawnego obowiązku zakładania księgi wieczystej dla posiadanych nieruchomości. Brak księgi wieczystej sprawia jednak, że np. trudne jest ustalenie stanu prawnego nieruchomości, a co za tym idzie – jej sprzedaż lub kupno.

Ponadto nie zawsze dana nieruchomość ma własną, wyodrębnioną księgę. Na przykład wolnostojący budynek może nie potrzebować odrębnej księgi wieczystej, jeżeli jego właściciel jest również właścicielem gruntu, na którym budynek ten się znajduje. Z drugiej strony garaż podziemny, w którym znajduje się miejsce postojowe przynależne do kupionego od dewelopera mieszkania, może mieć założoną odrębną księgę wieczystą.

Księgi wieczyste prowadzone są przez właściwe miejscowo wydziały ksiąg wieczystych przy sądach rejonowych. Aby znaleźć księgę wieczystą danej nieruchomości należy jednak przede wszystkim ustalić najpierw numer tej księgi, za pomocą którego jest ona identyfikowana.

Jak znaleźć numer księgi wieczystej? Najłatwiej uzyskać go od aktualnego właściciela nieruchomości, np. chcącego ją sprzedać. Można również znaleźć go w wypisie ewidencji gruntów i budynków prowadzonej przez starostwa powiatowe lub prezydentów miast na prawach powiatu. Numer księgi wieczystej można też uzyskać w prowadzącym ją sądzie rejonowym. 

Mając natomiast już daną księgę wieczystą przed sobą, jej numer znajduje się na pierwszej stronie – razem z takimi informacjami jak typ nieruchomości, której dotyczy, oraz wydział sądu rejonowego, który tę księgę prowadzi.

Informacje o zawartości księgi wieczystej bardzo często spotykane są w formie tzw. wypisu. Wypis to nic innego jak wyciąg z dokumentu zawierający wszystkie istotne informacje. 

Sprawniejszemu odnajdywaniu informacji w księdze wieczystej służy podział jej na działy:

● dział I KW, zawierający podstawowe informacje pozwalające zidentyfikować nieruchomość i znaleźć ją na mapie. Dzieli się ona na dwa poddziały: – dział I-O „Oznaczenie nieruchomości”, zawiera informacje z ewidencji gruntów, – dział I-Sp „Spis spraw związanych z własnością”, zawiera ewentualne prawa związane z prawem własności, np. użytkowanie wieczyste,

● dział II KW, zawierający informacje o właścicielu nieruchomości lub jej użytkowniku wieczystym oraz sposobie nabycia nieruchomości, ● dział III KW, zawierający informacje o ograniczeniach w użytkowaniu nieruchomości innych niż hipoteka, m.in. służebnościach gruntowych, egzekucjach komorniczych, ● dział IV KW, zawierający informacje o ustanowionych na nieruchomości hipotekach.

Ustanowienie na nieruchomości hipoteki wiąże się najczęściej z jej kupnem za pomocą kredytu hipotecznego. 

Księgę wieczystą prowadzoną dla danej nieruchomości wyszukuje się na podstawie jej numeru, a nie adresu tej nieruchomości. Gdy dysponuje się numerem, sprawdzenie treści księgi wieczystej jest możliwe na dwa sposoby:

– udając się do wydziału ksiąg wieczystych sądu rejonowego, w którym jest prowadzona dana księga wieczysta, – przez internet, korzystając z elektronicznego rejestru ksiąg wieczystych.

Księgi wieczyste prowadzone są jednocześnie w formie papierowej i elektronicznej, ich treść będzie więc taka sama niezależnie od metody sprawdzenia.

Dostęp do ksiąg wieczystych w formie elektronicznej umożliwia Ministerstwo Sprawiedliwości na portalu Elektroniczne Księgi Wieczyste (EKW). Korzystanie z tego portalu jest bezpłatne, nie wymaga również logowania. Konieczne jest jedynie posiadanie numeru wybranej księgi wieczystej.

Elektroniczne Księgi Wieczyste umożliwiają nie tylko przeglądanie ich zawartości bez wychodzenia z domu, ale również składanie wniosków o odpis, wyciąg albo zaświadczenie o zamknięciu księgi wieczystej, co może już jednak wiązać się z koniecznością poniesienia opłaty sądowej. Możliwe jest także pobranie wybranych dokumentów w formacie PDF.

Do portalu EKW można się również zalogować za pomocą Profilu Zaufanego. Wówczas możliwe będzie uzyskanie dodatkowych informacji, takich jak np. dane o stanie sprawy o wpis w księdze wieczystej.

Akt prawny: Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece; Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym